Në fund të epokës sovjetike, Ushtria e Kuqe ndërpreu jetën e përditshme të qytetarëve vetëm dy herë, shkruan Forin afers .
Fillimisht ndodhi pas pushtimit të Çekosllovakisë në vitin 1968, i cili kaloi kryesisht pa u vënë re nga rusët, sepse pak prej tyre e dinin se çfarë po ndodhte në të vërtetë atje. Hera e dytë ishte pas aksionit ushtarak sovjetik në Afganistan në vitin 1979, kur pasojat ishin shumë më të mëdha. Pamja e arkivolit që kthehej nga një vend i largët shkatërroi themelet morale të projektit sovjetik, pohon gazetari rus Andrey Kolesnikov.
Në vitin 2022, ushtria prishi edhe një herë rutinën e përditshme të popullsisë. Rusia sapo ka përjetuar vitin më të tmerrshëm në historinë post-sovjetike. Sidoqoftë, megjithë humbjet në rritje të jetëve ruse dhe humbjet morale, themelet kombëtare nuk janë thyer. Sigurisht, rusët janë një komb i ndarë dhe mendimet e tyre janë të polarizuara. Por larg nga dobësimi i fuqisë së Putinit, “operacioni special ushtarak” vetëm e forcoi atë.
Dhe kështu, në vend që të protestonin, shumica e rusëve treguan qartë se më mirë do të përshtateshin me situatën sesa të ngriheshin kundër sistemit. Edhe ikja nga vendi nuk duhet të shihet domosdoshmërisht si një formë proteste: për shumë, është thjesht një përgjigje pragmatike se si të shmanget vdekja ose të bëheni një vrasës i ukrainasve.
Sakrifica si ideologji
Putin aktualisht po ndërton një “perandori” të re, por nuk po shkon ashtu siç e imagjinonte. Një nga mbështetësit kryesorë të shtetit sovjetik ishin projektet madhështore të ndërtimit komunist. Por Cari i ri filloi rindërtimin e Perandorisë së Moskës duke shkatërruar të njëjtat projekte komuniste me raketa ruse; gjegjësisht, një pjesë e konsiderueshme e infrastrukturës ukrainase që sulmoi Putini ishte ndërtuar nga paraardhësit e tij në shekullin e njëzetë. Është e vështirë të mos shohësh ndryshimin. Bashkimi Sovjetik lëshoi në hapësirë satelitin e parë të krijuar nga njeriu, Sputnik, dhe njeriun e parë, Yuri Gagarin; Putini, nga ana tjetër, po lëshon raketa vdekjeprurëse në një vend fqinj.
Ai nuk mund ta mbajë më atë premtim. Putini kërkon që vetë kombi të marrë pjesë në atë që ai ka nisur. Tani ai ka nevojë për trupat e rusëve për t’i vënë në altar. Ky ndryshim i paradigmës justifikohet me premtimin se vdekja e qytetarëve do të shlyejë mëkatet e tyre tokësore, siç tha dikur Patriarku Kirill, kreu i Kishës Ortodokse Ruse. Ndonjëherë sa më e frikshme të jetë gënjeshtra dhe sa më i çuditshëm të jetë justifikimi i tmerrit, aq më lehtë shumica do të vendosë ta besojë atë.
Atë e ndihmon shumë fakti që shumë rusë janë plotësisht borxhli ndaj shtetit. Sipas statistikave zyrtare, pjesa e përfitimeve sociale në strukturën e të ardhurave reale të popullsisë tani është më e lartë se sa ishte në kohën sovjetike. Pavarësisht shfaqjes së një ekonomie tregu dhe një klase njerëzish relativisht të vetë-mjaftueshëm, Putin bëri gjithçka që mundi për të mbajtur sa më të madh rolin ekonomik të shtetit. Dhe përdori fluksin e petrodollarëve për të arritur këtë qëllim.
Një qytetari e bindur dhe e varur nga shteti
Njerëzit që varen nga shteti janë të bindur, mbi të gjitha politikisht, shkruan Kolesnikov. Vetëm një përqindje e vogël e popullsisë fiton të ardhura nga aktivitetet e biznesit privat, ndërsa pagat nga sektori publik dhe përfitimet sociale janë burimi i të ardhurave për shumicën e banorëve.
Sipas regjistrimit të vitit 2021, një në tre rus varet nga përfitimet sociale. Për më tepër, një e katërta e të gjithë rusëve janë financiarisht të varur nga dikush tjetër. Edhe duke marrë parasysh se të dhënat e regjistrimit të vitit 2021 janë më të këqijat e bëra në historinë post-sovjetike të vendit, këto shifra janë vërtet tronditëse.
Në fund të epokës sovjetike, Ushtria e Kuqe ndërpreu jetën e përditshme të qytetarëve vetëm dy herë, shkruan Forin afers .
Fillimisht ndodhi pas pushtimit të Çekosllovakisë në vitin 1968, i cili kaloi kryesisht pa u vënë re nga rusët, sepse pak prej tyre e dinin se çfarë po ndodhte në të vërtetë atje. Hera e dytë ishte pas aksionit ushtarak sovjetik në Afganistan në vitin 1979, kur pasojat ishin shumë më të mëdha. Pamja e arkivolit që kthehej nga një vend i largët shkatërroi themelet morale të projektit sovjetik, pohon gazetari rus Andrey Kolesnikov.
Në vitin 2022, ushtria prishi edhe një herë rutinën e përditshme të popullsisë. Rusia sapo ka përjetuar vitin më të tmerrshëm në historinë post-sovjetike. Sidoqoftë, megjithë humbjet në rritje të jetëve ruse dhe humbjet morale, themelet kombëtare nuk janë thyer. Sigurisht, rusët janë një komb i ndarë dhe mendimet e tyre janë të polarizuara. Por larg nga dobësimi i fuqisë së Putinit, “operacioni special ushtarak” vetëm e forcoi atë.
Ata që kanë frikë nga Putini – ose ikën nga vendi ose heshtin. Regjimi ka një arsenal të frikshëm armësh që mund t’i përdorë kundër kujtdo që flet ose shpreh mosmarrëveshje me regjimin. Kremlini përdor sistemin ligjor për të shtypur çdo opozitë, duke burgosur aktivistët kundër luftës. Putini ka mbyllur ose bllokuar aksesin në pothuajse të gjitha mediat e pavarura dhe ka quajtur si “tradhtar kombëtar” këdo që nuk shpreh entuziazëm për rritjen e represionit dhe luftës. Mes tyre është edhe gazetari Kolesnikov.
Dhe kështu, në vend që të protestonin, shumica e rusëve treguan qartë se më mirë do të përshtateshin me situatën sesa të ngriheshin kundër sistemit. Edhe ikja nga vendi nuk duhet të shihet domosdoshmërisht si një formë proteste: për shumë, është thjesht një përgjigje pragmatike se si të shmanget vdekja ose të bëheni një vrasës i ukrainasve.
Sakrifica si ideologji
Putin aktualisht po ndërton një “perandori” të re, por nuk po shkon ashtu siç e imagjinonte. Një nga mbështetësit kryesorë të shtetit sovjetik ishin projektet madhështore të ndërtimit komunist. Por Cari i ri filloi rindërtimin e Perandorisë së Moskës duke shkatërruar të njëjtat projekte komuniste me raketa ruse; gjegjësisht, një pjesë e konsiderueshme e infrastrukturës ukrainase që sulmoi Putini ishte ndërtuar nga paraardhësit e tij në shekullin e njëzetë. Është e vështirë të mos shohësh ndryshimin. Bashkimi Sovjetik lëshoi në hapësirë satelitin e parë të krijuar nga njeriu, Sputnik, dhe njeriun e parë, Yuri Gagarin; Putini, nga ana tjetër, po lëshon raketa vdekjeprurëse në një vend fqinj.
Një pjesë e konsiderueshme e popullsisë thuajse e anashkaloi shkeljen e vetë kontratës sociale nga Putini që ai bëri vite përpara fillimit të “operacionit special”. Në fillim, Kremlini siguroi kombin se vetëm profesionistët ushtarakë shkojnë në Ukrainë dhe bëjnë punën e tyre. Ata u premtuan rusëve se për sa kohë do të mbështesnin regjimin, nevojat e tyre themelore do të plotësoheshin dhe jeta do të mbetej e njëjtë.
Ai nuk mund ta mbajë më atë premtim. Putini kërkon që vetë kombi të marrë pjesë në atë që ai ka nisur. Tani ai ka nevojë për trupat e rusëve për t’i vënë në altar. Ky ndryshim i paradigmës justifikohet me premtimin se vdekja e qytetarëve do të shlyejë mëkatet e tyre tokësore, siç tha dikur Patriarku Kirill, kreu i Kishës Ortodokse Ruse. Ndonjëherë sa më e frikshme të jetë gënjeshtra dhe sa më i çuditshëm të jetë justifikimi i tmerrit, aq më lehtë shumica do të vendosë ta besojë atë.
Atë e ndihmon shumë fakti që shumë rusë janë plotësisht borxhli ndaj shtetit. Sipas statistikave zyrtare, pjesa e përfitimeve sociale në strukturën e të ardhurave reale të popullsisë tani është më e lartë se sa ishte në kohën sovjetike. Pavarësisht shfaqjes së një ekonomie tregu dhe një klase njerëzish relativisht të vetë-mjaftueshëm, Putin bëri gjithçka që mundi për të mbajtur sa më të madh rolin ekonomik të shtetit. Dhe përdori fluksin e petrodollarëve për të arritur këtë qëllim.
Një qytetari e bindur dhe e varur nga shteti
Njerëzit që varen nga shteti janë të bindur, mbi të gjitha politikisht, shkruan Kolesnikov. Vetëm një përqindje e vogël e popullsisë fiton të ardhura nga aktivitetet e biznesit privat, ndërsa pagat nga sektori publik dhe përfitimet sociale janë burimi i të ardhurave për shumicën e banorëve.
Sipas regjistrimit të vitit 2021, një në tre rus varet nga përfitimet sociale. Për më tepër, një e katërta e të gjithë rusëve janë financiarisht të varur nga dikush tjetër. Edhe duke marrë parasysh se të dhënat e regjistrimit të vitit 2021 janë më të këqijat e bëra në historinë post-sovjetike të vendit, këto shifra janë vërtet tronditëse.
Të dhënat nga prokuroria ruse tregojnë gjithashtu shkallën e kundërshtimit të hapur ndaj Putinit. Në vitin 2022, 20.467 persona u ndaluan për arsye politike, kryesisht për shprehje të ndjenjave kundër luftës në publik; dhe 378 persona u ndoqën penalisht për “diskreditim ose përhapje të lajmeve të rreme për ushtrinë ruse” – me fjalë të tjera, për një qëndrim kundër luftës. Nga këta 378, pesëdhjetë e një janë tashmë të dënuar.
Po aq e dukshme është edhe censura gjithnjë e më e fortë. Në vitin 2022, autoritetet bllokuan më shumë se 210,000 faqe interneti dhe makina e Putinit në mënyrë efektive heshti të gjitha mediat e pavarura në Rusi. Megjithatë, duhet theksuar se shumë media, të cilat janë të bllokuara apo të mbyllura, arrijnë të kryejnë në mënyrë efektive punën e tyre jashtë vendit (dhe ndonjëherë edhe brenda vendit: Novaya Gazeta). Rusët mund të përdorin gjithashtu një rrjet privat virtual (VPN).
Në fakt, sado të larta të jenë këto shifra, ato zbulojnë vetëm atë që është në sipërfaqe. Një numër i mirë rusësh i janë kthyer praktikës së vonë sovjetike të “demokracisë së kuzhinës”, duke diskutuar dhe denoncuar luftën e Putinit në shtëpi ose në heshtje në kafene. Veprat klasike letrare që përmbajnë mesazhe delikate kundër luftës janë aktualisht veçanërisht të njohura në Rusi. Libri më i lexuar në fillim të vitit të kaluar ishte viti 1984 nga George Orwell. Librat për jetën e përditshme gjermane në vitet 1930 gjithashtu shiten mirë. Po ribotohen gjithashtu vepra kundër luftës, si leksioni i filozofit gjermano-zviceran Karl Jaspers në 1945 mbi fajin dhe përgjegjësinë kolektive të gjermanëve.
Por duke marrë parasysh shkallën e represionit, është joreale të pritet një kryengritje masive kundër Putinit, veçanërisht pasi shumica e rusëve “të zakonshëm” preferojnë të varrosin kokën në rërë dhe të gjejnë një racionalitet të çuditshëm në logjikën e regjimit. Njerëzit nuk duan të jenë në anën e së keqes, ndaj e shënojnë të keqen si të mirë, duke u bindur se Putini sjell paqen, përfundon Andrey Kolesnikov për Foreign Affairs, transmeton Jutarnji list.