Javën e ardhshme, hyjnë në fuqi sanksionet e SHBA-së ndaj një rafinerie në pronësi ruse, duke i lënë serbët të shqetësohen për ekonominë, ndërsa ecin në një vijë të hollë midis marrëdhënieve të Kremlinit dhe aspiratave të BE-së.
Sanksionet e SHBA-së ndaj prodhuesit më të madh të naftës në Serbi, një rafineri me shumicë në pronësi ruse dhe e vetmja strukturë e tillë në Ballkan, do të hyjnë në fuqi më 1 tetor, tha të enjten presidenti serb Aleksandar Vuçiç.
“Amerikanët e kanë zgjatur mosvendosjen e sanksioneve vetëm për katër ditë të tjera. Pra, nga 1 tetori, do të kemi sanksione të vendosura ndaj industrisë serbe të naftës”, tha Vuçiç.
Ardhja e masave kufizuese në Serbi përkon si me shtrëngimin e masave mbi të ardhurat ruse nga nafta në mbarë botën, ashtu edhe me pozicionin gjithnjë e më të pasigurt gjeopolitik të Beogradit midis kënaqësisë si të Moskës ashtu edhe të Brukselit për prosperitetin e vet ekonomik. Edhe pse Naftna Industrija Srbije (NIS) e Serbisë është afërsisht 55 për qind në pronësi të Gazprom dhe Gazprom Neft të Rusisë (me 30 për qind në pronësi të shtetit serb),objekti Nayara Energy i Indisë , i cili u shënjestrua nga sanksionet e BE-së në korrik, mbahet me shumicë nga Rosneft i kontrolluar nga Kremlini.
Presidenti i SHBA-së, Trump, ka ndjekur shembullin e evropianëve duke synuar infrastrukturën ruse të naftës në vende të tjera: tarifat e SHBA-së prej 50 përqind hynë në fuqi në gusht për shumë produkte indiane, duke dyfishuar një tarifë ekzistuese, ndërsa Trump kërkoi të ndëshkonte Indinë për blerjen e naftës ruse.
Në të njëjtën kohë, Trump e ka drejtuar gishtin nga Evropa për mosbërjen e mjaftueshme për të vënë nën kontroll te ardhurat e Moskes me ledet djegese fosile .
Udhëheqësi amerikan është anuar më shumë nga mbështetja për Ukrainën sesa për Rusinë, ndërsa durimi i tij me indiferencën e udhëheqësit të fortë të Kremlinit, Vladimir Putin, ndaj një përpjekjeje për paqe është shteruar.
Të mërkurën, në fjalimin e parë të mandatit të tij të dytë në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së, Trump e pershkroi si te turpshme që Evropa “po blen naftë dhe gaz nga Rusia ndërsa po lufton Rusinë”.
Sekretari amerikan i Energjisë, Chris Wright, tha të enjten se ulja e shitjeve të gazit natyror të Rusisë në Evropë është “çekiçi më i menjëhershëm” që Uashingtoni duhet të përdorë ndaj Moskës për t’i dhënë fund luftës.
Nëse Evropa është në një pozicion të pakëndshëm, pasi prej kohësh ka qenë e varur nga nafta dhe gazi rus, Serbia është në një pozicion pothuajse të mundshëm, e zënë midis lidhjeve te saj historike me Mosken dhe kandidaturës së saj për t’u bashkuar me Bashkimin Evropian.
Kur u pyet në prill nëse planifikonte të merrte pjesë në ceremoninë e 9 majit në Moskë për të përkujtuar fitoren e Aleatëve mbi Gjermaninë naziste,Vuciq tha se mund te mos ishte ne gjendje pasi ishte planifikuar të vizitonte kryeqytetin e SHBA-së në ato data.
Por, pavarësisht presionit nga udhëheqësit e BE-së për këtë çështje, presidenti serb vendosi të merrte pjesë dhe të ruante lidhjet e tij me Putinin.
«Shumë mysafirë evropianë do të vijnë të flasin me mua rreth udhëtimit në Moskë, por ata ende nuk më kanë bindur se nuk duhet të shkoj. Kjo është e vështirë të bëhet me njerëz kaq kokëfortë sa ne», tha Vuçiç në atë kohë.
‘Një çmim jashtëzakonisht i lartë’
Të enjten, Vuçiç tha se vendosja e sanksioneve më 1 tetor do të kishte një ndikim shkatërrues në ekonominë e Serbisë.
“Ne kemi qenë jashtëzakonisht të drejtë ndaj partnerëve tanë rusë dhe amerikanë. Do të përpiqemi të jemi të drejtë, por njerëzit duhet ta dinë se do të paguajmë një çmim jashtëzakonisht të lartë”, tha ai.
Masat do t’i detyronin aksionarët rusë të hiqnin dorë nga aksionet e tyre në kompani ose do të përballeshin me shtetëzim, shpjegoi AFP. Ky rezultat do ta godiste rëndë ekonominë e Serbisë, duke shkaktuar mungesa të naftës dhe rritje më të gjera të çmimeve.
“Do të kishte vështirësi në furnizimin me derivate të naftës, duke pasur parasysh se NIS furnizon mbi 80 përqind të tregut me shumicë”, tha për AFP Goran Radosavljevic, sekretar i përgjithshëm i Komitetit Kombëtar të Naftës të Serbisë.
“Derivatet e naftës ndikojnë drejtpërdrejt në çmimet e transportit dhe transporti ndikon në çmimet e të gjitha mallrave dhe shërbimeve të tjera”, tha ai, duke shtuar se blerjet në panik nga firmat dhe familjet mund të thellojnë më tej mungesat.
Radosavljeviç paralajmëroi gjithashtu se NIS do të ketë vështirësi me operacionet bazë të pagesave menjëherë pas zbatimit të sanksioneve, me efekte anësore për ekonominë e Serbisë.
«Gjithçka po bëhet e ndërlikuar, ekonomia dhe gjithçka tjetër», tha Vuçiç.
Ai u tha gazetarëve nga Serbia se nuk u takua me Ministrin e Financave të SHBA-së, Scott Bessant, megjithëse ishte rënë dakord, sepse ai “papritmas pati një takim të ri”, por zyrtarët me të cilët foli – Richard Grenell dhe John Jovanović, “ishin në koordinim” me të.
