Për më shumë se tre vjet, ukrainasit kanë duruar atë që asnjë komb evropian në shekullin e 21-të nuk duhet ta durojë: një luftë shfarosëse të maskuar si gjeopolitikë.
Fillon me tingullin e sirenave natën. Fëmijët ukrainas tani e dinë më mirë se ninullat. Vetëm pak ditë më parë, Rusia kreu një nga sulmet e saj më të mëdha deri më tani: qindra dronë dhe dhjetëra raketa u hodhën me shpejtësi mbi Kiev, Kharkiv, Odesa – ndërtesat u shembën, spitalet u goditën dhe infrastruktura energjetike u dogj.
Midis rrënojave, skena që nuk duhet të bëhen kurrë rutinë: një lodër pelushi në baltë, një çantë shpine e njollosur me gjak, heshtja e një fëmije që nuk do të jetojë për ta parë të nesërmen.
Moska as nuk pretendon më se kjo është një luftë për “garanci sigurie” ose kundër “zgjerimit të NATO-s”. Është një luftë që synon fshirjen e Ukrainës si komb, shkatërrimin e popullit të saj dhe t’i tregojë botës se, për Presidentin Vladimir Putin, kufijtë mund të rivizatohen me forcë brutale.
Llogaritjet e pamëshirshme të Perëndimit
Ndërsa lufta vazhdon, ajo mban lart një pasqyrë – një pasqyrim brutal i hipokrizisë morale evropiane dhe amerikane. Udhëheqësit perëndimorë takohen në samite, lëshojnë deklarata dhe shpallin paketa ndihme të llogaritura me kujdes: aq sa duhet që Ukraina të vazhdojë të luftojë, armë të mjaftueshme për të rezistuar, por kurrë të mjaftueshme për t’i dhënë fund luftës ose për të lejuar Ukrainën të fitojë.
Çfarë do të thotë kjo në praktikë? Do të thotë që fëmijët ukrainas i kalojnë netët në bodrume, mëngjeset në strehimore dhe mësimet e shkollës ndërpriten nga sirenat që ulërijnë. Do të thotë që prindërit i vënë fëmijët e tyre në gjumë pa e ditur nëse do t’i zgjojnë të nesërmen në mëngjes. Do të thotë që qytete të tëra jetojnë në ritmin e frikës, të thyera vetëm nga pikëllimi.
Çdo dron që është rrëzuar dhe çdo raketë e kapur festohet si një fitore. Por edhe kur mbrojtja ajrore arrin të ndalojë shumicën e tyre, ajo që rrëshqet është e mjaftueshme për të shkaktuar shkatërrim. Një raketë është e mjaftueshme për të marrë dhjetëra jetë, një dron i mjaftueshëm për të zhdukur shtëpinë e një familjeje. Dhe çdo breshëri e re, pavarësisht se sa “e zmbrapsur pjesërisht”, mbart të njëjtin mesazh nga Moska: dorëzohuni ose vdisni.
Perëndimi e bind veten se po ndihmon, ndërsa në të vërtetë e zhvendos të gjithë rrezikun mbi Ukrainën. Evropa bën llogaritje, ukrainasit vdesin. Udhëheqësit në Bruksel, Berlin dhe Paris flasin me krenari për “vendosmëri”, por kjo vendosmëri peshohet kundrejt “vijave të kuqe” të Rusisë. Ndërsa ato ngecin, familjet në Kherson dhe Kharkiv varrosin fëmijë të vrarë nga raketat ruse. Kjo nuk është strategji. Kjo është frikacakëri e veshur me gjuhë diplomatike.
Pasoja më e keqe e kësaj lufte nuk është vetëm shkatërrimi, por edhe padrejtësia. Bota shikon repartet e bombarduara të maternitetit, fëmijët e deportuar dhe ekzekutimet e civilëve – dhe i thotë vetes drejtësia do të vijë “një ditë”.
Por sa gjatë mund të presë një fëmijë për drejtësi? Sa gjatë mund të presin prindërit që bota të çlirohet nga frika e vet?
Putini po mbështetet pikërisht në këtë: në lodhjen perëndimore, në debatet boshe në institucionet ndërkombëtare, në deklaratat e pafundme të “shqetësimit”. Çdo vendim i shtyrë dhe çdo vijë që Evropa “nuk duhet ta kalojë” janë tulla në murin e pandëshkueshmërisë. Ky mur rritet, dhe bashkë me të, edhe brutaliteti i Rusisë.
Si mund të rimëkëmbet një brez fëmijësh?
Fëmijët janë ata që pësojnë më shumë shtypje nga heshtja e botës. Fëmijëria e tyre është vjedhur. Në vend të fushave të lojërave, ata i kalojnë ditët në strehimore nëntokësore, në vend të shkollave shohin rrënoja, në vend të luajnë lojëra, ata mësojnë të njohin minat dhe fragmentet e raketave.
Lufta e Ukrainës është lufta e të gjithëve
Ukraina sot nuk është vetëm një vend që mbron kufijtë e saj. Është fortesa pas së cilës qëndron e gjithë Evropa. Çdo qytet që mbron Ukraina, çdo vijë e frontit që mban – ky është një tjetër kilometër që e ka ndaluar Rusinë të afrohet më shumë me Varshavën, Rigën, Bukureshtin apo Berlinin.
Evropa vepron sikur lufta është e largët, por ajo po zhvillohet në zemër të saj. Shkatërrimi i Kievit ose Kharkivit nuk është një sulm ndaj një “fqini lindor”, por ndaj vetë idesë së lirisë evropiane.
Qeveritë perëndimore mburren me “balancën” – duke dhënë mjaftueshëm për të mbështetur rezistencën, por jo mjaftueshëm për t’i dhënë fund luftës. Kjo nuk është balancë; është frikacakëri e llogaritur. Udhëheqësit e Evropës dhe SHBA-së shmangin t’u tregojnë qytetarëve të tyre atë që është e qartë: Ukraina po e lufton këtë luftë për të gjithë ne. Pamundësia e tyre për ta pranuar këtë të vërtetë është turpi më i madh i kohës sonë.
Dhe ndërsa Perëndimi heziton, populli ukrainas tregon forcë që shkatërron çdo statistikë dhe llogaritje. Kjo forcë është ajo që mban frontin. Nuk është marrja e pakove të ndihmës apo endja nëpër korridoret e burokracisë. Është vullneti i një kombi për të mos u zhdukur. Në këtë vendosmëri qëndron një pasqyrë për Perëndimin: njerëzit nën terror të vazhdueshëm tregojnë më shumë guxim sesa udhëheqësit që gëzojnë sigurinë për të cilën këta njerëz vdesin për ta mbrojtur.
Është koha e duhur që Evropa të ndalojë së fshehuri pas mantrës së “mbështetjes për aq kohë sa të duhet”. Sado e vendosur të tingëllojë kjo mantër, ajo mbart kurthin e pafundësisë – sikur të ishte normale që Ukraina të mbrohej për një kohë të pacaktuar, ndërsa bota shikon.
E vërteta është e thjeshtë: nëse Ukraina bie, bie edhe Evropa. Jo sepse trupat ruse do të marshojnë nëpër kryeqytetet evropiane nesër, por sepse e gjithë ideja e sigurisë evropiane do të shkatërrohet. Nëse kufijtë mund të ndryshohen me forcë, nëse fëmijët mund të deportohen, nëse ndërtesat dhe spitalet civile mund të bombardohen sistematikisht pa ndëshkim – atëherë Evropa nuk është më Evropë, por një kontinent kompromisi dhe frike.
Për tre vjet, Ukraina ka duruar atë që do të kishte shkatërruar shumë kombe brenda tre muajsh. Fëmijët e saj janë rritur nën tingujt e sirenave, populli i saj ka mësuar të rindërtojë çdo ditë atë që është shkatërruar dhe ushtarët e saj janë bërë një simbol i guximit që tejkalon kufijtë.
Pyetja nuk është më nëse Ukraina mund të durojë. Ajo e ka provuar tashmë këtë. Pyetja është nëse Evropa dhe Amerika mund ta durojnë pasqyrën që ky vend u mban përpara çdo ditë.
Dr. Orhan Dragaš është një ekspert serb për sigurinë dhe marrëdhëniet ndërkombëtare
