100 milionë euro nga fondi hungarez filluan të mbërrijnë në Republikën Srpska, përmes granteve për fermerët deri në 25 mijë euro, për blerjen e pajisjeve dhe mjeteve të prodhimit hungarez.
Milionat e shpallura, të cilat Hungaria i premtoi një vit më parë, po mbërrijnë në RS. Nga termocentralet diellore te investimet në bujqësi. Cili është interesi i Hungarisë për zonën ku sipas regjistrimit të fundit jetojnë 166 hungarez?
Pak ditë më parë filloi zbatimi i marrëveshjes ndërmjet kryeministrit të Hungarisë Viktor Orban dhe anëtarit serb të Kryesisë së Bosnjë-Hercegovinës Milorad Dodik (SNSD) nga nëntori i vitit të kaluar. 100 milionë euro nga fondi hungarez filluan të mbërrijnë në Republikën Srpska, përmes granteve për fermerët deri në 25 mijë euro, për blerjen e pajisjeve dhe mjeteve të prodhimit hungarez.
Programi i mbështetjes në RS zbatohet nga Fondacioni për Zhvillim të Qëndrueshëm “Progressus”, i cili u krijua me iniciativën e Qeverisë së Hungarisë, sipas një modeli që ekziston tashmë në vendet ku hungarezët jetojnë në një numër të konsiderueshëm. Sa i përket BiH, sipas regjistrimit të fundit, 350 hungarezë jetojnë në vend, nga të cilët 166 janë në Republika Srpska, gjë që ngre çështjen e interesave të Hungarisë.
Diaspora pa mbules
“Fakti është se edhe Hungaria ka një program në Serbi për të ndihmuar hungarezët në Vojvodinë, i cili ka të bëjë me stimulimin dhe ndihmën për zhvillimin e bujqësisë. Ka mundësi që këtu të ketë një simetri me këtë”, thotë ekonomisti Zoran Pavloviq, megjithëse e lë të hapur këtë vizatim të paraleles, sepse në RS nuk ka pothuajse asnjë hungarez, ndryshe nga Serbia.
Meqë ra fjala, Hungaria ka ndarë shuma të mëdha parash për komunitetet e hungarezëve në diasporë përmes Fondit Betlen Gabor, prandaj RS-ja është befasi në këtë rast, sepse hungarezët pothuajse nuk ka. Hungaria nuk u ndal në bujqësi, por e zgjeroi biznesin e saj në burimet e rinovueshme të energjisë në Bosnje dhe Hercegovinë. Kompania “Lugos Renewables” nga Budapesti u bë pronare e 70 për qind të aksioneve të kompanisë “Solarne elektrane Trebinje1”, por kontrata nuk është në dispozicion të publikut.
“Sa i përket pjesës që ka të bëjë me termocentralin diellor, duke pasur parasysh potencialin tonë, mendoj se është turp që diçka e tillë i është lënë një kompanie të huaj, veçanërisht nëse merret parasysh problemi aktual i energjisë”, thotë Pavloviq.
Vlera e termocentralit është 50 milionë euro, dhe koncesioni i është dhënë fillimisht Elektroprivreda RS, si blerëse me të drejtën e refuzimit për shkak të interesit publik, edhe pse tashmë është e qartë se RS, theksojnë njohës të situatës, asnjëherë nuk ka synuar të ndërtojë një termocentral diellor, por t’ua lëshojë shumicën pronës hungarezëve.
Nder dhe krenari në daulle
“70 për qind e pronësisë së asaj kompanie, të cilës i është kaluar koncesioni, i është dhënë asaj kompanie hungareze, pa tender publik, në kushte të panjohura për ne. Pjesët e kontratës që dalin në publik, tregojnë se mund të jetë e dëmshme për RS-në, duke pasur parasysh se 70 për qind shitet për pesë milionë dhe ka një klauzolë që mund të shitet për 16 milionë marka”, thotë Srđan Traljiq. , nga Transparency International BiH.
Elektroprivreda Republika Srpska nënshkroi një kontratë koncesioni me ministrinë e linjës dy vjet më parë. Me atë rast u konfirmua se ishte përfunduar raporti mjedisor dhe studimi i ndikimit në mjedis dhe se gjithçka ishte gati për fillimin e punimeve.
“Pritet që në gjashtë muajt e ardhshëm të marrim leje ndërtimi dhe të krijojmë një model për ndërtimin e një termocentrali të plotë diellor, që nënkupton ndërtimin dhe financimin e këtij termocentrali diellor”, tha atëherë drejtori i Elektroprivreda. Luka Petroviq, duke theksuar se është nder dhe krenari e madhe që RS ka një projekt të tillë.
Një vit më vonë, hungarezët u bënë pronarë të shumicës në të gjithë projektin dhe ende pritet vendimi i Këshillit të Konkurrencës së BiH, i cili duhet të konfirmojë marrjen e paketës së shumicës.
“Është modeli më i përballueshëm që është nënshkruar në Evropë”. Modeli i referohet faktit që Elektroprivreda do të blejë rrymë me çmim të volitshëm dhe do të marrë 5.5 milionë marka në fillim dhe nuk do të investojë as marka në realizimin e atij investimi”, tha Petroviq, duke komentuar nënshkrimin e kontratës me. hungarezët.
Ndërmjetësuesit
Fondacioni sipas definicionit është një shoqatë qytetarësh, kujton Sinisha Vukelić, redaktor i portalit të biznesit Kapital, ndaj është edhe më e pabesueshme që shoqata mori përsipër punën e shpërndarjes së fondeve për fermerët.
“Natyrisht, në sfondin e gjithçkaje, mbështetja e fondit hungarez ka arsye politike. Kontratat në të cilat jepet pronësia shumicë në termocentralin diellor janë të fshehura, dhe fondacioni që menaxhon paratë është gjithashtu i diskutueshëm sepse RS nuk qëndron pas tyre”, thotë Sinisha Vukelić dhe shton se të krijohet përshtypja se çdo mbështetje politike e jashtme. në Dodik përfundon me shitjen e burimeve natyrore.në RS.
“Në seancën e fshehtë të Asamblesë Kombëtare të RS u shit e gjithë industria e naftës e RS. Për mbështetjen e Izraelit, ai premtoi të shesë minierën e mineralit të hekurit në Ljubija. Dhe tani për mbështetje politike ofrohet pjesëmarrja në termocentralin më të madh diellor”, thotë Vukeliç, duke thënë se sipas matricës së vendosur, disa muaj pas mbështetjes së Dodikut dalin në pah interesat ekonomike të vendeve që e mbështesin.
Paratë e fushatës
Veprimet e ngjashme politike dhe mënyra e zbatimit të tyre janë pika të përbashkëta mes Orbanit dhe Dodikut, sipas analistes politike Tanja Topiç. Nuk bëhet fjalë vetëm për mbështetjen politike për Dodikun, i cili në këtë mënyrë edhe financiarisht hyn në RS gjatë fushatës elektorale, por edhe për mbështetjen e Dodikut për Orbanin në politikën e tij.
“Afërsia e dy liderëve u forcua më tej nga vendimi i Hungarisë për të përdorur të drejtën e vetos për të parandaluar sanksionet që BE-ja në një moment inicioi kundër individëve në Bosnje dhe Hercegovinë, për shkeljen e parimeve mbi të cilat mbështetet BE-ja”, thotë Topiç. , i cili pret që këto lidhje të forcohen dhe të forcohen më tej, duke pasur parasysh politikat e tyre që zbatojnë në vendet e tyre.
