Lajmi për vendosjen e kreut të BIA-s, Aleksandar Vulin, në listën e sanksioneve të SHBA-së për shkak të marrëdhënieve me Rusinë dhe dyshimit për përfshirje në tregti armësh, krim dhe korrupsion, shkakton probleme serioze për presidentin e Serbisë, Aleksandar Vuçiq, sepse nuk mund të fshihet apo mbulohet kaq lehtë nga diçka tjetër, edhe pse presidenti është marrë pas atij lajmi për të tërhequr vëmendjen e publikut në historinë e listës së boteve progresive duke reklamuar në Instagram.
Riparimi i dëmeve filloi herët në mëngjes me deklarata të tilla si se politika e tij “nuk do të udhëhiqet nga amerikanët, rusët apo dikush tjetër”.
“Politika që unë drejtoj duhet të jetë e mirë për Serbinë dhe për popullin serb,” tha ai kur u pyet nëse miku i tij Vulin do të mbetet në pozitën e kreut të agjencisë së sigurisë.
Në sistemet demokratike, kjo pyetje ndoshta as që do të ngrihej, por në Serbi debatohet gjerësisht.
Miloš Beshiq, profesor ordinar i FPN-së në Universitetin e Beogradit, vlerëson për Danas se Vulin nuk do të zëvendësohet, se Gasiqi nuk do të zëvendësohet apo dikush tjetër.
– Arsyeja është e thjeshtë dhe tipike për sistemet me parti dominuese. Gjegjësisht, baza e fuqisë së partive dominuese është perceptimi i forcës së tyre. Nëse dikush do të zëvendësohej për shkak të presionit të brendshëm dhe/ose të jashtëm, kjo do të ishte shenjë dobësie dhe kështu cenohet perceptimi i lartpërmendur i plotfuqishmërisë dhe forcës së palës dominuese – shpjegon ai.
Dhe pyetjes se rrezikon edhe konflikt me SHBA-në dhe Perëndimin, ai i përgjigjet se konflikti me Perëndimin mund të “hekuroset”, por humbja e perceptimit të forcës dhe pafuqisë jo.
Dragan Popoviq, drejtor i Qendrës për Politikë Praktike, beson se ndryshimi ende varet nga forca e presionit amerikan.
– Por përvoja e kaluar na tregon se Vuçiq nuk heq dorë lehtë nga njerëzit e tij. Ky është parimi me të cilin funksionojnë organizatat mafioze dhe ku çdo refuzim i njerëzve u dërgon mesazh të tjerëve se as pozicioni i tyre nuk është i sigurt. Edhe nëse duhet të zëvendësojë Vulin për shkak të presionit të fortë, ai do ta bëjë në atë mënyrë që të dy të bëhen viktima të një fuqie të madhe dhe të një lloj konspiracioni antiserb – shpjegon ai.
I pyetur se si matet forca e presionit amerikan dhe si mund të shihet fuqia e presionit amerikan dhe pse kjo po ndodh tani, ai përgjigjet se nuk e di pse tani, por se rrethanat ndoshta kanë përkuar tani që Vulin është nën dyshimi për krim, por edhe se ai tashmë është mbështetur hapur disa herë Putin dhe ka shkuar në Rusi.
– Dhe ne do të mund ta masim presionin vetëm me rezultate, sepse shumica e aktiviteteve ndoshta zhvillohen me dyer të mbyllura – thotë Popoviq.
Ndërsa analisti politik Dragomir Angjelkoviq thotë për Danas se segmenti gjeopolitik i akuzave amerikane ndaj Vulin nuk duhet kuptuar si diçka relevante.
– Çështja jonë është se si i ndërtojmë marrëdhëniet me Rusinë. Në fund të fundit, ai vend nuk na sulmoi ne, por NATO-n e udhëhequr nga SHBA. Ndryshe janë gjërat me akuzat për përfshirje në trafik droge dhe armësh. Nuk po hyj në atë se a janë të saktë në rastin konkret apo jo, por Serbia është e obliguar që të kërkojë dëshmi nga Uashingtoni në këtë drejtim, ndaj të shohim se për çfarë bëhet fjalë. Nëse rezulton se janë të themeluara, organet shtetërore janë të detyruara të veprojnë në përputhje me ligjin, pavarësisht se kush është. Me atë rast, për fillimin e të gjithë procesit, nënkuptohet zëvendësimi i drejtorit aktual të BIA-s – beson ai.
Megjithatë ai shprehet se të gjithë e dimë shumë mirë që këto janë përralla.
– Duke marrë parasysh se si është sistemi ynë, nuk është realiste që qeveria të kërkojë ndonjë provë dhe më pas, nëse del se ekziston, të veprojë në përputhje me të. Sepse nuk bëhet fjalë kryesisht për Vulin. Ai është vetëm një hallkë në zinxhirin e Vuçiqit. Përgjegjësia për gjithçka që e rëndon vendin tonë, që nga Jovanjica, përmes lidhjeve me Belivuk, e deri te një sërë aferash të tjera, lidhet me atë që krijoi sistemin tonë të çuditshëm. Nuk e amniston Vulin, por e mbron. Vuçiq sigurisht që nuk do t’i nisë proceset që përfundimisht të çojnë tek ai – shpjegon Angjelkoviq.
Siç përfundon ai, Vuçiq do të reagojë ndaj sanksioneve dhe akuzave amerikane në mënyrë indirekte dhe jo të drejtpërdrejtë, politikisht dhe përmes mediave dhe është i sigurt se nuk do të nisin procedurat e duhura ligjore.
E ndërsa të enjten pritet një qëndrim pak më specifik i Vuçiqit, jozyrtarisht në skenën politike dhe nga ata të afërt me partinë në pushtet, dëgjohet se Vuçiq ka marrë vendim për ta zëvendësuar Vulin, por se është në pritje të momentit të duhur. , pak muaj para zgjedhjeve apo gjatë formimit të qeverisë së re. Siç shtojnë ata, edhe nëse nuk ka zgjidhje, ka mundësi që të pajtohet me Vulin që të japë dorëheqjen vetë, dhe kështu të marrë ndikimin e keq të një vendimi të tillë në mesin e simpatizantëve të Vuçiqit. Vuçiq nuk do t’i nënshtrohet presionit dhe akti i Vulin do të glorifikohet në mediat pranë qeverisë.
Kjo shpjegohet me faktin se nuk është teknologjia e qeverisjes së Vuçiqit dhe se elektorati i tij do ta shihte si dobësi dhe dorëzim ndaj presionit të Amerikës, pasi ai po ndërton vazhdimisht imazhin e një lideri të fortë patriotik.
Sipas bashkëbiseduesve tanë jozyrtar, ky është një mesazh serioz i Amerikës për këtë qeveri dhe Vuçiq, sado që të rrahë gjoksin, e kupton që SHBA nuk do të tolerojë krimin, korrupsionin dhe më e rëndësishmja, bashkëpunimin e hapur në cenimin e interesave të Amerikës në në këtë fushë, pasi Vulin, siç thonë bashkëbiseduesit tanë, gjithçka që ai bën nuk është në interes të Serbisë por të Rusisë.
