Evropa Lindore po planifikon një fushë minash kundër Putinit

Deutsche Welle

Disa vende evropiane po planifikojnë të vendosin fusha minash në kufirin me Rusinë dhe Bjellorusinë. Qëllimi i tyre është të mbrojnë krahun lindor të NATO-s nga një sulm i mundshëm rus. Por kjo ka pasoja serioze.

Që nga fillimi i agresionit rus kundër Ukrainës në shkurt të vitit 2022, vështirë se ka pasur një pyetje më të rëndësishme për NATO-n sesa se si ta mbrojë më mirë krahun e saj lindor. Finlanda, Estonia, Letonia, Lituania dhe Polonia janë pesë nga gjashtë shtetet anëtare të NATO-s që kufizohen me Rusinë dhe Bjellorusinë. Që nga viti 2022, këto vende kanë investuar shumë në sigurimin e kufijve të tyre – për shembull, duke ndërtuar gardhe dhe sisteme mbikëqyrjeje. Megjithatë, tani është shfaqur një plan i ri për mbrojtjen e kufijve: minat antitank dhe kundër personit.

Tërheqja nga Marrëveshja e Otavës

Në muajt e fundit, këto pesë vende të NATO-s kanë njoftuar vazhdimisht tërheqjen e tyre nga e ashtuquajtura Konventë e Otavës – një marrëveshje që u përfundua në vitin 1997 dhe hyri në fuqi dy vjet më vonë. Ajo ndalon minat kundër personit në të gjithë botën dhe përdorimin, prodhimin dhe shpërndarjen e tyre.

Ky lloj mine është shumë problematik, ndër të tjera, sepse si ushtarët ashtu edhe civilët mund të vriten prej tyre pa dallim. Përveç kësaj, minat e mbetura mbeten një kërcënim afatgjatë edhe pas përfundimit të konfliktit. Vetëm në vitin 2023, pothuajse 6,000 njerëz u vranë ose u plagosën në botë – 80 përqind e viktimave ishin civilë, përfshirë fëmijë. Nga ana tjetër, çminimi dhe pastrimi i këtyre pajisjeve shpërthyese është i rrezikshëm, i kushtueshëm dhe kërkon një kohë jashtëzakonisht të gjatë.

Tërheqja e këtyre pesë vendeve nga marrëveshja tani duhet të bëhet zyrtare – vetëm Norvegjia, e cila gjithashtu ka një kufi me Rusinë që është pothuajse 200 kilometra i gjatë, nuk dëshiron ta braktisë marrëveshjen. Nga fundi i vitit, këto pesë vende anëtare të NATO-s mund të fillojnë përsëri prodhimin dhe grumbullimin e minave kundër-njeri pranë kufijve të tyre – të cilat më pas, në situata serioze, duhet të përdoren shpejt dhe në masë.

Një total prej 164 vendesh në mbarë botën e kanë nënshkruar Konventën e Otavës, por 33 prej tyre nuk e kanë nënshkruar. Përveç fuqive të mëdha, si Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Kina, ky grup përfshin edhe Rusinë. Në fakt, vendi ka deri tani rezervat më të mëdha të minave kundër personit në botë – rreth 26 milionë të tilla. Shumë prej tyre përdoren në Ukrainë.

Miliona miniera në zonat pyjore?

Deri më sot, sipas të dhënave të organizatës joqeveritare Handicap International, 58 vende dhe zona të tjera janë të kontaminuara me mina tokësore – pavarësisht faktit se konfliktet në disa prej këtyre vendeve ndodhën dekada më parë.

Në rastin më të keq, zona të reja të mëdha mund t’i shtohen kësaj në vitet e ardhshme. Kufiri i pesë vendeve të NATO-s me Rusinë dhe Bjellorusinë, nga Laplanda finlandeze në veri deri në provincën polake të Lublinit në jug, është rreth 3,500 kilometra i gjatë. Një pjesë e madhe e këtyre zonave është e populluar pak dhe e pyllëzuar dendur, gjë që e bën të vështirë monitorimin e plotë të zonës kufitare.

Por tani ekziston një shqetësim i madh për një sulm të mundshëm rus ndaj territorit të NATO-s. Aq i madh saqë këto vende tani mund të përdorin armë që bota në të vërtetë donte t’i ndalonte dhe shfuqizonte. Sipas një raporti të gazetës britanike Telegraph, ekspertët e NATO-s tashmë po analizojnë se cilat zona do të ishin të përshtatshme për miniera të mundshme. Qëllimi i vendeve anëtare të Aleancës është parandalimi maksimal: së bashku me masat e tjera të sigurisë kufitare, ai qilim minierash duhet, në një periudhë shumë të shkurtër kohore, në rast të një sulmi rus, t’i shkaktojë armikut humbje kaq të mëdha saqë Moska do të duhej të përmbahej nga lufta e mëtejshme.

“Perdja e Hekurt” e re

Por për të mbrojtur në mënyrë efektive atë kufi të gjatë, do të nevojiteshin disa milion mina dhe kurthe shpërthyese. Zona të mëdha do të duhej të mbeteshin të pabanuara për dekada të tëra, dhe dëmet e mundshme ndaj njerëzve dhe mjedisit do të ishin të vështira për t’u parashikuar.

Për “Perden e Hekurt” shpërthyese është shkruar tashmë nga David Blair, një korrespondent i Telegraph – duke aluduar në kufirin e ruajtur rëndë midis NATO-s dhe vendeve të Paktit të Varshavës gjatë Luftës së Ftohtë.

Paralelisht me vendosjen e mundshme të minave, shtetet anëtare të NATO-s nga Evropa Lindore ndërmorën edhe shumë masa të tjera. Gardhe dhe mure kufitare janë ngritur ose përforcuar tashmë, janë instaluar sisteme moderne mbikëqyrjeje dhe paralajmërimi të hershëm, si dhe është rritur numri i trupave.

Disa nga këto vende planifikojnë të përdorin sisteme mbrojtëse kundër dronëve përgjatë kufirit, të thellojnë sistemet e ujitjes në mënyrë që ato të mund të përdoren si llogore në situata emergjente ose të mbjellin pemë në komunikimet e rëndësishme rrugore, me qëllim që të sigurojnë më pak dukshmëri dhe kështu të mbrojnë civilët dhe ushtarët.

Domosdoshmëri apo papërgjegjësi?

Një anëtar veçanërisht i prekshëm në krahun lindor të NATO-s është Lituania. Atje, midis enklavës ruse të Kaliningradit në perëndim dhe Bjellorusisë në lindje, kalon i ashtuquajturi Korridori Suwalki, një lidhje e ngushtë tokësore prej vetëm 65 kilometrash midis vendeve baltike dhe pjesës tjetër të territorit të NATO-s.

Qeveria është shumë e shqetësuar se një sulm i mundshëm rus mund të ndodhë atje më parë. Për këtë arsye, vetë Lituania synon të investojë rreth 800 milionë euro në prodhimin e minave të reja në vitet e ardhshme. Ministri i mbrojtjes i vendit, Dovile Shakalijene, i justifikoi këto plane si një “rrezik ekzistencial” për vendin e tij. Përveç kësaj, siç thekson ai, Rusia kohët e fundit ka prodhuar gjithnjë e më shumë mina tokësore, ndërsa Evropa, në përputhje me Konventën e Otavës, ka qenë duke shkatërruar rezervat e saj.

Në një intervistë me DW, Eva Maria Fischer, e cila është drejtuese e shërbimit ligjor në organizatën Handicap International Germany, i konsideron planet aktuale si një zhvillim të rrezikshëm dhe shqetësues. “Sigurisht, shqetësimet për sigurinë e vendeve të Evropës Lindore në kontekstin aktual të paqëndrueshëm ndërkombëtar mund të jenë të justifikuara”, tha Fischer në mars, kur i pari nga këto pesë vende njoftoi planet e tij.

“Megjithatë, siguria e qëndrueshme nuk mund të ndërtohet mbi armë që vrasin pa dallim, qëndrojnë në vend shumë kohë pas përfundimit të konfliktit dhe vazhdojnë të gjymtojnë civilët dhe të shkatërrojnë burimet themelore për jetën. Ekzistojnë alternativa të tjera për mbrojtjen e vendit. Ato mund të duken më të shtrenjta, por nuk janë, kur merr parasysh kostot e mëdha pasuese të përdorimit të minave kundër personit”, përfundon Eva Maria Fischer.