Rrëmbimi i vendit luftënxitës i Putinit ka bërë që liderët e Bashkimit Evropian të bëjnë planet e tyre të zgjerimit.
Aktualisht po ndërmerren hapa për të sjellë deri në tetë anëtarë të rinj në bllokun 27-vendesh.
Por, kjo aspiratë historike drejt zgjerimit ka rreziqet e veta për BE-në, shkruan Politiko .
Bashkimi me vende të reja – duke përfshirë potencialisht gjigantin bujqësor Ukrainën – do të hapte kutinë e sfidave të Pandorës.
Do të kërkoheshin reforma të brendshme gjithëpërfshirëse dhe kjo ka të ngjarë të shkaktonte vite të tëra konfliktesh të brendshme toksike midis anëtarëve aktualë të BE-së.
Pavarësisht kompleksitetit të dhimbshëm të çdo procesi të zgjerimit, agresioni i Rusisë ka bindur disa qeveri evropiane se nuk kanë mundësi të presin.
“Tani është momenti për të qenë të guximshëm dhe për të ndryshuar qasjen tonë ndaj zgjerimit — për të sjellë gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor, si dhe Ukrainën dhe Moldavinë, në familjen tonë,” i tha Politico Ministri i Jashtëm austriak Alexander Schallenberg.
“Zgjerimi nuk është një ndërmarrje burokratike… Ka të bëjë me zgjerimin dhe ruajtjen e një modeli të caktuar të jetës së demokracive të lira dhe të hapura perëndimore,” vuri në dukje ai.
Zgjerimi pritet të jetë një nga temat e fjalimit vjetor të Presidentes së Komisionit Evropian Ursula von der Leyen për gjendjen e BE-së më 13 shtator.
Ministrat e çështjeve evropiane nga 27 kryeqytetet e bllokut gjithashtu do të trajtojnë çështjen në një takim në fund të tetorit, sipas dy diplomatëve të lartë të BE-së, të cilëve iu dha anonimiteti për të diskutuar çështje konfidenciale.
Më e rëndësishmja, Gjermania dhe Franca ka të ngjarë të jenë në favor.
Thirrja e kancelarit gjerman Olaf Scholz në fillim të këtij viti për një Evropë “të zgjeruar”, si dhe sinjale optimiste nga Parisi, ku ministri i Evropës, Lawrence Boone i tha Politico se BE duhet t’u dërgojë një “mesazh të qëndrueshëm” vendeve kandidate për anëtarësimin në union, dhe se ndihmojini ata të mbrohen kundër fushatave të ndikimit rus.
Mandati shtatëvjeçar
Një nga çështjet është koha. Presidenti i Këshillit të BE-së Charles Michel kërkoi që anëtarët e rinj të pranohen në bllok deri në vitin 2030.
Presidenti francez Emmanuel Macron mbështet idenë e zgjerimit me faza, me vendet që së pari të fitojnë akses në tregun e vetëm përpara se të bëhen anëtarë të plotë të BE-së.
Këto aspirata të ripërtërira për një Evropë më të madhe shënojnë shtytjen e parë të tillë për zgjerim që kur blloku mirëpriti Kroacinë në radhët e saj në 2013.
Por nëse duan të realizojnë ambiciet e tyre, liderët e BE-së do të duhet të përballen me probleme akute në rritje.
Ka të ngjarë të ketë një debat të nxehtë midis kryeqyteteve evropiane, ndërsa zyrtarët peshojnë përshtatshmërinë e vendeve kandidate – për shembull, ekziston një shqetësim i gjerë për korrupsionin në Ukrainë.
Pastaj ekziston perspektiva makthore e reformimit të procesit të vendimmarrjes së brendshme të BE-së për t’iu përshtatur bllokut shumë më të madh.
Korrupsioni
“Ne duam t’i japim një sinjal pozitiv Ukrainës, por gjëra të tilla si propozimi për t’u dhënë më shumë pushtet shërbimeve të inteligjencës ukrainase për shkak të korrupsionit mund të dërgojnë mesazhin e gabuar,” tha një diplomat evropian perëndimor, duke vënë në dukje se, në të njëjtën kohë, Ukraina është ” një vend shumë i korruptuar”.
Politika bujqësore është pengesa më e dukshme në çdo bisedim të ardhshëm të anëtarësimit midis Brukselit dhe Kievit.
Drithërat e lira të eksportit të Ukrainës mund të përmbytin BE-në dhe të mbytin fermerët shumë të subvencionuar të bllokut.
Polonia dhe disa vende të tjera kanë mbyllur tashmë dyert e tyre për eksportet e drithit ukrainas, duke thënë se masa kishte për qëllim mbrojtjen e fermerëve të tyre.
Reformat e brendshme që do të shkaktonte zgjerimi përfshijnë: përditësimin e politikës së përbashkët bujqësore të BE-së, ridizajnimin e buxhetit afatgjatë të bllokut, si dhe ndryshimin e procesit të vendimmarrjes në mënyrë që ai të jetë më i orientuar drejt përdorimit të të ashtuquajturave “shumica të kualifikuara” kur votohet në fusha të tilla si politika e jashtme, ku shpesh kërkohet unanimiteti nga vendet anëtare.
“Ne shohim që korniza aktuale, qoftë ajo buxhetore apo politike apo procedurat vendimmarrëse, nuk është e përshtatshme për Europën me më shumë se 30 shtete anëtare. Ndonjëherë është shumë, shumë e vështirë, siç e dini, edhe në moshën 27-vjeçare”, tha ministri portugez për Evropën, Thiago Antunes.
Si zakonisht, politika nuk është kurrë larg.
Një zgjerim i madh i BE-së do të zhvendoste qendrën e gravitetit të bllokut drejt lindjes, duke lehtësuar potencialisht ndikimin tradicionalisht zhgënjyes të Francës dhe Gjermanisë në vendimet kryesore.
Një grup politikanësh të BE-së tashmë po hartojnë plane të gjera për ndryshime në marrëveshjen që ata pretendojnë se do të jenë të nevojshme për zgjerimin, sipas Politiko.
Referendumi?
Por ndryshimi i marrëveshjeve themelore të BE-së është një proces i mundimshëm që kërkon referendume në disa vende.
Oreksi për diçka të tillë është i kufizuar në mesin e diplomatëve të BE-së, disa prej të cilëve argumentojnë se reformat mund të zbatohen sipas Traktatit ekzistues të Lisbonës.
“Nuk ka shumicë në Këshill për të ndryshuar traktatin,” tha një diplomat i BE-së.
“Shërbimi ligjor i Këshillit na këshillon prej muajsh se Traktati i Lisbonës është rezistent ndaj zgjerimit,” shtoi ai.
Debati për zgjerimin do të intensifikohet në muajt në vijim, ku përfshihet edhe takimi i tretë i Komunitetit Politik Evropian të vendeve jashtë bllokut, i cili duhet të mbahet më 5 tetor në Spanjë.
Charles Michel planifikon të takohet me liderët e BE-së në grupe të vogla përpara këtij samiti për të mësuar pikëpamjet e tyre për zgjerimin.
Megjithë fokusin intensiv në Ukrainë, vendet më të vogla kandidate janë gjithashtu në pritje të pranimit në bllok.
Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani, vendi i së cilës zyrtarisht aplikoi për t’u anëtarësuar në BE vitin e kaluar, përshëndeti me kujdes fokusin e përtërirë në zgjerim.
“Ne besojmë se është në interesin e të gjithëve që të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor të bashkohen”, tha ajo, por shtoi se vendet nuk janë të gatshme të presin përgjithmonë që BE të vendosë.
“Është e vështirë të mos bëhesh i paduruar, sidomos kur bën gjithçka që të kërkohet dhe më pas asgjë nuk ndodh”, tha Osmani.
