Pavarësisht një qortimi të papritur dhe të ashpër nga Presidenti i SHBA-së Donald Trump në Uashington, zyrtarët e lartë amerikanë dhe ukrainas dolën nga sesioni i parë i bisedimeve vendimtare të paqes në Gjenevë të dielën duke shprehur optimizëm dhe duke sinjalizuar një rrugë drejt modifikimit të planit kontrovers të SHBA-së për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë.
Sekretari i Shtetit Marco Rubio, duke udhëhequr një delegacion muskuloz amerikan që përzien diplomatë, gjeneralë dhe njerëz të botës Trump, e shpalli seancën hapëse “më produktiven dhe kuptimploten” e të gjithë procesit “që nga fillimi”.
Duke qëndruar para gazetarëve në Misionin e SHBA-së në Gjenevë, Rubio konfirmoi për herë të parë se SHBA-të po përgatiten të rishikojnë propozimin fillestar prej 28 pikash të Presidentit Donald Trump pas javësh kundërshtimesh evropiane dhe shqetësimesh nga Ukraina.
«Kemi një produkt pune shumë të mirë», tha Rubio, duke shpjeguar se negociatorët kishin punuar mbi dokumentin «pikë për pikë» dhe tani po hartonin «ndryshime» dhe «rregullime» për të afruar qëndrimet e SHBA-së dhe Ukrainës.
Ekipi i tij, tha ai, ishte tërhequr në dhomat e tyre për të vazhduar rishkrimin e seksioneve përpara seancave të mëvonshme.
Shefi i Shtabit të Presidentit të Ukrainës, Andriy Yermak, i cili u shfaq së bashku me Rubion, e shprehu këtë optimizëm, duke e quajtur seancën “shumë produktive” dhe duke këmbëngulur se delegacionet po lëviznin drejt “paqes së drejtë dhe të qëndrueshme që meriton populli ukrainas”.
Yermak shkroi më vonë në mediat sociale se një raund i dytë takimesh do të fillonte po atë mbrëmje, këtë herë me evropianët plotësisht të angazhuar, ndërsa negociatorët përpiqen të bashkojnë draftet konkurruese.
“Falënderojmë sinqerisht miqtë tanë të mëdhenj – Shtetet e Bashkuara, personalisht Presidentin POTUS dhe ekipin e tij – për angazhimin e tyre për të sjellë paqe”, shkroi Yermak, duke shtuar se vendimet përfundimtare do t’u takojnë dy presidentëve.
Delegacion i madh dhe me rreziqe të larta nga SHBA-ja
Delegacioni i Uashingtonit në Gjenevë nënvizon rëndësinë – dhe kompleksitetin politik – të bisedimeve.
Përveç Rubios, ekipi amerikan përfshin të Dërguarin Special Steve Witkoff, i cili konsiderohet gjerësisht si arkitekti i propozimit fillestar të Trump; Sekretarin e Ushtrisë Dan Driscoll; dhe Gjeneralin Alexus Grynkewich, Komandantin Suprem të Forcave Aleate të NATO-s për Evropën (SACEUR).
Prania e Grynkewich është e dukshme: rrallë ndodh që komandanti më i lartë ushtarak i NATO-s të marrë pjesë drejtpërdrejt në negociata që mund të ripërcaktojnë arkitekturën e sigurisë së Evropës.
Grupi përfshin gjithashtu Jared Kushner, Zëvendës Këshilltarin e Sigurisë Kombëtare Andy Baker, Këshilltarin e Departamentit të Shtetit Mike Needham dhe Julie Davis, të ngarkuarën me punë në Kiev.
Prania e tyre pasqyron një administratë që përpiqet të balancojë instinktet politike, realitetet ushtarake dhe dinamikën e aleancës – shpesh në të njëjtën tryezë dhe ndonjëherë për qëllime të kundërta.
Fondacioni i Ripërpunimit të Kundërpropozimeve të Evropës
Zyrtarët evropianë, të habitur nga drafti i SHBA-së dhe të tërbuar nga ajo që e panë si një përpjekje të pakoordinuar për ta shtyrë Kievin drejt lëshimeve të parakohshme, mbërritën në Gjenevë të armatosur me një kundërpropozim gjithëpërfshirës.
Versioni i tyre riformëson në mënyrë dramatike shtyllat kryesore të planit të paqes. Ata argumentojnë se Ukrainës duhet t’i lejohet një forcë në kohë paqeje prej deri në 800,000 trupash, duke përmbysur limitin prej 600,000 ushtarësh të përfshirë në tekstin amerikan.
Negociatat territoriale, këmbëngulin ata, duhet të fillojnë nga vija aktuale e kontaktit, jo nga ndonjë lëshim i nënkuptuar ndaj Moskës, ndërsa Ukraina do të zotohej të mos rimarrë tokën me forcë.
Evropianët kërkojnë gjithashtu një garanci sigurie nga SHBA-ja të modeluar sipas Nenit 5 të NATO-s, një dispozitë që shumë kryeqytete e konsiderojnë si thelbësore për të parandaluar që Ukraina të mbetet e bllokuar në një zonë gri të përhershme.
Lidhur me vetë anëtarësimin në NATO, drafti përmban një notë të ftohtë: pranimi ende kërkon konsensus të plotë të aleancës – diçka që “nuk ekziston aktualisht”.
Propozimi i tyre do të ndalonte vendosjen e përhershme të trupave të NATO-s në Ukrainë gjatë kohës së paqes, do të mbante të bllokuara asetet sovrane ruse të ngrira derisa Moska të kompensojë Ukrainën për dëmet e luftës dhe do të kërkonte zgjedhje kombëtare menjëherë pas arritjes së çdo marrëveshjeje.
Pranimi i Rubios se Uashingtoni tani po shqyrton “sugjerimet” evropiane për inkorporimin shënon një tërheqje të rrallë – dhe sinjalizon se qëndrimi i SHBA-së po zhvendoset më pranë atij evropian.
Bisedimet vazhdojnë deri natën
Si Rubio ashtu edhe Yermak e bënë të qartë se seanca e së dielës ishte vetëm fillimi. Negociatorët planifikuan të ritakoheshin më vonë atë mbrëmje dhe të vazhdonin “në ditët në vijim”, ndërsa përpiqen të bashkojnë draftet konkurruese të SHBA-së, Ukrainës dhe Evropës në një tekst të vetëm të unifikuar.
“Ky është një proces i vazhdueshëm”, tha Rubio. “Do të kthehemi më vonë sonte me më shumë informacion.”
Të dërguarit evropianë, duke parë SHBA-në të afrohet më shumë me qëndrimin e tyre, mezi presin të përfundojnë rishikimet e tyre përpara se Uashingtoni të konfirmojë një bazë të re.
Ukraina, nga ana e saj, po luan me të dyja palët me besim – duke u koordinuar me evropianët, duke përqafuar fleksibilitetin e SHBA-së dhe duke këmbëngulur në vijat e saj të kuqe të hershme.
Progres dhe rrezik nën të njëjtën çati
Pavarësisht të gjitha mundësive për foto me buzëqeshje dhe pikave të përbashkëta të diskutimit, bisedimet e Gjenevës mbeten të vendosura në një skaj të pasigurt.
Rreziqet strukturore janë të jashtëzakonshme. Paqëndrueshmëria e Trumpit qëndron mbi çdo faqe që negociatorët rishikojnë, me një postim të vetëm në Truth Social të aftë të riformësojë hapësirën e manovrimit të Rubios.
Uniteti evropian – tashmë i tendosur – duket i brishtë, ndërsa Viktor Orbán i Hungarisë, i sapodiplomuar nga një përjashtim njëvjeçar nga sanksionet e SHBA-së mbi energjinë ruse, sinjalizon në heshtje dyshime pas dyerve të mbyllura.
Qëndrimi i Kievit është i palëkundur: asnjë lëshim territorial, garanci të detyrueshme sigurie dhe asnjë zgjidhje që e mbyll Ukrainën në një limbo të përhershme gjeopolitike.
Dhe në sfond, Rusia po vëzhgon me vëmendje. Edhe pse mungon në bisedimet zvicerane, Moska mund të shohë mundësi në çdo rast midis udhëheqjes politike të Uashingtonit dhe ekipit të saj negociator – dhe mund të jetë duke llogaritur tashmë se si ta shfrytëzojë atë.
Megjithatë, pas nëntë muajsh mosmarrëveshjesh dhe përçarjesh, e diela u dha negociatorëve diçka të rrallë: ndjesinë se më në fund mund të dalë në pah një kuadër koherent perëndimor. Nëse ai do t’i mbijetojë raundit tjetër, rrjedhjes së informacionit tjetër apo postit të ardhshëm presidencial, mbetet një çështje krejtësisht tjetër.Për momentin, ekipet punojnë me dyer të mbyllura, duke shkëmbyer drafte, duke krahasuar vijat e kuqe dhe duke shpresuar që dita “më produktive” e bisedimeve të mos rezultojë të jetë pika më e lartë – por më tepër fillimi i një rruge të vërtetë drejt paqes.
