Pas sulmeve te ShBA te tre objekteve bërthamore iraniane, parlamenti i ketij te fundit ne shenje hakmarjeje ka miratuar vendimin qe te mbyllet ngushtica e Hormuzit. Kjo eshte një rrugë kyçe detare përmes së cilës kalojnë çdo ditë më shumë se një e pesta e naftës botërore (rreth 20 milionë fuçi) dhe një pjesë e madhe e gazit të lëngshëm.
Në dekadat e fundit, Irani ka kërcënuar rregullisht se do të mbyllë Ngushticën e Hormuzit në rast të një agresioni amerikan. Ky korridor është çelësi për tregun global të hidrokarbureve. Rreth 1/6 e naftës botërore dhe 1/3 e gazit të lëngshëm kalojnë nëpër të .
Sipas shume vezhguesve qelllimi eshte bllokimin e anijeve luftarake amerikane në Gjirin Persik. SHBA-të kanë baza ushtarake në të gjithë rajonin, duke përfshirë Bahreinin, Egjiptin, Irakun, Izraelin, Jordaninë, Kuvajtin, Katarin, Arabinë Saudite, Sirinë dhe Emiratet e Bashkuara Arabe. Deri në fund të vitit 2024, numri i përgjithshëm i trupave amerikane në Lindjen e Mesme vlerësohej në rreth 40,000.
Sipas konceptit të Iranit për luftë asimetrike , aleatët amerikanë mund të bëhen një mjet presioni mbi Uashingtonin. Prandaj, Teherani mund të kundërsulmojë Arabinë Saudite, Kuvajtin, Emiratet e Bashkuara Arabe, Katarin, Bahreinin ose Irakun. Nuk është rastësi që Irani i ka paralajmëruar tashmë vendet në rajon se do ta konsiderojë çdo mbështetje për një operacion të mundshëm të SHBA-së si një akt armiqësor. Përfshirë përdorimin e hapësirës ajrore ose territorit të këtyre vendeve nga ushtria amerikane. Teherani kohët e fundit ka përmirësuar marrëdhëniet me Riadin – dhe në këtë sfond, Arabia Saudite ka mbetur neutrale gjatë shkëmbimit të goditjeve midis Izraelit dhe Iranit në vitin 2024.
Opsioni i mbylljes se kesaj nguhtice eshte permendur me heret. Ngushtica ndodhet midis Omanit dhe Iranit, duke lidhur Gjirin Persik në veri me Gjirin e Omanit në jug dhe Detin Arabik. Në pikën e saj më të ngushtë, është vetëm 33 kilometra e gjerë dhe vetë korsia e transportit detar është vetëm 3 kilometra e gjatë.
Anëtarët e OPEC-ut (Arabia Saudite, Irani, Emiratet e Bashkuara Arabe, Kuvajti dhe Iraku) eksportojnë pjesën më të madhe të naftës së tyre të papërpunuar nëpërmjet kësaj rruge, kryesisht në tregjet aziatike.
Flota e Pestë e Marinës Amerikane, me bazë në Bahrein, është përgjegjëse për sigurinë e tregtisë detare në zonë.
Sekretari i Shtetit i SHBA-së, Marco Rubio, i kërkoi Pekinit të ushtrojë presion mbi Teheranin: “I bëj thirrje qeverisë kineze t’i kontaktojë ata sepse ata janë shumë të varur nga Ngushtica e Hormuzit për naftën e tyre. Nëse e bëjnë këtë, do të jetë një tjetër gabim i tmerrshëm. Do të ishte një veprim vetëvrasës ekonomik për ta”, i tha ai Fox News.
Tashmë po dalin raportime se disa supertankerë kanë ndryshuar kurs brenda ngushticës strategjike pas sulmeve ajrore të SHBA-së. Mbyllja e ngushticës muns të shkaktoje një rritje të ndjeshme të çmimeve të naftës dhe një valë inflacioni, si në SHBA ashtu edhe në nivel global.
Por një veprim i tillë do të ishte gjithashtu një akt serioz vetëshkatërrimi ekonomik për Iranin. Nafta iraniane hyn gjithashtu në tregun botëror përmes të njëjtit kalim, kështu që mbyllja e Ngushticës së Hormuzit mund të provokojë ndërhyrjen e shteteve arabe të Gjirit, të cilat tashmë e kanë kritikuar ashpër sulmin izraelit dhe mund të lëvizin për të mbrojtur interesat e tyre. Kina, ekonomia e dytë më e madhe në botë, e cila blen gati 90% të eksporteve të naftës së Iranit, pavarësisht sanksioneve ndërkombëtare, do të prekej veçanërisht.Huthët e Jemenit, me shumë më pak burime, i pengojnë me sukses anijet tregtare të kalojnë nëpër Detin e Kuq.
Ngushtica e Hormuzit sot: rreth gjysma e të gjithë naftës së importuar nga Kina kalon nëpër këtë rrugë . Një veprim i tillë do të prishte gjithashtu marrëdhëniet me Pekinin, partnerin kryesor tregtar të Teheranit. Nga ana jeter sulmet Izraelite nuk ishin të kufizuara vetëm në instalimet dhe objektet ushtarake të lidhura me programin bërthamor iranian. Lista e objektivave është zgjeruar për të përfshirë rafineritë e gazit dhe naftës , si dhe depot e karburantit. Pas njërit prej këtyre sulmeve, Irani pësoi ndërprerjen më të madhe të energjisë elektrike që nga fillimi i shekullit. Pa dyshim qe kjo demton ekonomibe iraniane dhe rivalet e tyre mendojne se do te provokojne një kryengritje që do të çojë në ndryshimin e regjimit Ka mendime qe Izraeli nuk është aspak i interesuar të destabilizojë tregjet botërore të energjisë, gjë që mund të ndryshojë në mënyrë dramatike qëndrimin e vendeve të zhvilluara ndaj veprimeve të tij. Prandaj, ushtria izraelite po përpiqet të kufizojë sulmet e saj në ato kapacitete që punojnë kryesisht për të përmbushur nevojat e ekonomisë iraniane. Infrastruktura e eksportit të Iranit nuk është dëmtuar ende seriozisht. Izraeli, më pak se kushdo tjetër, është i etur të shkaktojë një destabilizim fatal të tregut botëror të energjisë.
Vezhgues te ndryshem vleresojne se sa i përket pasojave për Rusinë, Vladimir Putin ka të drejtë të ndihet mire. Ministri rus i Financave Anton Siluanov, nga retë që ishin mbledhur mbi të ardhurat nga nafta dhe gazi të buxhetit rus, është shfaqur një rreze drite. Mundësia e një përshkallëzimi të konfliktit mbetet, që do të thotë se bonusi ushtarak në rastin më të mirë do t’i mbajë çmimet në nivelet aktuale.
Nëse destabilizimi i tregut të naftës dhe gazit vazhdon, atëherë numri i mbështetësve të shtrëngimit të sanksioneve në Evropë do të ulet gjithashtu.Dhe diplomacia ruse, si të thuash, do të përpiqet të shtrydhë maksimumin e mundshëm nga ajo që e quan “agresion i paprovokuar” i Izraelit.Me nje fjale situata aktuale është e dobishme për Rusinë dhe për sa kohë do të vazhdojnë të rriten çmimet e naftës. Kremlini përfiton nga rritja e çmimeve të naftës, por në një periudhë shumë të shkurtër kohore. Irani dhe Izraeli kanë shkëmbyer goditje edhe më parë. Çmimet e naftës u rritën dhe më pas ranë. Mendoj se brenda dy javësh çmimet do të ulen pak, sepse nuk ka tregues themelorë makroekonomikë të tregut të naftës dhe gazit për një rritje të ndjeshme të çmimeve. Situata është në favor të Putinit dhe ai është shumë i lumtur për këtë. Ai po luan kartën iraniane. Dhe për momentin, Rusia është në një pozicion të mirë. Jam i sigurt se do të jetë në gjendje të eksportojë më shumë naftë, thotë politologu Amir Chahaki.
Por nëse e bën këtë, do ta qëllojë veten në këmbë, sepse të gjitha eksportet e naftës iraniane kalojnë nëpër këtë ngushticë. Blerësi i saj kryesor është Kina. Dhe tani, edhe nëse Irani nuk furnizon naftë në Kinë, Kina do të kalojë lehtësisht në naftën ruse. Nafta Ural tani vlen 64.5 dollarë për fuçi, kështu që Rusia do të jetë shumë e lumtur t’i furnizojë këto vëllime shtesë Kinës me çmimet aktuale, – beson Boris Aronshtein. Unë mendoj se Irani nuk do ta mbyllë Ngushticën e Hormuzit për të mos ndaluar eksportet e naftës, sepse kjo do të jetë një kërcënim për Evropën. Kjo nuk është në favor të Iranit. Sepse edhe nëse Gjiri i Omanit mbyllet, Arabia Saudite ka një mënyrë për t’u larguar nga ky gji. Por nëse u jepet një goditje burimeve nga Arabia Saudite, do të ketë një efekt krejtësisht të ndryshëm. Dhe likuidimi i Khameneit, për të cilin Netanyahu flet shumë, do të përkeqësojë shumë probleme ekzistuese./Kosovatimes
