Pasi presidenti francez Emmanuel Macron përfundoi vizitën e tij zyrtare në Beograd, ku u nënshkrua kontrata për shitjen e 12 avionëve luftarakë Rafale, mediat franceze shtrojnë pyetjen nëse është vërtet e zgjuar duke pasur parasysh marrëdhëniet e ngushta që vendi mban me Rusinë dhe Kinë.
Ndonëse takimi mes Macron dhe presidentit serb Aleksandar Vuçiq u zhvillua në një atmosferë shumë të përzemërt, Vuçiq nuk hezitoi të shprehte mbështetjen e tij për Rusinë në konferencën për shtyp. Ai theksoi se Serbia nuk ka turp për vendimin e saj për të shmangur vendosjen e sanksioneve ndaj Moskës. Në këtë mënyrë ata ruajtën sovranitetin e tyre dhe të drejtën për partneritete ndërkombëtare, shpjegoi ai.
Macron e përshkroi marrëveshjen për dorëzimin e Rafale si një “ndryshim strategjik” dhe “një demonstrim real të frymës evropiane” të vendit, i cili deri më tani kishte vetëm avionë luftarakë MiG-29 të prodhuar nga Rusia. Ai gjithashtu theksoi se hyrja e Serbisë në “Rafal Club” mund të kontribuojë për paqen në Evropë dhe të jetë një mundësi e drejtpërdrejtë për integrimin rajonal.
“Për herë të parë do të kemi aeroplanë të prodhuar nga Perëndimi dhe mendoj se është një mënyrë e mirë”, tha presidenti serb, duke shtuar se “Rafale është aeroplani më i mirë në botë”.
Serbia ka premtuar 2.7 miliardë euro për nëntë Rafale me një ulëse dhe tre Rafale me dy ulëse, të cilat do të dorëzohen midis 2028 dhe 2029, kur MiG-29-ët e vjetër të saj arrijnë fundin e jetës së tyre.
Serbia është vendi i tetë në botë që zgjedh Rafale pas Egjiptit, Indisë dhe Emirateve të Bashkuara Arabe. Është ndoshta blerësi më i ndjeshëm për shkak të afërsisë historike me Moskën, por edhe pozitës gjeografike, në zemër të Evropës dhe konflikteve me disa fqinjë, duke filluar nga Kosova, analizon Le Monde.
Mediat franceze raportojnë se Kroacia, e cila ashtu si Greqia tashmë është pajisur me të njëjtin avion, po ndjek me ankth kontratën e vendit me të cilin ishte në luftë. Gjithashtu shtrohet pyetja se çfarë lloj avioni do t’i dorëzojë Serbisë aviacioni francez Dassault. Drejtori ekzekutiv i asaj kompanie, Eric Trappierre, gjatë një vizite në Beograd, tha se serbët duhet të marrin “modelin më modern që është aktualisht në shërbim të ushtrisë franceze”. Megjithatë, ai nuk specifikoi nëse është F3-R apo F4.1. Si kujtesë, F3-R të përdorura u dorëzuan në Kroaci në prill.
Publiku kritikoi kontratën e Dassault me Serbinë për shkak të transferimit të mundshëm të teknologjisë në Rusi.
Macron hodhi poshtë një frikë të tillë, duke thënë se garancitë merren gjithmonë për të ruajtur pronën dhe njohuritë e tyre intelektuale. Megjithatë, as Macron dhe as Trappier nuk kanë specifikuar saktësisht se cilat janë garancitë dhe masat që duhet ta pengojnë Serbinë të ndajë teknologjinë e avionëve luftarakë francezë me Moskën.
Një bashkëpunëtor i revistës franceze Challenges, Marc Semo, pohon se pasojat e kësaj marrëveshjeje mund të jenë diametralisht të kundërta me ato që priste Franca. Ai kujton se si Serbia mbulonte politikat e saj nacionaliste dhe ambiciet territoriale.
“Në luftën e tij për Serbinë e madhe, Slobodan Millosheviç mund të manipulonte kështu François Mitterrand, i cili hezitoi të sulmonte aleatin e tij të vjetër. Në burime të tilla llogarit edhe presidenti serb Aleksandar Vuçiq”, beson Semo, i cili beson se aeroplanët nuk do të pajisen me teknologjitë më të avancuara për të penguar transferimin e teknologjisë, sepse, siç shprehet ai, Vuçiq mbështetet ushtarakisht dhe ekonomikisht në Moskë dhe Pekini si garanci për regjimin e tij.
Ai gjithashtu vë në dukje se si shitja e luftëtarëve francezë në Serbi të kujton shitjen e Vladimir Putin të helikopter-mbajtësit Mistral në Rusi gjatë kohës së Presidentit Nicolas Sarkozy. Ato anije shumë të gjithanshme të teknologjisë së fundit do të mundësonin një zhvendosje strategjike, veçanërisht në Detin e Zi, dhe do të ishin përdorur në vitin 2022 kundër Ukrainës nëse Francois Hollande nuk do ta anulonte marrëveshjen, shkruan ai.
“Kurrë nuk u shesësh armë të sofistikuara pa u ndëshkuar autokratëve me qëllime ekspansioniste. Nuk bëhet fjalë për moral, por për vigjilencë strategjike. Ishte e vlefshme për Vladimir Putinin, po aq vlen edhe për Aleksandar Vuçiqin, edhe nëse Serbia ka krijuar partneritet me Aleancën Atlantike dhe merr pjesë në operacione të jashtme”, thekson Semo, i cili iu referua edhe faktit se Macron gjatë vizitës së tij në Serbi. nuk tha asnjë fjalë për ” nëpërkëmbjen e lirive, shtypjen e mediave të pavarura, margjinalizimin e opozitës, depërtimin e mafies në nivelet më të larta të shtetit dhe bllokimin nga regjimi i praktikisht të gjitha reformave të nevojshme për hyrjen në BE”.
Verbëria është edhe më për të ardhur keq sepse Aleksandar Vuçiq po përdor plotësisht fuqinë e tij për të shkaktuar dëme në rajon, përfundon një bashkëpunëtor i Sfidave, siç raporton Forbes .
