Arkeologjia ka pësuar një revolucion të vërtetë falë inteligjencës artificiale (AI), e cila i lejon studiuesit të zbulojnë qytetërimet e lashta dhe botët e humbura pa pasur nevojë për gërmime tradicionale.
Kohët e fundit, një qytetërim 5000-vjeçar i varrosur nën shkretëtirën në Dubai (Emiratet e Bashkuara Arabe) u zbulua duke përdorur teknologji të avancuar të radarit dhe algoritme të mësimit të makinerive , që përfaqësojnë një përparim të madh në studimin e qytetërimeve të kaluara.Edhe pse shkretëtirat si Rub’al Khali – një nga rajonet më të mëdha dhe më jomikpritëse të shkretëtirës në botë – kanë qenë të vështira për t’u aksesuar për studiuesit deri më tani, teknologjitë e reja si Radari i Hapjes Sintetike (SAR) dhe mësimi i makinerive kanë mundësuar hartimin e saktë të vendbanimeve të lashta të fshehura nën duna.
Zbulim i shpejtë dhe i saktë
Kjo teknologji i lejon arkeologët të krijojnë imazhe me cilësi të lartë të strukturave nëntokësore, duke depërtuar nëpër rërë, bimësi, madje edhe akull, pa asnjë gërmim fizik, duke lejuar studimin e detajuar të vendbanimeve dhe strukturave antike.
Teknologjia SAR e kombinuar me përpunimin e të dhënave të makinës përfaqëson një revolucion të vërtetë në kërkimin arkeologjik. Bazuar në të dhënat në vendet e zbuluara tashmë, algoritmet njohin modele, anomali dhe variacione në terren, duke ndihmuar studiuesit të lokalizojnë me saktësi zonat më të mundshme që fshehin qytetërimet e lashta.Këto mjete lejojnë zbulimin e shpejtë dhe të saktë të vendbanimeve, rrugëve tregtare dhe strukturave njerëzore, pa pasur nevojë për gërmime shteruese që zakonisht zgjasin muaj ose vite. Ishte kjo teknologji që ndihmoi në zbulimin e një qytetërimi 5000-vjeçar që u zhduk nën rërën e Dubait.
Përshtatja ndaj kushteve ekstreme
Ndër zbulimet e rëndësishme janë vendbanimet që ishin qendra të gjalla të veprimtarisë së hershme njerëzore, shtigje të përcaktuara qartë që tregojnë rrugët kryesore tregtare dhe strukturat e varrosura që tregojnë ekzistencën e shoqërive të përparuara që u përshtatën me sukses kushteve të vështira të shkretëtirës.
Ky zbulim ndryshon thellësisht kuptimin aktual të historisë së Gadishullit Arabik, i cili zakonisht mendohet të ketë qenë i populluar pak gjatë epokës së bronzit. Megjithatë, gjetjet e reja sugjerojnë se qytetërime të përparuara ekzistonin në zonë dhe ishin në gjendje të ndërtonin infrastrukturë të qëndrueshme dhe të përshtateshin me kushtet ekstreme të jetës në shkretëtirë.
Teknologjia AI dhe SAR në arkeologji jo vetëm që mundësojnë zbulimin më të saktë dhe më të shpejtë të vendndodhjes, por gjithashtu reduktojnë nevojën për punë shteruese në terren, e cila në të kaluarën kërkonte vite kërkimore dhe investime të konsiderueshme financiare.
‘Makina e kohës’
Pa këtë teknologji, kërkimi i qytetërimeve të humbura në shkretëtirë do të ishte pothuajse i pamundur për shkak të shkallës së gjerë dhe terrenit të paeksploruar. Në të ardhmen, teknologji të tilla mund të mundësojnë zbulime të reja dhe edhe më emocionuese të botëve të fshehura nga kohët e kaluara.
“Gjetja e këtyre vendeve pa gërmime duket si zhbllokimi i kapitujve të fshehur të historisë. “Kjo teknologji ofron perspektiva të reja emocionuese sesi qytetërimet e lashta iu përshtatën sfidave të jetesës në kushte ekstreme,” shpjegon arkeologia Maria Gonzalez .
