Tarifat e Trump: Pse është problem ari zviceran?

Argumenti i Uashingtonit është i thjeshtë. Ai beson se partnerët tregtarë të SHBA-së kanë akses të gjerë në tregun amerikan, ndërkohë që shpesh kufizojnë aksesin në tregjet e tyre, duke krijuar çekuilibra të përhershëm tregtarë.

Në rastin e Zvicrës, Presidenti Donald Trump ka kritikuar ashpër SHBA-në që ka një deficit tregtar prej 48 miliardë dollarësh me këtë vend, gjë që ai e quan provë se kompanitë zvicerane po “përfitojnë” nga SHBA-ja. Për shkak të kësaj, dhe mungesës së dyshuar të interesit të Zvicrës për të adresuar çekuilibrin, ai ka vendosur një tarifë shumë më të lartë për importet zvicerane sesa për importet nga BE-ja (15%).

Tarifat e reja hyjnë në fuqi nga e enjtja (7 gusht 2025) dhe godasin më rëndë mallrat luksoze dhe të konsumit – orët, produktet e kujdesit për lëkurën dhe kozmetika, instrumentet precize dhe çokollata pritet të bëhen dukshëm më të shtrenjta në SHBA.

Pse është problem ari zviceran?

Sektori zviceran i përpunimit të arit ka dalë në qendër të vëmendjes sepse luan një rol çuditërisht të madh në ekonomi, duke e bërë çekuilibrin tregtar më të madh në letër.

Administrata amerikane ka përfshirë në llogaritjet e saj doganore miliarda dollarë ar që kalon nëpër Zvicër çdo vit.

Pavarësisht se është qendra më e madhe në botë për përpunimin e arit të pastër, sektori zviceran është i vogël — ka vetëm pesë fabrika të mëdha përpunimi me rreth 1,500 punonjës. Ndërsa vlera e metalit është e jashtëzakonshme, fitimet nga përpunimi i tij në shufra, monedha investimi dhe pjesë precize për ora, elektronikë dhe bizhuteri janë minimale.

Rritja e kërkesës për ar në mbarë botën ka rritur më tej përpunimin në Zvicër, duke shtrembëruar më tej statistikat tregtare.

“Ndërsa eksportet e arit kanë tërhequr vëmendjen sepse janë rritur ndjeshëm këtë vit, historikisht Zvicra ka pasur një deficit tregtar në ar me SHBA-në, kështu që ari nuk është një faktor kyç në suficitin e saj strukturor me SHBA-në”, tha Adrian Prettijon, ekonomist për Evropën në Capital Economics.

Banka Kombëtare Zvicerane (SNB) argumenton se ari duhet të përjashtohet nga llogaritja e bilancit tregtar të SHBA-së, sepse rafinerët e arit fitojnë vetëm një tarifë të vogël.

Pjesa më e madhe e vlerës vjen nga vetë ari, jo nga puna apo prodhimi zviceran, tha SNB.

Edhe pse vlera totale e tregtisë së arit midis Zvicrës dhe SHBA-së në tremujorin e parë të këtij viti arriti në më shumë se 36 miliardë dollarë, industria ka një fitim vjetor prej vetëm disa qindra milionë dollarësh.

Pavarësisht apeleve për të mos përfshirë arin në statistikat e bilancit tregtar, Uashingtoni deri më tani nuk ka treguar gatishmëri për të ndryshuar kursin.

Si reagoi komuniteti zviceran i biznesit?

Prodhuesit jo-ari thonë se do të vuajnë më shumë nga tarifat e reja, edhe pse kryesisht nuk janë përgjegjës për çekuilibrin. Shoqata e biznesit Ekonomi Svis i ka bërë thirrje qeverisë të vazhdojë negociatat për uljen e tarifave, të cilat mund të godasin seriozisht rritjen ekonomike.

Hans Gersbach, një ekonomist në Institutin KOF me seli në Cyrih, vlerëson se këto detyrime mund ta ulin PBB-në e Zvicrës me 0.3% në 0.6% gjatë vitit të ardhshëm, nëse ato vazhdojnë.

Produktet zvicerane së shpejti nuk do të jenë më konkurruese me mallrat nga BE-ja ose Britania e Madhe në tregun amerikan.

Capital Economics me seli në Londër vlerëson se negociatorët ka të ngjarë ta ulin normën prej 39%, por se Zvicra do të duhet të pranojë një normë më të lartë se ajo në BE.

Si do t’i përgjigjet Zvicra tarifave të Trump?

Qeveria zvicerane ka thënë se aktualisht nuk po shqyrton kundërmasa, por do të përqendrohet në lehtësimin e kufizimeve për eksportuesit dhe vazhdimin e negociatave me SHBA-në.

Si shenjë vullneti të mirë, qeveria në Bernë vitin e kaluar hoqi tarifat për pothuajse të gjitha importet amerikane. Madje është përmendur edhe mundësia e importimit të gazit natyror të lëngshëm (LNG) amerikan, megjithëse Zvicra është një vend pa dalje në det, gjë që e bën logjistikën të vështirë.

Tani, zërat që kërkojnë kundërmasa po bëhen gjithnjë e më të fortë. Kryetarja e Partisë së Gjelbër, Lisa Macone, ka propozuar një taksë prej 5% mbi eksportin e metaleve të çmuara për të kompensuar ndikimin e tarifave të Trump.

Cili do të jetë ndikimi i tarifave të reja në tregtinë globale të arit?

Një tarifë prej 39% mund të rrisë edhe kërkesën globale për ar, pasi investitorët kërkojnë “strehë të sigurta” në kohë të pasigurta.

Megjithatë, konfliktet më të gjera tregtare kanë rritur kostot e transportit, sigurimit dhe financimit të transaksioneve të arit – dhe ato mund të rriten më tej.

Këto kosto nuk do ta shkatërrojnë sektorin e arit, por do të gërryejnë marzhet tashmë modeste të fitimit.

“Me një tarifë prej 39 përqind, eksportet e shufrave të arit në Shtetet e Bashkuara me siguri do të ndalen”, tha për Reuters Christoph Wild, president i Shoqatës Zvicerane të Prodhuesve dhe Tregtarëve të Metaleve të Çmuara.