Nga 1 nëntori, Serbia nuk do të mund të importojë më naftë nga Rusia, ndërsa për këtë krerët e qeverisë akuzuan Kroacinë, edhe pse në mesin e këtij viti dihej që ne nuk do të mund ta blinim këtë produkt rus në vjeshtë, shkruan Kosovatimes.
Bashkëbiseduesit e “Nova” theksojnë se ndalimi i importit të naftës nga Federata Ruse nuk është sanksion ndaj Serbisë, por ndaj NIS, që është në pronësi shumicë nga kompania shtetërore ruse Gazpromneft, dhe se për shkak të mospërshtatjes së politikës së jashtme të BE-së. d.m.th. mos vendosja e sanksioneve ndaj Rusisë, Serbia mund të pësojë disa pasoja të tjera.
Ndaje me miqtë
Që nga fillimi i nëntorit Serbia nuk do të mund të importojë naftë nga Rusia, dihej që nga mesi i vitit të kaluar dhe këtë e bëri të ditur edhe presidenti Aleksandar Vuçiq. Serbia e siguron këtë energji përmes naftësjellësit Janaf në Kroaci, i cili, sipas kryeministres Ana Brnabiq, këmbënguli që ndalimi i importit të naftës nga Rusia të zbatohet edhe për Serbinë.
Për këtë arsye kryeministri dje u sulmua duke deklaruar se në këtë mënyrë nga xhepi i Serbisë janë nxjerrë disa qindra milionë euro duke akuzuar lidershipin kroat për ustashllëk. Ajo deklaroi se NIS kishte “një milion” korrespondenca me Janaf, ku garantojnë se nuk do të ndërpresin rrjedhën e naftës.
“Ne nuk kemi një tubacion alternativ. Ne varemi nga ai tubacion nafte, të cilin e ndërtuam edhe ne. Kriteret politike kanë ndikuar në vendimin e tyre, energjinë po e përdorin për hakmarrje politike”, tha Brnabiq, duke shtuar se nafta tjetër është 20 për qind më e shtrenjtë se nafta ruse.
E shqetësonte që Bullgaria, ku vepron edhe rusja Lukoli, u përjashtua nga ndalimi i importit.
Srecko Gjukiq, një diplomat dhe ish-ambasador serb në Bjellorusi, deklaron se Lukoil dhe NIS nuk janë e njëjta gjë – se Lukoil është një kompani private ruse, ndërsa Gazpromneft, si pronari shumicë i NIS, është një kompani monopol shtetëror ruse.
“Këto janë gjëra të ndryshme dhe është një qëndrim tjetër ndaj kompanisë shtetërore dhe private ruse. Gjithashtu, Bullgaria është anëtare e BE-së, Bullgaria mbështet të gjitha sanksionet e BE-së. Bullgaria dënon agresionin rus në Ukrainë konkretisht, jo vetëm në parim. Ne gjithë këtë nuk e kemi bërë”, thotë Gjukiq.
Ai thekson se ndalimi i importit të naftës nga Rusia nuk do të ketë pasoja të rëndësishme për Serbinë, nëse dikush nuk e keqpërdor këtë vendim, duke iu referuar qeverisë në Serbi dhe Gazpromneft. Siç thotë ai, ai vendim është shpallur shumë kohë më parë dhe deri më tani rafineritë serbe kanë përpunuar kryesisht naftë që nuk është me origjinë ruse, por irakiane, kazake, libiane…
I pyetur nga “Nova” se a mund të ketë pasoja nga mos vendosja e sanksioneve ndaj Federatës Ruse, Gjukiq thekson se duhet të shohim se çfarë paketë po përgatit BE-ja.
“Është e sigurt se Brukseli do të monitorojë veprimet dhe sjelljet e Beogradit dhe do të gjykojë dhe do të marrë vendime në bazë të kësaj. Kjo do të thotë se nga korpusi tashmë ekzistues i numrit të madh të sanksioneve që ekzistojnë, disa prej tyre shumë lehtë mund të aplikohen edhe në Serbi. Deri më tani, publiku ka përmendur gjithçka, nga çështjet e vizave, te çështjet financiare e deri te ndalimi i investimeve. Kaq në qarkullim”, thotë bashkëbiseduesi i “Nova”.
Nemanja Todoroviq Shtiplija, drejtor ekzekutiv i Qendrës për Politikë Bashkëkohore, thekson se Serbia nuk është nën sanksione, por NIS.
“Rrjedha e naftës ruse përmes Janaf është nën sanksione. Si rezultat, Serbia, e cila është e vetmja e lidhur me Janaf, nuk ka qasje në rafinerinë e naftës në Pancevo dhe në rafinerinë e naftës në Novi Sad. Kishte një periudhë gjashtëmujore në të cilën Serbia duhej të menaxhonte për naftë. NIS është nën sanksione, si i vetmi importues i madh përmes Janaf. Sanksionet janë për kompanitë ruse”, përsërit Shtiplija.
Ai shton se Serbia në atë kohë kishte menduar që nëse importuesi i vetëm do të ishte një kompani ruse, ndërkohë do të kishte një kompani të re që do të importonte naftë dhe nuk do të kishte problem.
“Ajo do të ishte serbe, austriake… kushdo dhe ndoshta ajo do të mund të bënte pa këtë tani.” Në Serbi, importuesi i vetëm është përmes Janaf NIS, e cila është një kompani ruse. Importi, prodhimi dhe tregtia janë në pronësi të rusëve. Jo kështu është në Bullgari. Ka vetëm një rafineri në pronësi të Lukoil-it dhe shitësi më i madh është një kompani private bullgare dhe nesër mund të blejë naftë ruse ose jo ruse nga çdo kompani që dëshiron”, tha Shtiplija për Nova.
I pyetur nëse mund të presim pasojat e mos vendosjes së sanksioneve ndaj Rusisë, ai deklaron se me mosveprimin tonë tashmë i kemi bërë dëm vetes.
“Nuk ka nevojë që BE-ja apo dikush tjetër të na dënojë shtesë”. Ne mund ta bëjmë vetë. Të gjitha masat kufizuese të miratuara nga BE-ja nuk kanë për qëllim shtetet anëtare, pra vendet kandidate, por ekskluzivisht kundër Rusisë dhe kompanive ruse që BE mendon se po marrin pjesë në një farë mënyre në financimin e agresionit kundër Ukrainës. Ne mund të bartim disa pasoja të tjera për shkak të respektimit të politikës së jashtme dhe të sigurisë së BE-së, është në dorën e shteteve anëtare që ta marrin atë vendim”, thotë Shtiplija.
Presidenti Vuçiç tha në korrik se shteti, nëse duhet, do të marrë NIS nga Gazprom, si pronar i shumicës, derisa të zgjasin sanksionet dhe do t’i kthejë kur të kalojnë. Kjo nuk ndodhi. Vuçiq më pas deklaroi se disa ndërmjetës dhe tregtarë të naftës irakiane “Kirkuk” nuk duan të punojnë me shumicën e pronarëve rusë.
“NIS është duke u përgatitur për muaj të tërë për të importuar naftë jo-ruse”
Ministrja e Energjisë Zorana Mihajloviq deklaroi se në maj dihej se Serbia do të pengohej të eksportonte naftë ruse nga nëntori, prandaj në atë kohë importohej më pak naftë ruse, nga të tjerët, dhe 20 për qind ishte naftë serbe Velebit”.
“NIS është duke u përgatitur për muaj të tërë për të importuar 80 për qind naftë jo-ruse, dhe 20 për qind do të jetë vaj i përpunuar serb Velebit, një nga më cilësoret në botë”, tha Mihajloviq. /Kosovatimes/
