NATO mund të pushojë së ekzistuari për shkak të një përçarjeje midis Shteteve të Bashkuara dhe aleatëve të saj evropianë për përfundimin e luftës në Ukrainë, tha ish-komandanti suprem i aleatëve për Evropë, admirali James Stavridis. “Nuk dua të ekzagjeroj apo të jem dramatik, por ne mund të shohim ditët e fundit të NATO-s”, tha ai për CNN.
Stavridis tha se mosmarrëveshja kryesore, e cila mund të rezultonte fatale, ishte zgjedhja se kë të mbështeste: “demokracinë nën sulm” që është Ukraina, apo presidentin rus Vladimir Putin, të cilin ai e quajti një diktator luftarak. “Kjo do të ngrejë një pykë në zemër të aleancës dhe do të shtrihet përtej Ukrainës në pyetjen nëse Shtetet e Bashkuara mund t’i besohen si një partner,” shpjegoi admirali. Megjithatë, Stavridis beson se fundi i NATO-s mund të jetë fillimi i një aleance të re ushtarake – Organizata e Traktatit Evropian. Ai kujtoi se presidenti amerikan Donald Trump “e bëri të qartë se nuk dëshiron të ndihmojë Ukrainën në të ardhmen”. “Ky është një gabim gjeopolitik me përmasa epike. Por tani që drita jeshile po vjen për Evropën, ata do të duhet të rriten dhe ta marrin vetë këtë detyrë”, vuri në dukje admirali.
“Nëse jam evropian, në këtë fazë them atë që më duhet: më shumë shpenzime për mbrojtjen, kompanitë evropiane të mbrojtjes për të rritur prodhimin e armëve, një strukturë ushtarake dhe komanduese evropiane jashtë NATO-s ,” shtoi Stavridis.
Komentet e tij vijnë ndërsa Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Mark Rutte dhe udhëheqës të tjerë evropianë mbajnë një samit në Londër për mbështetjen për Ukrainën dhe mbrojtjen e kontinentit. Bisedimet, të planifikuara nga kryeministri britanik Keir Starmer, u lanë në hije nga takimi shpërthyes i Trump me presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky në Shtëpinë e Bardhë më 28 shkurt. Ai kishte ardhur në Uashington për të nënshkruar një marrëveshje minerale, por bisedimet u ndërprenë pasi udhëheqësi ukrainas u përplas me zëvendëspresidentin J.D. Vance mbi përpjekjet e administratës së re të SHBA për të angazhuar Rusinë në diplomaci. Stavridis tha se Moska “do të nxirrte shishet më të mira të vodkës” për të festuar skandalin, i cili është bërë një flamur i kuq për anëtarët evropianë të NATO-s.
Më herët, kancelari i ardhshëm gjerman Friedrich Merz tha se vendet evropiane duhet të përgatiten për një skenar në të cilin do të duhet të krijojnë një aleancë mbrojtëse për të zëvendësuar NATO-n. Ai theksoi nevojën që kontinenti të lëvizë shpejt për të “arritur pavarësinë” nga Shtetet e Bashkuara në çështjet e mbrojtjes dhe propozoi negociatat me Parisin dhe Londrën për zëvendësimin e “ombrellës bërthamore” amerikane mbi Evropën. Presidenti francez Emmanuel Macron ka thënë se është i gatshëm të “hapë këtë diskutim”.
Spekulimet janë shtuar javët e fundit nëse Trump planifikon të tërheqë SHBA-në nga aleanca. Presidenti u ka bërë vazhdimisht thirrje anëtarëve të bllokut që të rrisin shpenzimet e mbrojtjes në 2% të PBB-së, duke paralajmëruar gjatë fushatës se ai do të inkurajonte Rusinë të bëjë “çfarëdo që dëshiron” për aleatët amerikanë që nuk arrijnë të përmbushin angazhimet e tyre për shpenzimet. Trump më pas ashpërsoi kërkesat e tij, duke u bërë thirrje anëtarëve të NATO-s që të rrisin shpenzimet e mbrojtjes në 5%.
