Lumenjtë në mbarë botën po përballen me një rënie dramatike të nivelit të ujit si rezultat i ndryshimeve klimatike, njoftoi Organizata Botërore Meteorologjike (WMO) në raportin e saj të fundit . Viti i kaluar, 2023, ishte viti më i ngrohtë i regjistruar dhe në të njëjtën kohë viti më i thatë i regjistruar.
Sipas raportit të WMO, ka pasur një rënie të vazhdueshme të nivelit të lumenjve në mbarë botën gjatë pesë viteve të fundit. Në vitin 2023, më shumë se 50% e pellgjeve të lumenjve kishin kushte jonormale, dhe shumica e tyre u regjistruan mungesë uji.
Ekspertët theksojnë një lidhje të qartë midis ngrohjes globale dhe niveleve të ulëta të ujit, me kushte ekstreme të motit të dëshmuara pothuajse çdo ditë, duke përfshirë përmbytjet e mëdha, duke e komplikuar më tej situatën.
“Kanarinë në minierë”
“Kur bëhet fjalë për ndryshimet klimatike, uji është si kanarina në minierën e qymyrit. Ne marrim sinjale paralajmëruese përmes reshjeve gjithnjë e më ekstreme, përmbytjeve dhe thatësirave që shkaktojnë dëme të mëdha në jetët e njerëzve, ekosistemet dhe ekonomitë”, thotë Celeste Saulo , Sekretarja e Përgjithshme e WMO.
Ndërsa temperaturat globale rriten, cikli hidrologjik natyror i planetit tonë përshpejtohet. Por, siç vuri re Saulo, cikli po bëhet gjithnjë e më i paparashikueshëm dhe i parregullt. “Ne po përballemi me probleme ku ose kemi shumë ose pak ujë”, paralajmëroi kryesekretari.
Përveç kësaj, ndryshimi i modeleve të motit nga la niña në el niño e ndërlikon më tej situatën. Këto dy dukuri të kundërta klimatike shkaktohen nga ndryshimet në temperaturën e sipërfaqes së detit në Oqeanin Paqësor dhe çojnë në ngjarje ekstreme të motit me shira të dendur në disa pjesë të botës, ndërsa të tjerat vuajnë nga thatësira dhe dimra më të ngrohtë.
Megjithëse këto cikle klimatike njihen prej shekujsh, shkencëtarët paralajmërojnë se ndryshimet klimatike po përkeqësojnë frekuencën dhe intensitetin e tyre, duke e bërë më të vështirë për meteorologët parashikimin e kushteve të motit.
Niveli historikisht i ulët i lumenjve
Një shembull i këtyre kushteve ekstreme mund të shihet në pellgun e lumit Amazon, niveli i ujit të të cilit vitin e kaluar ra në pikën më të ulët që nga viti 1902. Sipas raportit, kalimi nga la niña në fund të vitit 2022 në el niño gjatë vitit 2023, së bashku me temperaturat jashtëzakonisht të larta të oqeanit në mbarë botën, ishte një faktor kyç klimatik në këtë thatësirë rekord dhe valë të nxehtit.
Edhe pse të dhënat në raport përfundojnë në vitin 2023, situata me lumenjtë globalë duket edhe më alarmante pas ngjarjeve të fundit si Uragani Helena, i cili mori të paktën 227 jetë dhe Uragani Milton, i cili vrau 27 njerëz. Të dy uraganet shkatërruan qytete dhe rrugë të tëra.
Raporti i WMO tregon qartë të ardhmen shqetësuese të sistemeve të lumenjve në botë nëse ndryshimet klimatike vazhdojnë me këtë ritëm. Lumenjtë, të cilët janë thelbësorë për furnizimin me ujë të pijshëm, vaditjen dhe prodhimin e energjisë elektrike, mund të përballen me ndërprerje edhe më serioze, me pasoja katastrofike për ekosistemet dhe komunitetet njerëzore që varen prej tyre.
