Presidenti i Azerbajxhanit, Ilham Aliyev, e këshilloi Ukrainën “të mos e durojë” pushtimin e territoreve të saj nga Rusia. Ai e tha këtë në një forum mediatik në qytetin e Shushës, duke iu përgjigjur një pyetjeje nga gazetari ukrainas Dmitry Gordon.
Aliyev bëri paralele midis situatës në Azerbajxhan, një pjesë e territorit të të cilit – Nagorno-Karabaku dhe zonat përreth – nuk kontrollohej nga Baku për rreth 30 vjet, dhe Ukrainës. Azerbajxhani përfundimisht mori kontrollin e Karabakut me forcë në vitin 2023, pasi pothuajse e gjithë popullsia e tij armene iku.
“Gjatë viteve të procesit të negociatave, dhe unë kam marrë pjesë në të që nga fundi i vitit 2003, për 17 vjet, ka pasur shumë propozime, shumë takime. Ka pasur shumë mesazhe rreth nevojës për t’u përballur me realitetet”, tha Presidenti i Azerbajxhanit. “Dhe pastaj vendosëm që do të krijonim realitete të reja dhe ju do të përballeshit me to. Dhe kjo është ajo që ndodhi”, vuri në dukje Aliyev.
Azerbajxhani zyrtarisht mbështet integritetin territorial të Ukrainës.
Më parë, Baku shprehu pakënaqësi me deklaratat e kreut të Ministrisë së Jashtme ruse Sergej Lavrov, i cili, duke folur për një zgjidhje të mundshme paqësore në Ukrainë, bëri gjithashtu paralele midis territoreve ukrainase të pushtuara nga Rusia dhe Karabakut. Sipas tij, pa i njohur këto territore si ruse, ekziston rreziku që Ukraina, duke ndjekur shembullin e Azerbajxhanit, t’i rimarrë ato me forcë në të ardhmen. Baku u indinjua që ai e quajti Karabakun një rajon të diskutueshëm.
Gjithashtu, duke folur në Shusha, Aliyev tha se Azerbajxhani po përgatit dokumente për t’i paraqitur gjykatave ndërkombëtare në lidhje me rrëzimin e aeroplanit të linjës ajrore AZAL në dhjetor të vitit të kaluar. Autoritetet azerbajxhanase janë të bindura se aeroplani u rrëzua nga sistemet ruse të mbrojtjes ajrore ndërsa po përpiqej të ulej në Grozni – me sa duket, u ngatërrua me një dron ukrainas. Aeroplani arriti të arrinte në Kazakistan, ku u rrëzua pranë Aktaut.
“Ne e dimë çfarë ka ndodhur dhe mund ta provojmë. Ne e dimë që zyrtarët rusë janë gjithashtu të vetëdijshëm për atë që ka ndodhur. Pyetja është, pse nuk po bëjnë ata atë që do të bënte çdo fqinj në një situatë të tillë?” tha Aliyev. Ai vuri në dukje se Baku nuk ka marrë asnjë përgjigje të qartë nga pala ruse në 7 muaj. Aliyev përsëriti se Azerbajxhani kërkon që Rusia të pranojë fajin, të ndëshkojë ata që janë përgjegjës për rrëzimin e avionit, të paguajë kompensim për familjet e të vdekurve dhe të plagosurve dhe të kompensojë dëmet.
Në shkurt, mediat azerbajxhanase shkruan se një padi e tillë po përgatitej, dhe në atë kohë, publikimi i agjencisë APA deklaroi se “dyert për dialog me Rusinë janë të hapura”.
Autoritetet ruse nuk kanë një version zyrtar për shkakun e rrëzimit të aeroplanit dhe 38 personat në bord. Ato përmendin faktin se hetimi është duke vazhduar. Presidenti rus Vladimir Putin kërkoi falje për incidentin, i cili ndodhi në hapësirën ajrore ruse, por nuk e pranoi zyrtarisht përgjegjësinë e Rusisë.
Marrëdhëniet midis Bakusë dhe Moskës janë përkeqësuar dukshëm që nga rrëzimi i avionit, dhe në javët e fundit janë ftohur edhe më shumë pas vdekjes së dy azerbajxhanasve gjatë një bastisjeje policore në Jekaterinburg dhe arrestimeve të përfaqësuesve të diasporës azerbajxhanase në Rusi dhe qytetarëve rusë në Azerbajxhan.
