Kryeqytetet evropiane kanë frikë se takimi Witkoff-Putin ka më pak të bëjë me paqen dhe më shumë me përfshirjen e SHBA-së në një model diplomatik pritjeje. Analistët paralajmërojnë se i dërguari po manipulohet.
Ndërsa Presidenti Volodymyr Zelensky vrapon nëpër kryeqytetet evropiane në kërkim të unitetit dhe angazhimeve të forta për sigurinë, një mision tjetër po tërheq vëmendje të barabartë – dhe shumë më shqetësuese: udhëtimi i kthimit në Moskë i manjatit të pasurive të paluajtshme të shndërruar në të dërguar diplomatik dhe personit të besueshëm të Trump, Steve Witkoff.
Ai zbret të martën me një propozim të shkurtuar paqeje në dorë dhe me pritshmëri shumë të larta në vend, por pothuajse zero optimizëm askund tjetër.
Brenda Uashingtonit dhe nëpër kryeqytetet evropiane, zyrtarët përshkruajnë një shqetësim në thellim: Kjo vizitë nuk ka gjasa të zhbllokojë paqen, thonë ata, dhe ka shumë më tepër gjasa të bllokojë SHBA-në në një model mbajtjeje diplomatike të projektuar nga Rusia.«Një humbje kohe dhe një hap i gabuar diplomatik», thotë Yuriy Boyechko, drejtor ekzekutiv i organizatës me seli në SHBA, Hope For Ukraine.
Duke folur për Kyiv Post të hënën, Boyechko tha se misionet e mëparshme të Witkoff “kanë dështuar vazhdimisht të prodhojnë përparime të prekshme, me Kremlinin që thjesht i përdor takimet si një mundësi për të fituar kohë dhe për të penguar progresin”.
Qëllimi strategjik i Rusisë, paralajmëroi ai, nuk ka ndryshuar kurrë: “të ‘përpijë’ Ukrainën dhe të zgjerojë kontrollin e saj në Evropë”.
Çdo plan paqeje që del nga bisedime të tilla, shtoi ai, është “një manovër taktike afatshkurtër, jo një angazhim i vërtetë për t’i dhënë fund luftës”.
Një plan i rishkruar – dhe prapë i refuzuar
Por edhe në formën e saj të reduktuar, Moska nuk ka treguar shenja tërheqjeje, sipas Stephen Sestanovich, një bashkëpunëtor i lartë për studimet ruse dhe euroaziatike në Këshillin për Marrëdhëniet me Jashtë.
Duke folur në një aktivitet të CFR-së të hënën, analisti tha se Rusia vazhdon të këmbëngulë në lëshime territoriale, kufizime mbi ushtrinë e Ukrainës dhe një rinegociim të rolit të NATO-s në Evropë.
Siç vërejnë shumë vëzhgues të Rusisë në Uashington, Kremlini nuk ka lëvizur “në asnjë pikë të vetme” që nga takimi tashmë famëkeq i Alaskës i vitit të kaluar.
Witkoff, pavarësisht se është këshilltari i Trumpit që Moska e pret më shpesh, nuk ka qenë në gjendje ta ndryshojë atë qëndrim “për asgjë”, tha një diplomat i lartë evropian për Kyiv Post.
Putini dëshiron takimin, jo marrëveshjen
Ja e vërteta e pakëndshme që formëson humorin e Uashingtonit: Putini e dëshiron këtë takim, por jo sepse dëshiron paqe.
Moska është e etur ta kalojë procesin në një format “normal diplomatik” – komitete, bisedime teknike, grupe pune pa fund – pikërisht struktura që i lejon Rusisë t’i zgjasë negociatat me vite. Kjo qasje bie ndesh drejtpërdrejt me instinktin e Trump për një zgjidhje të shpejtë dhe të gatshme për kamera.
Megjithatë, interesi i Rusisë për dialog nuk është shenjë force. Është një pasqyrim i tensionit.
Siç thekson Thomas Graham, ish-Ndihmës Special i Presidentit George W. Bush, forcat ruse po pësojnë “humbje të tmerrshme për përfitime minimale” dhe ekonomia po dobësohet nën presion. Nëse të dyja palët po shkojnë ngadalë drejt bisedimeve, kjo ndodh sepse status quo-ja po bëhet e paqëndrueshme.
Putini ka edhe një objektiv të dytë, sipas analistëve: rivendosjen e dialogut SHBA-Rusi mbi çështje më të gjera strategjike – Arktiku, mbrojtja nga raketat, siguria evropiane – ku edhe angazhimi simbolik me një president amerikan ofron staturën globale që ai dëshiron.
Ky prestigj, argumenton Graham, mbetet një nga burimet më pak të përdorura të ndikimit të Uashingtonit.
Paralajmërimi i Boyechkos prek thelbin e shqetësimit që përshkon kryeqytetet perëndimore: Witkoff mund të jetë lajmëtari i gabuar në momentin më të rrezikshëm të luftës.
“Dërgimi i një të dërguari me sfond të kufizuar diplomatik dhe një tendencë të njohur për të vepruar jashtë protokolleve tipike vetëm sa e fuqizon Moskën”, paralajmëroi ai.
Kjo e lejon Kremlinin të përmbytë fushën me iniciativa “që në fund të fundit nuk ndryshojnë asgjë”. Më keq akoma, këto hapa të gabuar minojnë seriozitetin e pozicionit të Uashingtonit – dhe rrisin ankthin në Kiev dhe në të gjithë krahun lindor të NATO-s.
Moska e di saktësisht se si ta shfrytëzojë këtë dinamikë: Në një vizitë të mëparshme, Witkoff u detyrua të priste tetë orë para se të takohej me Putinin – një lojë pushteti ruse e maskuar si diplomaci, si një libër shkollor.
Evropa nxit rëndësinë
Ndërsa Uashingtoni shqetësohet për dështimin e radhës të Witkoff-it, qeveritë evropiane, ndërkohë, po përpiqen të forcojnë sigurinë e Kievit.
Disa kryeqytete po diskutojnë hapur mundësinë dikur tabu të vendosjes së trupave evropiane në Ukrainën perëndimore – një hap që ata argumentojnë se mund të jetë e vetmja mënyrë për të kompensuar lëshimet që Trump mund të ushtrojë presion mbi Kievin që t’i pranojë diku tjetër.
Megjithatë, siç paralajmëron Liana Fix, Bashkëpunëtore e Lartë e CFR-së për Evropën, edhe këto lëvizje po keqinterpretohen. Nuk ka asnjë garanci kuptimplote të Artikullit 5 në stilin e NATO-s në tryezë.
Dhe gatishmëria e supozuar e Rusisë për të toleruar anëtarësimin e mundshëm të Ukrainës në BE është keqorientim: Moska supozon se BE-ja nuk do të arrijë kurrë ta integrojë Ukrainën – dhe e sheh anëtarësimin në BE si të pavlerë pa NATO-n.
Për Zelenskyn, i cili përballet me mungesa në fushën e betejës dhe bombardime të pamëshirshme ruse, këto pyetje nuk janë teorike. Ato janë ekzistenciale.
Gjendja shpirtërore e Evropës është ashpërsuar. Duke u bërë mbështetësi më i madh financiar i Ukrainës, kryeqytetet e BE-së dhe NATO-s këmbëngulin se nuk do të përjashtohen më nga loja diplomatike e luftës.
Propozimet e hershme të ekipit Trump shkaktuan alarme në të gjithë Evropën, veçanërisht një plan për të krijuar një fond investimi SHBA-Rusi nga asetet e ngrira ruse, të cilin shumë e shohin si devijim të burimeve të angazhuara tashmë për rindërtimin e Ukrainës.
Një tjetër sinjal alarmi ishte gjuha e draftit që e poziciononte SHBA-në si ndërmjetëse midis NATO-s dhe Rusisë, një veprim që shtetet në vijën e parë kanë frikë se mund të minojë misionin thelbësor të parandalimit të NATO-s.
Përveç këtyre shqetësimeve, ekziston diçka më e thellë: pasiguria rreth botëkuptimit strategjik të Trump. Zyrtarët evropianë thonë se ende nuk mund të përcaktojnë nëse qëndrimi afatgjatë i Uashingtonit do të jetë transaksional, izolacionist apo diçka krejtësisht tjetër.
Fix shton një paralajmërim të mëtejshëm. Cikli i përsëritur i negociatave të Uashingtonit – Rusia zhgënjen, Uashingtoni përshkallëzon situatën, Kongresi përgjigjet me sanksione, pastaj fillon një shtytje e re diplomatike – po e gërryen besimin evropian në vetë NATO-n. Çdo cikël, argumenton ajo, “i lejon Rusisë të kafshojë” besimin në angazhimin amerikan.
Çështja e ndikimit
Një nga debatet më të diskutueshme brenda Uashingtonit është nëse SHBA-të duhet të rrisin presionin mbi Rusinë ndërsa zhvillohen negociatat.
Graham argumenton po: Rusia negocion ndërsa lufton; edhe SHBA-të duhet ta bëjnë këtë. Kjo do të thotë më shumë armë, më shumë mbrojtje ajrore dhe një mesazh të qartë se bisedimet më të gjera SHBA-Rusi janë jashtë diskutimit, përveç nëse Rusia ndryshon qëndrim ndaj Ukrainës.
Por Sestanovich jep një vlerësim të drejtpërdrejtë: Trump mund të mos e kuptojë se po mashtrohet. Rusia, paralajmëron ai, po e “përqendron”. Shtëpia e Bardhë duhet të ndalojë së imagjinuari veten si ndërmjetës dhe në vend të kësaj të sillet si një palë e interesuar që mbështet Ukrainën.
Vetëm atëherë Uashingtoni mund të rivendosë ekuilibrin e fuqisë dhe t’i shpëtojë “serisë së pafundme të bisedave Witkoff-Dmitriev” që krijojnë lëvizje pa vrull.
Kritika e Boyechkos e përforcon këtë pikë: Për sa kohë që Moska mund ta manipulojë të dërguarin, procesi do të mbetet i bllokuar.
Skenografi, jo shtetformim
Askush nuk pret që takimi i Witkoff-it të sjellë ndonjë përparim. As analistët. As evropianët. As Kievi.
Putini nuk ka gjasa ta pranojë ose ta refuzojë planin menjëherë. Në vend të kësaj, ai do të shtyjë përpara bisedimet teknike dhe do të vërë në provë sa durim ka Trump për një proces diplomatik me ecuri të ngadaltë.
Evropa do të luftojë që të sigurohet që Ukraina të mos fajësohet nëse gjërat dështojnë. Ukraina do të përpiqet të shmangë të qenit e portretizuar si penguese.
Dhe, siç parashikon Fix, “pas dy ose tre javësh nga tani”, kryeqytetet perëndimore ka të ngjarë të jenë pikërisht aty ku filluan: të frustruara me Rusinë, duke debatuar për sanksione të reja dhe duke u shqetësuar për besueshmërinë afatgjatë të NATO-s.
Në këtë fushë të minuar gjeopolitike hyn Steve Witkoff – besniku i Trumpit, manjati i pasurive të paluajtshme dhe njeriu më i papritur i kontaktit për sfidën më komplekse diplomatike të luftës.
Trump dëshiron një fitore të shpejtë. Putin dëshiron legjitimitet dhe kohë. Evropa dëshiron siguri se nuk do të lihet mënjanë. Dhe Ukraina dëshiron një gjë mbi të gjitha: të mos fajësohet nëse e gjithë kjo shembet.
Përfundimi i Boyechkos është më i ashpri deri më tani: “Derisa Rusia të sinjalizojë gatishmëri të vërtetë për të negociuar – jo lojëra pushteti, jo vonesa – kjo vizitë e gjashtë ballë për ballë do të jetë pak më shumë sesa një foto-opsion për Moskën.”
Për Zelenskyn, i cili vrapon nëpër Evropë për të siguruar mbështetje, rreziku nuk mund të jetë më i lartë.
Në një nga paralajmërimet e tij më të zymta deri më tani, ai tha se Ukrainës së shpejti mund t’i duhet të zgjedhë midis “dinjitetit dhe mbështetjes së SHBA-së”.
Për momentin, ai po bën gjithçka që është e mundur për të shmangur atë zgjedhje.
