Sekretari amerikan i Shtetit Anthony Blinken vizitoi të martën për herë të parë rajonin, të cilin Moska e konsideron një sferë të interesave dhe ndikimit të saj. Në Astana, ai do të takohet me krerët e pesë vendeve të Azisë Qendrore – Kazakistanit, Kirgistanit, Taxhikistanit, Turkmenistanit dhe Uzbekistanit, më pas është planifikuar një vizitë e veçantë në Tashkent.
Administrata Joe Biden synon të intensifikojë punën e saj në rajon për të bindur vendet e Azisë Qendrore që të mos ndihmojnë Moskën të anashkalojë sanksionet, si dhe të dobësojë lidhjet e tyre me Rusinë dhe Kinën, shkruajnë Wall Street Journal dhe New York Times .
“Qëllimi ynë kryesor është të tregojmë se Shtetet e Bashkuara janë një partner i besueshëm. Ne shohim sfidat me të cilat përballen këto vende – çmimet e larta të ushqimeve dhe karburanteve, papunësia e lartë, vështirësia në eksportimin e mallrave të tyre, rimëkëmbja e ngadaltë nga pandemia e Covid dhe fluksi i madh i emigrantëve nga Rusia”, u tha gazetarëve Zëvendës Sekretari i Shtetit Donald Lu. “Ne po punojmë për të mbështetur njerëzit në këtë rajon.”
Lufta në Ukrainë i dha një goditje të rëndë marrëdhënieve të Azisë Qendrore me Rusinë, e cila deri më tani ka pasur ndikim të konsiderueshëm politik dhe ekonomik në rajon. Asnjë prej tyre nuk e mbështeti agresionin – madje as Kazakistani, të cilin Moska e ndihmoi për të shtypur protestat antiqeveritare në fillim të vitit 2022. Kazakistani nuk i është bashkuar sanksioneve perëndimore, por “nuk do të përdorë kompani të ndryshme për t’i anashkaluar ato,” tha në dhjetor Ministri i Jashtëm Mukhtar Tleuberdi. Ai shtoi se Kazakistani do të vazhdojë të zhvillojë lidhje me Kinën, fqinjët në Azinë Qendrore, si dhe me SHBA, Japoninë, BE-në, Britaninë e Madhe, në mënyrë që të “tërheqë investime nga të gjitha vendet”.
Presidenti Kassym-Jomart Tokayev po përpiqet të diversifikojë lidhjet ekonomike për të reduktuar varësinë nga Rusia. Gjatë vitit të kaluar, ai ka vizituar Turqinë, Arabinë Saudite, Katarin dhe Emiratet e Bashkuara Arabe për të ndërtuar marrëdhënie tregtare dhe për të tërhequr investime. Kazakistani po përpiqet gjithashtu të zëvendësojë Rusinë në tregun evropian të naftës, duke përfshirë anashkalimin e infrastrukturës ruse. Në nëntor, ai njoftoi se do të rriste eksportet e naftës përmes Detit Kaspik me 1.5 milionë tonë, duke e dorëzuar atë përmes tubacionit Baku-Cejhan. Sipas Tokaev, dërgesat përmes saj mund të rriten përfundimisht në 20 milionë tonë.
Qeveria nënshkroi gjithashtu një marrëveshje me Svevind Energy Group të Gjermanisë për të ndërtuar një nga impiantet më të mëdha të hidrogjenit të gjelbër në botë. Sipas planit, në 10 vjet ajo do të jetë në gjendje të plotësojë një të pestën e nevojave të importit të Evropës për karburant të ri.
Uashingtonit i pëlqen ky qëndrim, i cili e pa atë si një mundësi për të forcuar pozicionin e tij në një rajon që kishte lidhje të ngushta me Rusinë dhe që zhvillonte lidhje me Kinën. Administrata amerikane inkurajon veprimet e Kazakistanit, shkruan WSJ, duke cituar zyrtarë amerikanë. Uashingtoni ndihmoi transferimin e tre nënndarjeve lokale të bankave ruse të sanksionuara në pronësi kazake duke lëshuar leje.
Sanksionet synojnë organizatat ruse që ndihmojnë Vladimir Putin të bëjë luftë në Ukrainë, ndërsa diversifikimi i lidhjeve ekonomike po bëhet ekzistencial për Kazakistanin dhe fqinjët e tij, tha Lu. Sipas tij, qëllimi i SHBA-së është “të mos dëmtojë interesat e republikave të Azisë Qendrore, të popujve apo ekonomive të tyre”.
Nga frika e një pozicioni agresiv rus, vendet e tjera po përpiqen gjithashtu të zhvillojnë lidhje ndërkombëtare, megjithëse kjo është e ndërlikuar nga pozicioni i tyre gjeografik. Kina po përpiqet të forcojë ndikimin e saj në Azinë Qendrore. Por këto përpjekje konsiderohen me kujdes në vendet kryesisht myslimane të rajonit, duke pasur parasysh represionin e Pekinit kundër ujgurëve.
Në të njëjtën kohë, disa vende kanë përfituar nga sanksionet kundër Rusisë dhe tërheqja e kompanive perëndimore prej saj për të rregulluar furnizimin e mallrave që ajo ka humbur. Sipas Bankës Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim, në maj-korrik 2022, furnizimet nga vendet perëndimore për disa vende të Azisë Qendrore dhe Kaukazit u rritën me më shumë se 80%. Kirgistani ishte në krye, duke rritur blerjet nga Evropa me rreth 80% dhe eksportet në Rusi me më shumë se 200%.
Gjithashtu, Kirgistani rriti furnizimet nga Shtetet e Bashkuara me 152%, dhe Taxhikistani – me 220%. Ndaj Blinken do të diskutojë ndër të tjera edhe çështjen e kufizimit të eksporteve gri nga këto vende drejt Rusisë./Kosovatimes/
