Pushtimi i Ukrainës dhe veçanërisht mobilizimi i shpallur në shtator ishin një tronditje për shoqërinë ruse. Edhe sipas sondazheve pro-qeveritare, miliona njerëz në Rusi janë të pakënaqur me këto ngjarje, kryesisht të rinj. Sipas vlerësimeve konservatore , numri i njerëzve nën moshën 25 vjeç që kundërshtojnë luftën është i barabartë me numrin e njerëzve të të gjitha brezave që e mbështesin atë.
Pra, pse nuk ka protesta në rrugët e qyteteve ruse? Kjo pyetje dëgjohet shpesh në perëndim dhe përgjigjet me: sepse rusët mbështesin luftën dhe Putinin. Politikanët perëndimorë e përdorin këtë argument kur justifikojnë mbylljen e kufijve të tyre për qytetarët rusë. Mesazhi i tyre është: “Luftoni në vendin tuaj”. Ky qëndrim shprehet më shpesh nga politikanët dhe qytetarët e Evropës Lindore, dhe është e kuptueshme: ata i kuptojnë më mirë vuajtjet e Ukrainës, sepse kujtojnë jetën nën pushtimin sovjetik dhe i frikësohen një pushtimi rus.
Një analogji mund të na ndihmojë të kuptojmë mungesën e protestave aktive në Rusi. Për sa i përket represionit dhe ideologjisë, regjimi i Putinit është i ngjashëm me regjimin sovjetik në atë që me vetëdije adopton disa elementë të regjimit stalinist. Që nga fillimi i luftës, Rusia ka miratuar ligje sipas të cilave ushtarët që dorëzohen në forcat e armatosura të Ukrainës mund të dënohen deri në 10 vjet burg. Kushdo që përhap “fake news” – pra informacione për luftën që bie ndesh me qëndrimet zyrtare – mund të vuajë deri në 15 vjet burg. Në Rusi, ju mund të ndëshkoheni edhe nëse përdorni fjalën “luftë” dhe jo termin e miratuar zyrtarisht “operacion special”.
Protestat masive politike nuk ishin kurrë një dukuri e rregullt në Bashkimin Sovjetik. Megjithëse ato sigurisht ekzistonin, autoritetet sovjetike i shtypën rreptësisht. Gjatë 20 viteve të sundimit të tij, Putini ka ndërtuar një aparat represiv që është pothuajse po aq efektiv sa ai i Bashkimit Sovjetik (faqja e pavarur e internetit Mediazone që unë editoj trajton këtë temë në detaje). Në fund të viteve 1970, Putin filloi të punonte për sigurinë e shtetit sovjetik. Ai ka të ngjarë të shikojë atë periudhë të sundimit sovjetik, nga mesi i viteve 60 deri në mesin e viteve 80, dhe veçanërisht regjimin në Gjermaninë Lindore ku ai shërbeu.
Por përveç ndalimit të protestave, shtypjes së mediave të pavarura dhe persekutimit të gazetarëve, ka edhe diçka tjetër që e bën shoqërinë ruse të ngjashme me atë sovjetike. Shteti rus i ka larguar plotësisht qytetarët nga jeta politike në këmbim të stabilitetit dhe rritjes graduale të standardit të jetesës, të paktën në qytetet e mëdha.
Është gjithashtu e rëndësishme të kuptohet se në Rusi për një kohë të gjatë nuk ka pasur zgjedhje në kuptimin perëndimor të fjalës. Kur shihni rezultatet e zgjedhjeve të partisë në pushtet të Putinit, Rusia e Bashkuar, mbani mend rezultatet e rreme në referendumet e fundit në Ukrainën jugore dhe lindore, ku dyshohet se 90% e qytetarëve votuan për t’u bashkuar me Federatën Ruse. Rastësisht, këto rezultate janë jashtëzakonisht të ngjashme me ato në shtetet baltike pas pushtimit sovjetik në vitin 1940. Atë vit, 90% e popullsisë së Lituanisë, Letonisë dhe Estonisë thuhet se votuan për t’u bashkuar me BRSS. Shkurtimisht, pretendimi se qytetarët rusë mbështesin Putinin sepse ai vazhdon të fitojë zgjedhjet nuk ka shumë kuptim.
Rezultatet e sondazheve të opinionit publik – edhe pse jo gjithmonë të besueshme – janë një tjetër burim informacioni për atë që mendon shoqëria ruse. Megjithatë, sociologët e pavarur flasin për një numër në rritje njerëzish që refuzojnë t’u përgjigjen pyetjeve të anketuesve. Pas pushtimit të Ukrainës, sociologët rusë sugjeruan që përqindja e njerëzve të gatshëm për t’iu përgjigjur pyetjeve nuk kalonte 5% . Nuk është e lehtë për ata që pajtohen me të. Për shembull, nëse ata nuk e mbështesin pushtimin rus, si do t’i përgjigjen pyetjes nëse mbështesin operacionet ushtarake ruse në Ukrainë, kur ekziston mundësia që përgjigja e tyre të marrë gjobë ose dënim me burg.
Pra, pas 50 vitesh represion, qytetarët rusë kanë frikë të protestojnë. Ata shmangin çdo kontakt me shtetin rus. Në të njëjtën kohë, pavarësisht pagave të mëdha të ofruara (deri në 4000 euro në muaj), ushtria ruse nuk arriti të gjente një numër të mjaftueshëm vullnetarësh për luftën në Ukrainë.
Autoritetet ruse kanë bindur prej kohësh qytetarët se protestat në rrugë janë të kota dhe se mund t’i përkeqësojnë gjërat. Në vitin 2020, dhjetëra mijëra banorë të Khabarovsk, një qytet në lindjen e largët të Rusisë, dolën në rrugë për të protestuar kundër arrestimit të guvernatorit rajonal Sergei Furgal, të cilin ata e panë si të motivuar politikisht. Dy vjet më parë, 70% e banorëve të atij rajoni votuan për të në zgjedhjet për kreun e provincës – pavarësisht vullnetit të autoriteteve dhe faktit që vetë Furgal u kërkoi atyre të votonin për kundërshtarin e tij. Por autoritetet shpërfillën në mënyrë të pamatur vullnetin e votuesve dhe marshimet në të cilat morën pjesë disa mijëra qytetarë u thanë gradualisht. Autoritetet nuk bënë asnjë lëshim dhe emëruan një guvernator tjetër, i cili fitoi zgjedhjet e ardhshme falë manipulimeve zgjedhore.
Në Rusinë e sotme, e cila ka një milion policë, protesta është po aq e rrezikshme sa ishte në Bashkimin Sovjetik. Kjo është arsyeja pse njerëzit zgjedhin mënyra të tjera për të shprehur mospajtimin e tyre me politikën zyrtare, dhe njëra prej tyre është largimi nga vendi. Ata që u larguan nga Rusia pas shpalljes së mobilizimit kishin frikë se do të vdisnin në luftë ose do të përfundonin në burg nëse refuzonin të luftonin. Për shumë nga këta njerëz, protesta nuk ishte një alternativë – ikja ishte më e sigurt. Shumë prej atyre që protestuan hapur në qytetet e mëdha u thirrën për t’u mobilizuar. Në Rusinë moderne, si dhe në Bashkimin Sovjetik, shërbimi ushtarak konsiderohet një lloj dënimi.
Kushdo që fajëson qytetarët rusë për frikën dhe mungesën e vullnetit për të luftuar për të drejtat e tyre, duhet të dijë se Rusia po bëhet gjithnjë e më shumë si Bashkimi Sovjetik. Prandaj nuk ka protesta kundër luftës. /Sergej Smirnov, Demokracia e Hapur/
