Një grua e re, e cila u detyrua të martohej kur ishte vajzë, përballet me ekzekutim në Iran për vrasjen e bashkëshortit të saj abuziv, nëse nuk arrin të mbledhë 10 miliardë tomanë (rreth 100,000 euro) deri në dhjetor për të paguar familjen e tij. Goli Kouhkan, 25 vjeç, e cila ka qenë në pritje të dënimit me vdekje për shtatë vjet, ka kohë deri në fund të vitit për të arritur një zgjidhje me familjen e viktimës dhe për t’i shpëtuar jetën, raporton The Guardian.
Kouhkan është në burgun Gorgan në Iranin verior, ku ka qenë në pritje të dënimit me vdekje që nga arrestimi i saj në maj 2018, kur ishte 18 vjeç. Ajo u dënua me qisas – hakmarrje në natyrë – për pjesëmarrjen e saj në vrasje.
Viktima e diskriminimit sistemik
Aktivistët e të drejtave të njeriut thonë se rasti i saj është një simbol i trajtimit diskriminues të grave dhe pakicave në Iran, ku martesa e fëmijëve është e ligjshme dhe mbrojtja ligjore kundër dhunës në familje është jashtëzakonisht e kufizuar.
Mahmood Amiry-Moghaddam i të Drejtave të Njeriut në Iran (IHR) dënoi përdorimin gjithnjë e në rritje të dënimit me vdekje nga Irani. “Kouhkan është nga një pakicë etnike, është grua dhe është e varfër. Ajo është ndoshta më e dobëta në shoqërinë iraniane”, tha ai. “Dënimi i saj është simbolik i përdorimit të dënimit me vdekje nga autoritetet iraniane për të krijuar frikë, si dhe i ligjeve diskriminuese dhe faktorëve shoqërorë që kanë çuar në këtë situatë.”
Kouhkan është një Baluchi, anëtare e një prej komuniteteve më të margjinalizuara në vend. Si një pakicë pa dokumente, ajo nuk ka dokumente zyrtare identifikimi. Ajo u martua me një kushëri në moshën 12 vjeç dhe lindi një djalë në moshën 13 vjeç. Sipas IHR-së, ajo vuajti vite të tëra abuzimi fizik dhe emocional.
Një ditë fatale dhe një rrëfim i diskutueshëm
Ditën e vrasjes, Kouhkan e gjeti burrin e saj duke rrahur djalin e tyre pesëvjeçar. Ajo thirri një të afërm për ndihmë dhe kur ai mbërriti, shpërtheu një sherr që përfundoi me vdekjen e burrit të saj. Kouhkan thirri një ambulancë dhe u tregoi autoriteteve se çfarë kishte ndodhur, pas së cilës të dy u arrestuan. Gjatë marrjes në pyetje, pa praninë e një avokati dhe nën presion, Kouhkan nënshkroi një rrëfim, edhe pse është analfabete. Vetëm më vonë gjykata i caktoi asaj një avokat.
Edhe pse ajo u dënua me vdekje me varje, sipas ligjit iranian familja e viktimës mund ta falë atë në këmbim të “parave të gjakut”. Zyrtarët e burgut kanë bërë një marrëveshje me familjen e viktimës: ata do t’i kursejnë jetën nëse ajo paguan 10 miliardë tomanë dhe largohet nga qyteti i Gorganit. Në këtë rast, nuk ka gjasa që asaj t’i lejohet të kontaktojë me djalin e saj, i cili tani është 11 vjeç dhe po rritet nga gjyshërit e tij nga babai.
Ziba Baktyari, një anëtare e organizatës Bramsh që lufton për të drejtat e grave në Balochistan, tha se ky nuk është një rast i izoluar. “Kouhkan nuk është rasti i vetëm. Gratë baloçe, dhe gratë në përgjithësi, janë në shënjestër të regjimit. Askush nuk di për to, askush nuk interesohet për to dhe zërat e tyre nuk dëgjohen. Gratë nuk kanë të drejta, ato duhet t’u binden burrave të tyre dhe mbahen larg shkollës. Familjet i martojnë vajzat për shkak të varfërisë; nuk mund t’i mbështesin ato”, tha ajo.
Statistikat e zeza të ekzekutimeve
Sipas të dhënave në dispozicion, Irani ekzekuton më shumë gra në botë. Vitin e kaluar, në vitin 2024, u ekzekutuan të paktën 31 gra, numri më i lartë i regjistruar në më shumë se 15 vjet. Deri më tani këtë vit, janë ekzekutuar të paktën 30 gra. Në vitin 2024, të paktën 419 persona u ekzekutuan me akuza për vrasje, numri më i lartë që nga viti 2010. Megjithatë, në të njëjtin vit, pati edhe 649 raste në të cilat familjet e viktimave zgjodhën diyah, ose falje, në vend të ekzekutimit.
Rasti Kouhkan kujton fatin e Samira Sabzian Fard, e cila u ekzekutua në dhjetor 2023 për vrasjen e burrit me të cilin ishte martuar me forcë në moshën 15 vjeç. Para saj, u ekzekutua edhe Fatemeh Salbehi, e arrestuar në vitin 2008 në moshën 17 vjeç për vrasjen e burrit të saj shumë më të madh në moshë. Në vitin 2012, Zeinab Sekaanvand, gjithashtu e arrestuar në moshën 17 vjeç, rrëfeu se kishte vrarë burrin e saj pas muajsh abuzimi, por më vonë e tërhoqi rrëfimin e saj, duke pretenduar se vrasësi ishte kunati i saj i cili e përdhunoi. Të tre gratë u ekzekutuan përfundimisht.
