Përshtypja se marrëdhënia midis këtij regjimi dhe rrugës së integrimit evropian është mbi “këmbë qelqi” po bëhet gjithnjë e më e qartë. Akuzat kundër regjimit në pushtet vijnë edhe nga Strasburgu, selia e Parlamentit Europian, por edhe nga Brukseli, qëndrimi i të cilit u dëgjua qartë përmes Komisioneres Europiane për Zgjerimin, Marta Kos, me rastin e vizitës së saj në Beograd. Se kjo qeveri po largohet ngadalë nga Perëndimi, dëshmon edhe udhëtimi i Presidentit serb Aleksandar Vuçiç në Moskë, dhe për momentin mbetet e panjohur se sa kohë do të zgjasë “fitili” i bashkësisë evropiane për t’i parë autoritetet serbe si partnerë dhe jo si diçka tjetër.
Provat e para të marrëdhënies së tendosur mund të shiheshin javën e kaluar, nëpërmjet deklaratave të Marta Kos, e cila tha se “reformat në Serbi janë të nevojshme, sepse kjo është ajo që qytetarët kanë kërkuar për pesë muaj”.
Fjalët e raportuesit për Serbinë, Tonin Picula, i cili tha se “rënia e tendës është bërë simbol i korrupsionit sistemik dhe nepotizmit” dhe propozimi i të cilit për një rezolutë të Parlamentit Evropian mbi situatën e fundit në Serbi , gjithashtu nuk u mbështetën. Se sa larg ka arritur regjimi në intolerancën e tij ndaj disa pjesëve të Bashkimit Evropian tregohet edhe nga fakti se Andreas Šider, një anëtar i Parlamentit Evropian i cili luajti një rol të madh në krijimin e Rezolutës së PE-së mbi zgjedhjet në Serbi në vitin 2023, i reduktoi të gjitha problemet në Serbi në një emër dhe mbiemër – Aleksandar Vučić .
Ne nuk jemi viktimat e vetme të “premtimeve boshe”
Megjithatë, sipas Branka Latinović, ish-ambasadores së Serbisë në OSBE, nuk ka indikacione të mëdha se besimi midis Serbisë dhe zyrtarëve më të lartë evropianë është tronditur, por ajo vëren se e gjithë kjo është në qarqe të mbyllura dhe se asgjë nuk ka qenë publike.
Ai shton se deklaratat e Marta Kos i dhanë një dimension tjetër marrëdhënies së tyre dhe se fjalët e saj për reformën mbartin një peshë të re.
“Duke pasur parasysh planet e shpallura publikisht të Bashkimit Evropian në lidhje me shtetet kandidate që kanë perspektivën e anëtarësimit deri në vitin 2027 ose 2028, dhe se Serbia nuk është midis tyre, kjo do të thotë se është e lëkundur, kryesisht sepse Serbia është vonë dhe sepse është shumë e ngadaltë në përmbushjen e detyrimeve të saj për reforma në lidhje me atë që shpalli si kalendar për përmbushjen e këtyre detyrimeve”, shpjegon Latinović.
Pastaj ai thotë se këto detyrime po përmbushen shumë ngadalë “ose aspak”, duke pasur parasysh se Vuçiç premtoi në fjalimin e tij të fundit në Bruksel në fund të marsit se do t’i përmbushte detyrimet e tij, nga të cilat e përmbushi vetëm pjesërisht njërën, që është çështja e Këshillit REM. Përveç mospërmbushjes së premtimeve, duket se qeveria aktuale po përpiqet të provokojë edhe Bashkimin Evropian, me largimin e Vuçiçit në Moskë.
Guximi para se të hyjë
Sipas Latinović-it, largimi i Vučić-it në Moskë është ndoshta goditja më e madhe për integrimin, sepse jo vetëm që dëmton hapjen e grupit të tretë, por edhe çdo kapitull tjetër.
Ajo shpjegon se sipas metodologjisë së re, ekzistojnë disa kushte të përgjithshme që shtetet anëtare, dhe ato që përpiqen të jenë, duhet t’i respektojnë. Këto janë disa parime themelore të lidhura ngushtë me vlerat evropiane, siç është sundimi i ligjit, por sipas Latinović-it, çelësi është harmonizimi i vlerave dhe qëllimeve të politikës së jashtme me Bashkimin Evropian, në këtë rast çështja e (mos) vendosjes së sanksioneve ndaj Rusisë.
“Pra, është një problem i madh që ka vazhduar për shumë vite, dhe me nisjen e paralajmëruar për në Moskë, ky problem vetëm sa po thellohet, dhe ka gjithnjë e më pak mundësi që grupi 3 të hapet në të ardhmen e afërt, sepse është një kapitull shumë i ndërlikuar. Nuk ka të bëjë vetëm me çështjen e vendosjes së sanksioneve, me çështjen e pajtueshmërisë me deklaratat e Bashkimit Evropian, gjë që ilustron kështu shkallën e mosrespektimit tonë të detyrimeve që rrjedhin nga ai kapitull. Ka edhe çështje të tjera, ajo që lidhet kryesisht me fqinjët, sepse është alfa dhe omega në lidhje me kapitullin 31, i cili fillon nga fqinjët dhe bashkëpunimi rajonal, dhe pastaj shkon më tej”, shpjegon Latinović.
Sipas saj, Serbia jo vetëm që nuk është në përputhje me qëndrimet e përgjithshme të BE-së, por tregon njëfarë neverie ndaj tyre. Ajo shpjegon se Serbia po përpiqet të jetë një “vend problematik” sepse zyrtarët serbë tashmë po njoftojnë paraprakisht se do të mbajnë një qëndrim në kundërshtim me vlerat e Bashkimit Evropian.
“Pra, duhet të lini përshtypjen se të gjitha vendet në rajon po përpiqen, dhe jo rastësisht, të harmonizojnë politikën tuaj të sigurisë së jashtme 100% me deklaratat e Bashkimit Evropian, domethënë me atë që është politika aktuale e Bashkimit Evropian. Kjo është ajo që vendet e tjera po bëjnë pikërisht për të treguar aftësinë e tyre, përkushtimin e tyre ndaj atyre vlerave të përgjithshme, në mënyrë që në këtë mënyrë të shpengojmë veten”, përfundon bashkëbiseduesi ynë.
