Boris Bondarev, një ish-këshilltar i misionit rus në OKB në Gjenevë, i vetmi diplomat rus që dha dorëheqjen publikisht për pushtimin e Ukrainës, nw njw publikim për revistën amerikane Foreign Affairs tregon se si Ministria e Jashtme ruse kaloi nga diplomacia në propagandë dhe nënshtrim të plotë ndaj Kremlinit.
Për propagandën e Ministrisë së Jashtme
Në Ministrinë e Punëve të Jashtme kam hyrë në vitin 2002. As atëherë mendimi kritik nuk ishte i mirëpritur atje dhe gjatë punës sime retorika e ministrisë bëhej gjithnjë e më luftarake.
Për vite me radhë, diplomatët rusë janë detyruar t’i kundërvihen Uashingtonit dhe të mbrojnë aventurat e huaja të vendit të tyre – për t’u mbrojtur me gënjeshtra dhe marrëzi. Ne jemi mësuar të përdorim retorikë pompoze dhe t’u përcjellim vendeve të tjera atë që na ka thënë Kremlini. Por përfundoi se vendet e huaja nuk ishin më audienca e vetme e synuar për këtë propagandë. Vetë udhëheqja jonë ka rënë nën ndikimin e saj.
U përpoqa të zvogëloja dëmin. Kur eprorët e mi shkruanin raporte shënimesh ose raporte militante, unë u kërkoja atyre të zbusnin tonin e tyre, t’i largonin nga fjalimet militariste dhe referenca të vazhdueshme për fitoren tonë mbi nazizmin. Por kuptimi i përgjithshëm i deklaratave tona – i brendshëm dhe i jashtëm – bëhej gjithnjë e më armiqësor, eprorët tanë shkruanin deklarata agresive atje. Propaganda e tipit sovjetik më në fund u vendos në diplomacinë ruse.
Për aneksimin e Krimesë
Aneksimi i Krimesë ngjalli reagime të ndryshme mes kolegëve të mi: disa ishin të kujdesshëm, disa e miratuan. Si unë, ashtu edhe shumë kolegë të mi menduam se do të ishte më e dobishme për Putinin ta kthente Krimenë në një shtet të pavarur: ajo nuk do të dukej aq agresive dhe, për rrjedhojë, mund të “shitet” më mirë. Por finesa nuk është e veçantë për Putinin. Një Krime e pavarur nuk do ta lejonte atë të fitonte famë si koleksionist i tokave “tradicionalisht” ruse.
Rreth Donbass
Krijimi i një lëvizjeje separatiste në Donbass dhe pushtimi i këtij rajoni lindor të Ukrainës ishte një enigmë më e pastër. Këto ngjarje, të cilat ndodhën kryesisht në tremujorin e parë të vitit 2014, nuk zgjuan një entuziazëm të tillë masiv në Rusi si aneksimi i Krimesë, por vendet e tjera shfaqë indinjatë. Shumë nga stafi i ministrisë nuk e ndanë entuziazmin për veprimet e Rusisë, por asnjëri prej tyre nuk guxoi të shprehte pakënaqësinë para Kremlinit. Unë dhe kolegët e mi vendosem që Putini pushtoi Donbasin për të shpërqendruar Ukrainën, për të parandaluar që ajo të shndërrohej në një kërcënim serioz ushtarak për Rusinë, për ta parandaluar atë të bashkëpunonte me NATO-n. Por vështirë se ndonjë diplomat i ka thënë Putinit se duke ndihmuar separatistët, ai në fakt po e shtyn Kievin më afër kundërshtarëve të tij.
Për sanksionet perëndimore
Si specialist i eksporteve, kuptova se kufizimet ekonomike të vendosura nga Perëndimi [në 2014] po e dëmtonin rëndë vendin. Industria ushtarake ruse ishte shumë e varur nga komponentët dhe produktet e prodhuara nga perëndimi. Sanksionet befas na ndërprenë aksesin në këto produkte dhe si rezultat, ushtria jonë u bë më e dobët nga sa dukej për Perëndimin. Por megjithëse ekipi im e kuptoi se si këto humbje ndikojnë në fuqinë ushtarake të Rusisë, propaganda e Ministrisë së Jashtme nuk e solli këtë informacion në Kremlin. Sot ne shohim pasojat e kësaj injorance në Ukrainë: sanksionet janë një nga arsyet e dështimit të pushtimit.
Për helmimin e Skripalëve
Departamenti im u mor me çështje që lidhen me armët kimike dhe ne siguruam për një kohë të gjatë se Rusia nuk kishte asnjë lidhje me helmimin e Skripalëve. E bëra sinqerisht. Por sa më shumë që Ministria e Jashtme e mohonte përgjegjësinë tonë, aq më shumë dyshoja. Ne thamë se nuk ishte Rusia ajo që e kreu krimin, por autoritetet gjoja rusofobike britanike për të njollosur reputacionin tonë ndërkombëtar. Natyrisht, nuk kishte absolutisht asnjë arsye që Mbretëria e Bashkuar të vriste Sergein, kështu që deklaratat e Moskës dukej se nuk ishin argumente të plota, por një përpjekje patetike për të larguar vëmendjen nga Rusia dhe për t’ia zhvendosur fajin Perëndimit: kjo propagande bëhet shpesh nga Kremlini. Në fund, më duhej të pranoja të vërtetën: autoritetet ruse ishin përgjegjëse për helmimin. Shumë në Rusi ende mohojnë se Moska ishte fajtore. E di sa e vështirë është të kuptosh
Për helmimin e Navalny
Diplomatët që kompozonin fabula morën miratimin e plotë nga eprorët e tyre, karriera e tyre u rrit. Moska donte të dëgjonte atë që shpresonte, jo atë që ndodhi në të vërtetë. Këtë e kuptuan të gjithë ambasadorët tanë – dhe filloi një garë e heshtur, kush ia kaloi kujt.
Propaganda u bë edhe më e egër kur Navalny u helmua në gusht 2020 me Novichok. Dërgesat diplomatike më mahnitën. Në njërën, diplomatët perëndimorë quheshin “grabitqarë të shtyrë”. Në një tjetër, ata u kryqëzuan për “seriozitetin dhe padiskutueshmërinë e argumenteve tona”. Një e treta raportoi se diplomatët rusë “shfrytëzuan në fillim” “përpjekjet patetike” perëndimore për të ngritur zërin e tyre. Kjo sjellje ishte edhe joprofesionale edhe e rrezikshme. Një ministri e jashtme normale duhet t’i japë lidershipit një pamje të pastër botës, në mënyrë që politikanët të marrin vendime të informuara.
Për negociatat me Perëndimin në prag të luftës
Shkëputja nga realiteti u bë edhe më e rrezikshme në janar 2022, kur diplomatët amerikanë dhe rusë u takuan në misionin e SHBA-së në Gjenevë për të diskutuar traktatin e propozuar të Moskës për riformatimin e NATO-s. Ministria jonë e Jashtme nuk e la temën e gjoja rrezikut nga aleanca perëndimore. Në të njëjtën kohë, trupat ruse po grumbulloheshin pranë kufirit me Ukrainën.
Mora një kopje të propozimeve ruse. Ata tronditën imagjinatën: midis tyre kishte pika që ishin padyshim të papranueshme për Perëndimin, për shembull, kërkesa që NATO të tërhiqte të gjitha trupat dhe armët nga vendet që u bashkuan me Aleancën pas vitit 1997 – midis këtyre vendeve janë Bullgaria, Republika Çeke, Polonia. dhe vendet baltike. Mendova se autori i këtyre propozimeve ose ishte duke përgatitur terrenin për luftë ose nuk e kishte idenë se si funksiononin Shtetet e Bashkuara dhe Evropa. Askush nuk e kuptoi se si t’i afrohej Shteteve të Bashkuara me një dokument që ndër të tjera kërkonte që NATO të mos pranonte më anëtarë të rinj. Në fund zbuluam se dokumenti ka ardhur direkt nga Kremlini, që do të thotë se nuk ka pasur diskutime.
Për punën e Ministrisë së Jashtme gjatë luftës
Unë ende shpresoja që kolegët e mi të paktën të shprehnin privatisht shqetësimin dhe jo thjesht konfuzionin. Por shumë prej tyre më thanë se do t’i pranonin me kënaqësi gënjeshtrat e Kremlinit. Për disa, kjo ishte një mënyrë për të shmangur përgjegjësinë për veprimet e Rusisë: ata mund t’i shpjegonin vetes dhe të tjerëve se thjesht po ndiqnin urdhrat. Këtë mund ta kuptoja. Por ajo që më shqetësoi më shumë ishte se sjellja jonë gjithnjë e më luftarake bëri shumë njerëz krenarë. Disa herë, kur i paralajmërova kolegët se veprimet e tyre ishin fyese dhe se kjo nuk do të ndihmonte Rusinë, ata na kujtuan se ne kemi armë bërthamore. “Ne jemi një fuqi e madhe,” më tha njëri prej tyre. “Vendet e tjera duhet të bëjnë atë që themi ne.” /Kosovatimes/
