Për mbështetësit e javës katër-ditore të punës, nuk ka problem në ekzistencën njerëzore që nuk mund të zgjidhet nga ky koncept inovativ i punës. Përfitimet e javës katër-ditore të punës janë të shumta, sipas mbështetësve të saj, të cilët e konsiderojnë atë të aftë për të trajtuar lodhjen nga puna, diskriminimin gjinor, papunësinë dhe emetimet e gazrave të shkarkimit të dëmshme për atmosferën.
Përkatësisht, kundërshtarët e orarit të reduktuar të punës shohin vetëm probleme në javën katër-ditore të punës, siç janë produktiviteti i reduktuar, një goditje ndaj konkurrueshmërisë së biznesit, një barrë mbi shërbimet publike dhe infrastrukturën dhe një dobësim të etikës së punës, siç raportohet në një artikull në gazetën Financial Times.
Holanda është një shembull kryesor i marrëdhënies së re të punës, me orët mesatare të punës për 20-64 vjeç që arrijnë në 32.1 orë në javë, më e ulëta në BE, sipas Eurostat. Gjithnjë e më shumë punëtorë holandezë tani po zgjedhin të shkurtojnë orët e tyre javore të punës, duke punuar katër ditë në javë. “Java katër-ditore është bërë shumë popullore. Unë ende punoj pesë ditë dhe kritikohem për të”, thotë Bert Kolin, një ekonomist në ING Bank.
E gjitha filloi me gratë. Holanda kishte një model pune tradicionalisht të dominuar nga meshkujt derisa gratë hynë masivisht në tregun e punës në punë me kohë të pjesshme në vitet 1980, 1990 dhe 2000, duke krijuar kategorinë e familjeve “me pagë e gjysmë”. Ligjet tatimore, nga ana tjetër, i kanë favorizuar këto familje. Me kalimin e kohës, ndërsa këto modele pune janë pranuar, puna me kohë të pjesshme është bërë gjithashtu më popullore midis burrave, veçanërisht kur ata kanë fëmijë të vegjël.
Përvoja holandeze mund t’u mësojë vendeve të tjera se profecitë kasandriane rreth efekteve katastrofike të reduktimit të orëve të punës në ekonomi janë të ekzagjeruara. Edhe pse punëtori mesatar punon më pak orë, Holanda mbetet një nga ekonomitë më të pasura evropiane për sa i përket të ardhurave për frymë. Kjo për shkak se më pak orë kombinohen me produktivitet të lartë dhe një pjesë të madhe të qytetarëve në tregun e punës: 82% e holandezëve në moshë pune ishin të punësuar në fund të vitit 2024, sipas të dhënave të OECD-së. Shifra përkatëse në Britani është 75%, në Shtetet e Bashkuara 72% dhe në Francë 69%.
Punonjësit kërkojnë orare pune fleksibile dhe përfitime alternative
Gratë në Holandë në veçanti kanë shkallë të lartë punësimi, veçanërisht kur krahasohen me vende si SHBA-ja, ku orët mesatare javore të punës janë më të larta. Përveç kësaj, qytetarët holandezë kanë tendencë të dalin në pension mjaft vonë. Pra, çështja nuk ka të bëjë me produktivitetin e shoqërisë, por me shpërndarjen më të gjerë të vendeve të punës në të gjithë popullsinë dhe grupmoshat.
Megjithatë, ky zgjerim nuk ka çuar në një ulje të pabarazive gjinore në vendin e punës . Edhe pse po bëhet e zakonshme që fëmijët të kenë një “ditën e babait”, kur babai kujdeset për fëmijën falë lejes së tij prindërore, normat e punësimit me kohë të pjesshme mbeten shumë më të larta për gratë. Edhe pse ligji holandez i punës siguron që puna me kohë të pjesshme nuk do të thotë paga të ulëta ose pasiguri në punë, kjo formë pune vazhdon të pengojë përparimin në karrierë të grave . Një raport i OECD-së i vitit 2019 tregon se Holanda “performon dobët” në disa tregues të barazisë gjinore. Vetëm 27% e menaxherëve janë gra, një nga normat më të ulëta në OECD.
Ekonomia po goditet gjithashtu nga mungesa e fuqisë punëtore, veçanërisht në sektorë si arsimi. Kjo mund të çojë në një rreth vicioz ku mungesa e stafit i bën orët e shkollës kaotike dhe të paparashikueshme, duke i penguar prindërit të angazhohen për më shumë orë pune.
Megjithatë, nuk ka zgjidhje të lehta kur bëhet fjalë për arsimin dhe kujdesin. Nëse të gjithë do të punonin një javë pune pesë-ditore, boshllëku në kujdesin ndaj fëmijëve dhe të moshuarve do të duhej të mbushej, me më pak të afërm në gjendje të kujdeseshin për njerëzit e tyre. Kolijn beson se Holanda po mbetet prapa për shkak të reduktimit të orëve të punës. Nga ana tjetër, ai shton: “Nuk do të doja të jetoja në një shoqëri distopike ku të gjithë punojnë orë më të gjata se koreanët, vetëm sepse kjo rrit PBB-në.”
Përvoja holandeze tregon se java e punës katër-ditore nuk është një rrugë drejt nirvanës, por nuk është as një rrugë e pashmangshme drejt rrënimit ekonomik. Mësimi i vërtetë është se është plotësisht e mundur të organizohet dhe ndahet puna në shumë mënyra të ndryshme, dhe se kjo lidhet me kompromiset që dikush është i gatshëm të bëjë. Një argument i fortë në favor të javës katër-ditore ofrohet nga të dhënat e mirëqenies dhe kënaqësisë për fëmijët në Holandë, të cilat tregojnë se vendi është shtëpia e fëmijëve më të lumtur në botë.
