“Do të ishte e mençur që liderët ballkanikë të dëgjonin nga afër Derek Scholl dhe të mendonin për futjen e ndryshimeve të nevojshme për të arritur zgjidhje të qëndrueshme në rajon,” komentoi Cameron Manter, një diplomat amerikan në pension, me rastin e vizitës së këshilltarit të Departamentit të Shtetit në Prishtinë dhe Beograd.
“Fakti që Shtetet e Bashkuara dërguan një zyrtar të lartë të Departamentit të Shtetit, një këshilltar të afërt me Anthony Blinken dhe udhëheqjen e politikës së jashtme të administratës së Biden-it – tregon se amerikanët janë vërtet seriozë në gjetjen e mënyrave për përparim kur bëhet fjalë për paqen dhe stabiliteti në Ballkan”, përfundoi ai në një koment për Glas America Manter – diplomat për një kohë të gjatë dhe ish-ambasador në Serbi nga 2007 deri në 2009.
Derek Shole vizitoi kryeqytetet e Kosovës dhe Serbisë në kuadër të përpjekjeve për intensifikimin e dialogut mes dy palëve dhe promovimin e procesit integrues.
Vuçiq: Serbia nuk ka aleatë dhe nuk ka zgjedhje
Serbisë do ta ketë të vështirë sa i përket çështjes së Kosovës, sepse nuk ka aleatë dhe nuk ka zgjedhje – tha presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq.
Ai të enjten në Beograd u takua me delegacionin amerikan të kryesuar nga Derek Schole, këshilltar në Departamentin e Shtetit.
Ai theksoi se është e pamundur të arrihet progres në raport me ZSO-në nëse dikush vazhdimisht i referohet akteve të veta ligjore sepse, siç pohoi ai, atëherë dialogu nuk ka kuptim.
Ne kërkojmë një marrëdhënie të fortë me Serbinë të bazuar në respekt dhe një angazhim të përbashkët ndaj parimeve demokratike.
“Të gjithë përfaqësuesit ndërkombëtarë janë të vetëdijshëm se të gjitha tensionet në periudhën e kaluar janë shkaktuar nga lëvizjet e njëanshme të Prishtinës. Të gjitha temat u imponuan në mënyrë të njëanshme me atë rast”, tha presidenti i Serbisë.
Ai po ashtu ka thënë se me delegacionin amerikan ka biseduar edhe për propozimin franko-gjerman për Kosovën.
Ai ka përsëritur se, siç është shprehur ai, vijat e kuqe për Serbinë kanë mbetur të pandryshuara: asnjë njohje e Kosovës, formale apo joformale, as pranim i anëtarësimit në Kombet e Bashkuara.
“Ne nuk duam të flasim për këtë, dhe është një pjesë integrale e planit, për gjithçka tjetër – mirë, nuk po them se do ta pranojmë, por mund të flasim, të shohim se çfarë mund të marrim, çfarë të tjerët mund të marrin”, theksoi Vuçiq.
Ato u zgjidhën duke angazhuar partnerë ndërkombëtarë, kryesisht ndërmjetës në dialogun ndërmjet Bashkimit Evropian dhe Shteteve të Bashkuara.
“Këmbëngulja e një zyrtari të lartë amerikan dhe retorika që ai përdori për të thënë se SHBA-ja është e gatshme të investojë energji të konsiderueshme diplomatike për të lehtësuar një marrëveshje normalizimi gjithëpërfshirës të bazuar në njohjen reciproke tregon se tensionet e fundit në kufirin e dy vendeve kanë ndikuar që Amerika të përfshihuni më aktivisht.” në proces”, thekson për Zërin e Amerikës Leon Hartwell, një analist në Qendrën për Analizën e Politikave Evropiane (CEPA) me qendër në Uashington.
Šole qëndroi në Serbi dhe Kosovë menjëherë pas krizës së fundit të mishëruar me bllokimin e rrugëve në veri të Kosovës dhe mbylljen e pikave kufitare me Serbinë.
Bëhet fjalë për reagimin e serbëve atje për arrestimin e disa ish-policëve të Kosovës me nacionalitet serb të dyshuar për sulme ndaj zyrtarëve – zyrtarëve të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve në veri të Kosovës.
Kjo po ndodhte në kuadër të tensioneve të zgjidhura së fundmi, të shkaktuara nga vendimi i autoriteteve të Kosovës për ndalimin e përdorimit të targave të qyteteve të Kosovës të lëshuara nga Serbia.
Kjo përpjekje e Qeverisë së Kosovës shtyu një numër të konsiderueshëm të serbëve nga veriu i Kosovës që të largohen nga institucionet dhe shërbimet publike të Kosovës – në një kohë kur Beogradi zyrtar shpeshherë i tregonte Prishtinës dhe komunitetit ndërkombëtar rëndësinë dhe nevojën e krijimit të një Komuniteti. të komunave me shumicë serbe në Kosovë.
Marrëveshja për këtë është arritur me Marrëveshjen e Brukselit në vitin 2013.
Megjithatë, në vitin 2015, Gjykata Kushtetuese e Kosovës konstatoi se disa dispozita të asaj marrëveshjeje ishin jokushtetuese dhe autoritetet e Kosovës, për momentin, nuk tregojnë gatishmëri për ta zbatuar atë.
Për këtë, përveç Serbisë, këmbëngulin edhe Bashkimi Evropian dhe SHBA-ja për të cilën foli edhe vetë Derek Schole gjatë qëndrimit të tij në Ballkan.
“Shtetet e Bashkuara kanë aftësinë dhe aftësinë për të ushtruar presion mbi Kosovën,” beson Leon Hartwell – i cili është gjithashtu një bashkëpunëtor i lartë në institutin IDEAS në London School of Economics.
“A është lëvizja e duhur është një çështje krejtësisht tjetër. Në kontekstin e deklaratave të zyrtarëve të lartë serbë, të cilët shpesh theksojnë pamundësinë e Republikës Srpska për të integruar Bosnjën dhe Hercegovinën, mendoj se është e rrezikshme të insistohet në themelimin e Unionit”, thotë Hartwell, i cili aludon për të shpeshtën. thirrjet e lidershipit të atij entiteti boshnjako-hercegovinas (më së shpeshti Milorad Dodik) që Republika të lërë serbët nga Bosnja dhe Hercegovina dhe të arrijë pavarësinë.
“Shtetet e Bashkuara në të kaluarën kanë paralajmëruar mundësinë e ndalimit të ndihmës ekonomike dhe ushtarake për Kosovën. Tani ata mund të ndalojnë mbështetjen për Kosovën për t’iu bashkuar programit të Partneritetit për Paqe të NATO-s. Kurti (Kryeministri i Kosovës Aljbin Kurti, prim.nov) është me të vërtetë i kapur mes një shkëmbi dhe një vendi të vështirë”, beson Hartwell.
Ai thekson se e gjithë vëmendja e SHBA-së, Bashkimit Evropian dhe mediave është e përqendruar në faktin se Kosova refuzon të themelojë një Bashkësi të Komunave me shumicë serbe.
“Mirëpo, Kosova ka zbatuar më shumë se tridhjetë marrëveshje me Serbinë – e cila në anën tjetër ka ngecje në zbatim. Duket se Serbia e ka avantazhin në tavolinën e bisedimeve në krahasim me Prishtinën. Vëmendja duhet të përqendrohet më shumë në hezitimin e Serbisë dhe Beogradit për ta drejtuar dialogun në drejtim pozitiv”, pohon eksperti amerikan – duke iu referuar rrjedhës aktuale të procesit negociator mes dy palëve.
Tensionet e fundit që u përshkallëzuan me ngritjen e barrikadave në veri të Kosovës u zgjidhën pas konsultimeve të një pjese të serbëve të Kosovës dhe presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq.
Ai gjithashtu njoftoi vendimin për heqjen e barrikadave – dhe Beogradi zyrtar gjatë gjithë krizës mohoi çdo lidhje me vendimin e disa serbëve nga veriu i Kosovës për të ngritur barrikada.
Sipas tij, Leon Hartwell e konsideron Serbinë si palën më të përgjegjshme për dialogun e ngecur me Kosovën.
“Përveç kësaj, ajo është gjithashtu përgjegjëse për krijimin e kushteve për shkrirjen e konfliktit, i cili mund të kërcënojë të gjithë rajonin e Ballkanit dhe më gjerë.” Ashtu si Putini, Vuçiq përdor taktikën e ngritjes së tensioneve, të cilat më vonë mund t’i de-përshkallëzojë – ai nxit kriza për të zbatuar atë që parashikon. Në vend që ta kritikojnë atë për këtë, Bashkimi Evropian dhe SHBA po përpiqen ta qetësojnë atë”, thotë një ekspert nga Qendra e Uashingtonit për Analizën e Politikave Evropiane dhe London School of Economics.
Muajt e fundit të procesit negociator ndërmjet Kosovës dhe Serbisë u shënuan me përmendjen gjithnjë e më të shpeshtë të propozimit evropian për dialog mes dy palëve – bazuar në një dokument, autorë të të cilit, siç u njoftua, ishin Franca dhe Gjermania.
Disa versione janë shfaqur në domenin publik – por, deri më tani, autenticiteti i asnjërit prej tyre nuk është konfirmuar.
Në qarqe të caktuara, propozimi shihet dhe interpretohet edhe si bazë e mundshme për një marrëveshje të ardhshme për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Serbisë dhe Kosovës.
Megjithatë, asnjë nga këto nuk frymëzon besim te Leon Hartwell.
“Në kushtet aktuale nuk shoh një marrëveshje gjithëpërfshirëse që do të merrej me çështje të sovranitetit dhe sigurisë. Për t’i zgjidhur të dyja çështjet, Serbia do të duhet të njohë pavarësinë e Kosovës dhe Vuçiq nuk u përpoq të ndikojë në opinionin vendas lidhur me këtë çështje. Shumica e qytetarëve serbë nuk do ta pranonin ofertën e anëtarësimit në BE në këmbim të njohjes së pavarësisë së Kosovës. Kjo është e rëndësishme sepse kërkohet referendum për çdo ndryshim të Kushtetutës së Serbisë. “Nëse Vuçiq do të ishte serioz për integrimin e Serbisë dhe normalizimin e marrëdhënieve me Kosovën, do të fillonte të ndryshonte narrativën për situatën aktuale”, sipas bashkëbiseduesit të Zërit të Amerikës.
Arsyet e të panjohurave të shumta lidhur me propozimin e Bashkimit Evropian, bazuar në planin gjermano-francez, ai i sheh në nevojën për të përcaktuar detajet e tij.
Në prag të udhëtimit në Ballkan, vetë Derek Shole nuk ka dashur të zbulojë më shumë detaje.
“Shpesh nga negociatorët kërkohet që të përmbahen nga zbulimi i detajeve për publikun. Praktika është që ata të negociojnë me njëri-tjetrin – në vend që t’i drejtohen publikut përmes mediave”, thekson Hartwell.
Për momentin nuk dihet se çfarë efekti mund të ketë iniciativa e re diplomatike e partnerëve perëndimorë që synon rigjallërimin e dialogut ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.
Nuk dihet data e takimit mes liderëve të dy vendeve, të cilët po negociojnë me ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian.
Tregimin e fundit për këtë e ka dhënë Përfaqësuesi i Lartë i Bashkimit Evropian për Politikën e Jashtme dhe Sigurinë, Josep Borrell, pas krizës me targat, e cila i parapriu ngritjes së barrikadave.
Në nëntor 2022, ai njoftoi se së shpejti do të takohen Albin Kurti dhe Aleksandar Vuçiq, me ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian.
