SIPAS të dhënave të Eurostat nga viti 2020, rreth 69.5 per qind e qytetarëve te Kosoves të moshës 25 dhe 29 vjeç dhe 78% e popullsisë (të dhënat e Eurostat nga 2023) nga 18 deri në 34 vjeç jetojnë me prindërit e tyre.
Këto të dhëna të fundit tregojnë se nuk ka një tendencë domethënëse të largimit nga shtëpia prindërore në fillim të viteve tridhjetë. Largimi nga shtëpia prindërore mund të pritet diku rreth moshës 33 deri në 34 vjeç.
Këto të dhëna e vendosin Kroacinë në krye të vendeve evropiane për sa i përket “pavarësisë” së vonë nga prindërit, dhe relativisht afër Serbisë, Malit të Zi, Maqedonisë, Shqipërisë, Greqisë, Italisë, Spanjës, Portugalisë dhe Sllovakisë.
Në anën tjetër të spektrit janë, siç pritej, të gjitha vendet skandinave, vendet e Beneluksit, Gjermania, Franca, Britania e Madhe, Austria dhe Zvicra.
Kroacia është në krye të vendeve ku njerëzit jetojnë në pronën e tyre
Kjo është një nga të dhënat e shumta për mënyrën e jetesës së qytetarëve të rinj kroatë, por është bërë edhe një nga temat kryesore politike, veçanërisht kur duhet dalluar se çfarë nuk shkon në Kroaci, pra cili është standardi në Kroaci. është e keqe për. Prandaj ky fakt paraprakisht paraqitet si diçka negative, si një fenomen i keq në shoqëri, si diçka që duhet korrigjuar.
Është e vetëkuptueshme, p.sh. se krimi, korrupsioni, drejtësia joefikase etj. diçka e keqe në vetvete, por çfarë e bën të vetëkuptueshme që jeta “më e gjatë” në shtëpinë prindërore është diçka e keqe? Pse është e vetëkuptueshme kjo?
Per me teper, pse kuptohet qe keta te rinj jane te “pregatitur”, dmth te jetosh me prinderit do te thote edhe te paguajne gjithcka prinderit, se jane ne “moterin” e tyre, qe gatuajne, pastrojne, hekurosin etj. .? A ka ndoshta faktorë të tjerë që shpjegojnë këtë fenomen jo të pazakontë për vendet e Evropës Jugore dhe Lindore?
Në vend që të inkurajoni pikët e lira politike për të fituar për këtë, mjafton të shikoni një hartë tjetër evropiane – atë se sa njerëz jetojnë në pronat e tyre (këtu, kjo është gjithashtu një temë që mund të lidhet me taksën e pasurive të paluajtshme! ) dhe se ne e lexojmë këtë hartë për jetën e të rinjve me prindërit e tyre në një mënyrë që krahason të krahasueshme (dhe kjo është sigurisht para Kroacisë me Serbinë, Greqinë, Spanjën apo Portugalinë, jo Kroacinë me Islandën dhe Suedinë).
Gjithashtu, kur shikojmë shkallën e vlerës Inglehart-Welzel, e cila ka dy boshte – njëri në të cilin kundërshtohen vlerat e mbijetesës materiale dhe vlera e vetë-shprehjes (boshti X) dhe tjetri në të cilin tradicionale-fetare dhe Kundërshtohen vlerat laike-racionaliste (boshti Y) – Shoqëria kroate ndodhet saktësisht në mes të të gjithë sistemit koordinativ, d.m.th. midis këtyre dy përcaktuesve të vlerave.
Konkretisht, kjo na vendos mjaft pranë vendeve të tjera të Evropës Katolike dhe Mesdhetare dhe, natyrisht, relativisht afër vendeve ish-socialiste.
Duke marrë parasysh faktin material të posedimit të pasurive të paluajtshme dhe marrëdhëniet e lidhura me fenomenin e pronësisë së pronave të paluajtshme dhe superstrukturën kulturore që përfshin dy sisteme vlerash kolektiviste – si katolicizmin ashtu edhe socializmin (të cilat shpesh janë të pajustifikuara kundër njëri-tjetrit) – është mjaft e qartë se Kroatët do të kultivojnë më shumë familje me shumë breza, lidhje më të forta sociale brenda familjes, mbështetje më të madhe në institucionet tradicionale (organike, “intime”) në krahasim me ato jopersonale, etj.
Të gjitha këto dhe mbi të gjitha duhet të merren parasysh kur analizohet pse kaq shumë të rinj jetojnë me prindërit e tyre, para se të qajnë se jemi të varfër, të llastuar dhe jo të pavarur. Dhe se ne nuk jemi si Perëndimi apo Veriu.
Për më tepër, e gjithë kjo është në fakt një gjë shumë konkrete dhe praktike (idetë jetojnë gjithmonë në realitet konkret) – varfëria e pensionistëve është shpesh një faktor që fëmijët të jetojnë me ta (dhe jo anasjelltas, siç është paraqitur në fillim – ndoshta janë brezat e vjetër ata që nuk mund të jetojnë pa fëmijët tuaj?!), dhe kur dikush tashmë jeton në pronën e vet, pra në një pronë që mban emrin dhe mbiemrin e dikujt nga familja, sigurisht që është më ekonomike dhe më ekonomike dhe praktike te qendrosh keshtu se sa te shkosh ne ndonje “pajtl”, ne dhënien me qira dhe t’i paguash qera të majme dikujt për të cilin është një burim shtesë (dhe i vogël) të ardhurash, pa dyshim, në të njëjtin sistem vlerash në të cilin personi që ka “privilegjin” për të mos hyrë në nënqira jetësh.
E kuptoni – është më mirë të jetosh në shtëpinë tënde dhe të kesh mbështetjen e institucioneve tradicionale, sesa të jetosh me shokët e dhomës në një konvikt dhe të paguaj akoma, kjo është e qartë, do të thoshte dikush, si reçel. Në fund të fundit, si mund të ankoheni për krizën e qiradhënies/banesave (që të rinjtë nuk mund të përballojnë *pasuritë e tyre* të paluajtshme) dhe të ankoheni sepse të rinjtë jetojnë me prindërit e tyre në të njëjtën kohë?
A është e sigurt që ata të jetojnë me prindërit e tyre vetëm sepse nuk mund të shkojnë në pronën e tyre *? Por, nëse ata do të marrin pasuritë e tyre *të patundshme, atëherë do të përjetësojnë sistemin që të çon pikërisht tek kjo – që të rinjtë (pastaj disa “të rinj” të tjerë) të jetojnë me prindërit e tyre, në familje me shumë breza. Disa marrëdhënie janë struktura afatgjata.
Më e rëndësishmja nga të gjitha – pse është e vetëkuptueshme që gjithçka që praktikohet në vendet veriore dhe perëndimore duhet të jetë diçka e mirë?
Po, vendet skandinave kanë shumicën e treguesve më të mirë se vendet e Mesdheut dhe Ballkanit, por a është gjithçka vërtet mirë atje? Kompleti i vlerave është shumë më individualist, protestant, i cili ka avantazhet dhe disavantazhet e veta.
Rekomandim: shikoni filmin The Swedish Theory of Love, i cili tregon anën tjetër (të kundërtën) të një shoqërie shumë individualiste, shumë autonome, liberale dhe post-materialiste.
Shkurtimisht, një rekomandim për politikanët kroatë dhe mbledhësit e pikëve politike të lira, qoftë nga partitë, shoqatat, agjencitë dhe grupet intelektuale – disa fenomene që po i shohim mund të mos jenë domosdoshmërisht të këqija, domethënë, edhe nëse janë të këqija, janë ia vlen të shqyrtohet me shumë kujdes pse janë ashtu siç janë dhe a mund të maten me standardet e shoqërive që tradicionalisht dhe kulturalisht janë dukshëm të ndryshme nga kroatishtja (ose spanjolle, italiane, greke, maqedonase, serbe…).
