Raporti i administratës Trump për të drejtat e njeriut për vitin 2024 nxjerr në pah vrasjet e dyshuara në stilin e ekzekutimeve nga Rusia, dhunën seksuale, deportimet e detyruara të fëmijëve në Ukrainë dhe rritjen e represionit në Rusi.
Raportet e fundit të Departamentit të Shtetit të SHBA-së mbi Praktikat e të Drejtave të Njeriut ofrojnë një përmbledhje globale tronditëse, ku Rusia spikat si një fokus kryesor shqetësimi.
Raporti gjithëpërfshirës, i shqyrtuar nga Kyiv Post, dokumenton me përpikëri një sërë krimesh të dyshuara lufte, krimesh kundër njerëzimit dhe shtypjeje sistematike të brendshme të orkestruar nga Moska, duke sfiduar në thelb normat ndërkombëtare dhe duke shkaktuar vuajtje të përhapura.
Gjetjet nënvizojnë një realitet të zymtë: Pushtimi i vazhdueshëm i Ukrainës nga Rusia, tani në vitin e tretë, është bërë një kanal për abuzime të papara.
Përtej fushëbetejës, Kremlini ka intensifikuar goditjen ndaj disidentëve në vend, duke përdorur legjislacion kufizues për të heshtur kritikët dhe për të kontrolluar informacionin.
Lufta e Rusisë: një katalog mizorish të supozuara
Raporti ofron prova bindëse se forcat dhe zyrtarët rusë janë përfshirë në shkelje të përhapura të të drejtave të njeriut në Ukrainë. Regjistrimet detajojnë “vrasje në stilin e ekzekutimit të burrave, grave dhe fëmijëve ukrainas”, së bashku me tortura të rënda në qendrat e paraburgimit.
Këto akte torturuese thuhet se përfshijnë rrahje brutale, goditje elektrike, ekzekutime të simuluara dhe dhunë seksuale të përhapur. Abuzime të ngjashme u vunë re kundër të burgosurve të luftës ukrainas (ROP), me Amnesty International që raportoi një rritje të konsiderueshme të ekzekutimeve të dyshuara të të burgosurve të luftës ukrainas nga forcat ruse në vitin 2024.
Një zbulim veçanërisht i rëndë është deportimi sistematik dhe i detyruar i civilëve ukrainas, veçanërisht fëmijëve, në Rusi. Mijëra fëmijë dyshohet se janë ndarë nga familjet e tyre përmes proceseve të “filtrimit” detyrues përpara se të dërgoheshin në qendrat e riedukimit dhe birësimit në Rusi dhe në Krimenë e pushtuar nga Rusia.
Gjykata Ndërkombëtare Penale (GJNP) ka lëshuar urdhër-arreste për Presidentin rus Vladimir Putin dhe Komisioneren e tij për të Drejtat e Fëmijëve Maria Lvova-Belova, duke i lidhur ata drejtpërdrejt me këto transferime të dyshuara të paligjshme. Përpjekjet e autoriteteve ukrainase dhe të afërmve për të rikuperuar këta fëmijë përballen me pengesa të konsiderueshme, duke përfshirë udhëtime të rrezikshme dhe ngacmime.
Sulmet pa dallim nga forcat ruse kundër infrastrukturës civile shqyrtohen me kujdes. Raporti thekson “valë masive sulmesh” që synojnë objektet e energjisë, ujit dhe ngrohjes, duke shkaktuar ndërprerje të përhapura të energjisë dhe duke ndërprerë shërbimet thelbësore për miliona njerëz.
Spitalet dhe shkollat janë goditur gjithashtu vazhdimisht. Organizata Botërore e Shëndetësisë ka regjistruar gati 2,000 sulme ndaj infrastrukturës së kujdesit shëndetësor që nga shkurti i vitit 2022. Një sulm me raketa në korrik 2024 në Spitalin e Fëmijëve Okhmatdyt të Kievit, duke vrarë dy persona dhe duke plagosur 16 të tjerë, përfshirë shtatë fëmijë, është një shembull i qartë.
Në përgjithësi, Zyra e Komisionerit të Lartë për të Drejtat e Njeriut (OHCHR) e OKB-së regjistroi mbi 12,000 viktima civile ukrainase midis shkurtit 2022 dhe nëntorit 2024, ku 96% e tyre rezultuan nga armët shpërthyese në zonat e populluara.
Përtej Ukrainës, raporti citon gjithashtu akuza të besueshme për shkelje të të drejtave të njeriut nga grupet mercenare të mbështetura nga Kremlini, siç është Grupi Wagner, që veprojnë në vende si Siria dhe Republika Qendrore Afrikane.
Këto abuzime përfshijnë rrahje, përdhunim dhe punë të detyruar. Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut kohët e fundit mbështeti këto gjetje, duke vendosur se Rusia shkeli të drejtën ndërkombëtare në Ukrainë dhe e mbajti atë përgjegjëse për rrëzimin e fluturimit 17 (MH17) të Malaysia Airlines në vitin 2014.
Doreza e hekurt e Kremlinit: shtypja e mospajtimit në vend
Brenda vendit, situata e të drejtave të njeriut në Rusi vazhdon të përkeqësohet në mënyrë alarmante. Qeveria ka miratuar një sërë ligjesh të reja kufizuese për të shtypur disidentët, duke çuar në një goditje sistematike ndaj shprehjes së pavarur. Protestuesit kundër luftës dhe figurat politike të opozitës përballen me burgosje masive, të ilustruara nga vdekja e aktivistit të shquar kundër korrupsionit, Alexei Navalny, në një burg të largët.
Kremlini ka intensifikuar përpjekjet për të kontrolluar informacionin, duke ndjekur penalisht individë për shprehjen në internet dhe duke detyruar mbylljen e pothuajse të gjitha mediave të pavarura dhe organizatave joqeveritare (OJQ).
Gazetarët veprojnë nën kërcënim të vazhdueshëm, duke u përballur me arrestime, sulme fizike dhe ngacmime, veçanërisht për raportimin mbi keqpërdorimin e qeverisë ose luftën në Ukrainë. Raporti detajon rastet e gazetarëve të akuzuar për “shpërndarje informacioni të rremë” ose “pjesëmarrje në një shoqatë ekstremiste” thjesht për punën e tyre.
Ligji i gjerë për “agjentët e huaj” është bërë një armë e fuqishme, duke i izoluar financiarisht dhe profesionalisht zërat e pavarur. Amnesty International u shpall një “organizatë e padëshirueshme” në maj 2025, duke kriminalizuar në mënyrë efektive aktivitetet e saj brenda Rusisë.
Censura e internetit është e përhapur, me mijëra faqe interneti të bllokuara. Legjislacioni i ri i miratuar në korrik 2025 kërcënon me gjoba vetëm për kërkimin e përmbajtjes “ekstremiste” në internet ose promovimin e shërbimeve VPN.
Raporti thekson gjithashtu një rritje shqetësuese të dënimeve për tradhti dhe spiunazh. Çështjet sociale nuk kursehen; “lëvizja publike ndërkombëtare LGBT” është shpallur e paligjshme si “ekstremiste”, duke çuar në ndjekje penale administrative dhe penale për shfaqjen e simboleve të ylberit. Edhe grupet politike të opozitës si partia Iniciativa Qytetare, e cila u përpoq të emëronte një kandidat kundër luftës, janë shpërbërë, duke e ngushtuar më tej hapësirën tashmë të ngushtë politike të Rusisë.
Sfidat e brendshme të Ukrainës gjatë luftës
Raporti trajton gjithashtu shqetësimet për të drejtat e njeriut brenda territorit të kontrolluar nga qeveria ukrainase, duke pranuar se disa çështje lindin nga ligji ushtarak i nevojshëm në kohë lufte. Ndërsa autoritetet ukrainase janë të pafajshme për vrasje jashtëgjyqësore, vërehen akuza të besueshme për torturë dhe trajtim mizor nga forcat e rendit, veçanërisht kundër të burgosurve të luftës ruse gjatë internimit fillestar.
Konflikti ka ndikuar gjithashtu në lirinë e medias në Ukrainë. Sistemi i “telemaratonës” i qeverisë, që konsolidon mbulimin e lajmeve të kohës së luftës, ka ngritur shqetësime nga Komisioni Evropian në lidhje me monopolizimin e medias dhe mungesën e pluralizmit. Gazetarët kritikë ndaj administratës thuhet se janë përballur me kërcënime, duke përfshirë kërcënime për rekrutim ushtarak dhe mbikëqyrje të dyshuar nga shërbimet e sigurisë.
Nën shqyrtim: polemikat e vetë raportit
Raportet vjetore të Vendeve janë jetësore për politikën e jashtme të SHBA-së, duke informuar vendimet mbi ndihmën dhe sigurinë. Departamenti i Shtetit e ruan angazhimin e tij ndaj objektivitetit. Megjithatë, botimi i këtij viti nuk është pa polemika.
Mbrojtësit e të drejtave të njeriut, përfshirë organizatën Human Rights First, kanë shprehur shqetësim për “përmirësimin” e raporteve nga administrata.
Këto ndryshime, të nxitura nga një fokus vetëm në temat e përcaktuara me ligj, mund të çojnë në një reduktim të mbulimit të çështjeve të tilla si korrupsioni qeveritar, të drejtat LGBTQ+, të drejtat e grave dhe të drejtat e personave me aftësi të kufizuara – fusha të përfshira tradicionalisht, por jo të kërkuara shprehimisht me ligj.
Kritikët argumentojnë se modifikime të tilla mund të dëmtojnë gjerësinë tradicionale të raportit, të zvogëlojnë besueshmërinë e tij për grupet e avokimit dhe organet ndërkombëtare dhe në fund të fundit, të dobësojnë qëndrimin e qëndrueshëm global të SHBA-së mbi të drejtat universale të njeriut.
Ndërsa lufta në Ukrainë vazhdon dhe represioni i brendshëm i Rusisë thellohet, ky raport i fundit i Departamentit të Shtetit shërben si një kujtesë e fortë, megjithëse e kontestuar, e kostos së thellë njerëzore të konfliktit dhe autoritarizmit në epokën moderne.
