Ballkani ka treguar se është ende një vend konflikti midis tendencave pro-perëndimore dhe proruse, gjë që u konfirmua edhe në zgjedhjet e fundit në Mal të Zi dhe Bullgari, dhe se Rusia po përpiqet dëshpërimisht të ruajë ndikimin e saj në një zonë që historikisht dhe fetarisht e konsideron feudin e saj. Në Mal të Zi ka pasur trazira tektonike që sjellin trazira dhe pasiguri në të ardhmen e atij vendi, dhe në Bullgari, megjithëse opsionet pro-evropiane kanë përparësi, ata nuk duan të bashkëpunojnë, gjë që hap hapësirë për përhapjen e forcave pro-ruse. ndikimin e tyre dhe presin shansin e tyre nga skaji.
– Kam shumë frikë për Malin e Zi dhe fatin e tij. Nuk ka asgjë nga rruga evropiane. Vendi do të lidhet plotësisht me Serbinë. Dhe ndoshta edhe pak më radikale, duke pasur parasysh interesat gjeopolitike të Rusisë në atë pikë. E vetmja pikë në detin Adriatik që nuk është stabile- paralajmëroi ish-ministrja e Punëve të Jashtme Vesna Pusiq pas zgjedhjeve të fundit presidenciale në atë vend . Pamja e saj është e rëndësishme sepse hapi çështjen e interesave të Rusisë në Ballkan, veçanërisht në Malin e Zi, i cili është i vetmi vend i Adriatikut ku Kremlini ende mbështet. Fitorja e Jakov Milatoviqit, më së paku, ngre pyetjen sepse haptazi opsionet rusofile qëndruan pas tij në fushatë, megjithëse, siç thonë ata, ai është gjithashtu një “projekt” i ambasadave perëndimore në operacionin për “largimin” e të komprometuarit Milo Gjukanoviq . Jo, nuk është kaq e thjeshtë.
Balkanologu rus Genadi Sisoyev na thotë se Rusia, pikërisht për shkak të situatës që ka në Ukrainë dhe armiqësive nga perëndimi, po kërkon çdo mundësi për të “zier” diku, për të larguar qoftë edhe pak vëmendjen e Ukrainës, apo për një moment dhe t’i drejtojë SHBA-në dhe BE-në që të merren me disa probleme të tjera, dhe Ballkani, sipas tyre, është një vend ideal për një punë të tillë. Rusia i mirëpriti ndryshimet në Mal të Zi, por më shumë i gëzohet “rënies” së të urryerit Gjukanoviq – të cilin, siç thotë Sisojev, e shënuan si një nga armiqtë dhe zhgënjimet e tyre më të mëdha, madje edhe njeriun që i goditi me thikë pas shpine – sesa ata. festojnë fitoren Jakov Milatoviq, të cilin nuk e njohin sa duhet dhe nuk dinë çfarë të presin prej tij.
Pyetja është nëse Rusia ka forcën dhe mundësitë për të rritur ndikimin e saj. Milatoviqi, nga njëra anë, erdhi në pushtet me mbështetjen e opsioneve fort pro-serbe dhe pro-ruse brenda shoqërisë malazeze (në fund, u festua edhe me flamuj serb dhe ngritja e tre gishtave, që janë simbol i politikës luftarake të Serbisë së Madhe. dhe krimet në territorin e Jugosllavisë), sepse është evidente . se edhe ata e votuan në masë të madhe. Dhe Moska dëshiron të përfitojë nga ky fakt. Prandaj, rusët besojnë se mund të kenë hapur një hapësirë për veprim, nëse asgjë tjetër, të paktën për të shkaktuar një krizë të vazhdueshme dhe destabilizim, sepse ata janë ende të vetëdijshëm se, pavarësisht gjithçkaje, nuk do të jenë në gjendje ta “sjellin plotësisht Malin e Zi”. përsëri në gjirin e tyre”, por përpiquni ta bëni atë një “Hungari të re” ose, akoma më mirë, “Bjellorusi serbe”.
Përkatësisht, siç tha për Radio Sloboda në Pragë, Sinisha Vuković, profesor nga Universiteti Johns Hopkins, Moska e konsideron Malin e Zi si “nën barkun e butë” të NATO-s.
Sipas tij, pas ndryshimit të qeverisë dhe pritjes se ai do të konfirmohet në zgjedhjet parlamentare të qershorit, Kremlini do të fokusohet tek Mali i Zi për shkak të problemeve të tij institucionale dhe socio-etnike, të cilat e bëjnë atë hallkën më të dobët në zinxhirin pro. -Shtetet perëndimore në këtë pjesë të Ballkanit.
Dhe analisti amerikan Janusz Bugajski beson se Rusia nuk do të ndërhyjë drejtpërdrejt, por do ta bëjë, si tani, përmes Serbisë, pra Aleksandar Vuçiqit . Dhe Sisojev na thotë se ndikimi i Rusisë në Mal të Zi do të jetë po aq i madh sa ndikimi i tyre tek Vuçiq.
– Është evidente se Moska nuk i beson plotësisht Vuçiqit dhe ka frikë se ai në një moment mund të ‘tërhiqet’, prandaj është e rëndësishme që ajo të ketë më shumë mbulesë, së pari Milorad Dodik (i pari që e uroi Milatoviqin për fitoren e tij. ) dhe veçanërisht Kisha Ortodokse Serbe (KPS) . ).
– Shkalla e ndikimit të Rusisë në rajon do të varet nga shkalla e ndikimit në Vuçiq – është i bindur Sisojev. Tani do të përpiqem të forcoj ndikimin tim në Podgoricë përmes Beogradit, sepse ata vetë janë të interesuar të “përpiqen të rivendosin pozitat e tyre në skenën malazeze pas rënies së Milos”. Gjegjësisht, Serbia asnjëherë nuk është pajtuar me pavarësinë e Malit të Zi, ashtu si Rusia me pavarësinë e Ukrainës. Kujtojmë se për këtë Vuçiq fajëson qeverinë serbe që nga koha kur u arrit pavarësia e Malit të Zi (në vitin 2006) dhe tha se do të punojë që “për 10 apo 20 vjet të krijojë një shtet të përbashkët” . Është tani ajo kohë.
– Këto janë ‘vijat e kuqe’ që ai si politikan racional nuk do t’i kalojë – thotë Sisojev, jo sepse intimisht mund të mos, por është i vetëdijshëm se do ta fuste në telashe të mëdha sepse këto janë gjëra që Perëndimi, e sidomos kush e mbështeti kundër Gjukanoviqit, nuk do të kalonte dhe Rusia ndoshta nuk do t’i bëjë presion për këtë, sepse ata e dinë që të paktën në këtë moment nuk është bërë e ditur. Sisojev thotë se këtë sharje në Evropë do ta merrte sërish me një rezervë. –Mendoj se me të do të mbizotërojë “sindroma Vuçiq”. Domethënë, fjalët do të ndryshojnë nga veprat. Vuçiq vazhdimisht thekson se qëllimi strategjik i Serbisë është anëtarësimi në BE, por për dy-tre vjet nuk ka pasur përparim thelbësor, sepse edhe ai me vetëdije po e pengon.
Profesor Vesko Garçeviq thotë se në Lëvizjen “Evropa Tani” të Milatoviqit ka njerëz që janë fuqishëm nacionalistë, por edhe nga ata që, së paku verbalisht, e mbështesin agjendën euroatlantike. Të dy kryeministrat, Zdravko Krivokapiq dhe Dritan Abazovic , u betuan në BE, por Mali i Zi praktikisht e ndali rrugën evropiane pikërisht gjatë mandatit të tyre dhe nuk ka bërë asnjë përparim në negociata dhe afrim në tre vitet e fundit, megjithëse ka bërë përparimin më të madh nga të gjitha vendet e tjera.rajonet. Mali i Zi pati një mundësi për t’u anëtarësuar në BE, ndoshta tashmë në vitet e ardhshme, por kjo mundësi u humb.Gjegjësisht, Sisojev i kujton Dritan Abazoviqit, për të cilin po ashtu thuhet se është njeri i “ambasadave perëndimore”, i është sugjeruar që të mos e nënshkruajë Marrëveshjen Themelore me KPS sepse kjo mund t’i kushtojë Malit të Zi negociatat e mëtejshme me BE-në. Pra, edhe pse e dinte këtë dhe kishte marrë paralajmërime nga ambasadat amerikane dhe britanike, ai e nënshkroi atë dhe në këtë mënyrë e bllokoi Malin e Zi nga anëtarësimi i mëtejshëm. Ngjashëm mund të vepronte edhe Milatoviq, sepse më në fund ai ka edhe borxhe ndaj atyre që e sollën në pushtet.
“ Ashtu si kanë vepruar Vuçiq dhe Abazoviq, mendoj se do të jetë model tërheqës edhe për Milatoviqin”, thekson Sisojev. Profesor Garçeviq mendon gjithashtu se “ambasadat” e ndihmuan Milatoviqin, por ai thotë se BE-ja dhe SHBA-ja do t’i japin atij dhe “Evropës tani” të tij një kohë të caktuar për të parë se ku do të shkojnë dhe çfarë profili është në të vërtetë partia. duke punuar në. Sipas Sisojevit, gjëja më intriguese do të jetë se sa do të “tolerojë” Perëndimi “normalizimin” e marrëdhënieve me Serbinë dhe afrimin me Vuçiqin, sepse kjo është e rëndësishme edhe për Rusinë, ndaj Moska do të kërkojë kamarin e saj për të ndikuar në Podgoricë. përmes këtij “normalizimi”. Pyetja është nëse Mali i Zi do t’i bashkohet Ballkanit të Hapur, të cilin shumë në Mal të Zi e konsiderojnë “mekanizmin e Vuçiqit për zgjerimin e botës serbe”. dhe si do të pozicionohet Perëndimi rreth tij. Milatoviq, le t’ju kujtojmë,
Jo, le të themi se prania ruse në Ballkan ndikohet edhe nga rreziku i humbjes së fondeve të mëdha që vijnë nga Brukseli, nga të cilat askush nuk dëshiron të heqë dorë, dhe shumë drejtpërdrejt nga sukseset apo dështimet e Rusisë në Ukrainë. Nëse fati i luftës kthehet, ka të ngjarë të forcojë forcat pro-ruse në të gjithë Ballkanin për të përforcuar kërkesat dhe ambiciet e tyre. Megjithatë, ka mendime të ndryshme kur bëhet fjalë për ndikimin rus në Ballkan.
Davor Boban , profesor i asociuar në Fakultetin e Shkencave Politike në Zagreb, beson se ekzagjerohet kur pretendohet se Rusia mund të destabilizojë këtë rajon, e ndoshta edhe Bullgarinë dhe Greqinë. Ky ekspert i vendeve të Evropës Lindore na thotë shprehimisht se ndikimi rus është i dobët, megjithëse ishte i fortë, veçanërisht në ato vende ku kompanitë ruse kontrollonin disa segmente të ekonomisë, veçanërisht sektorin energjetik dhe ku një pjesë e elitave politike dhe popullsia ishte pro-ruse.
– BE-ja me veprimet e saj në vitet e fundit ka arritur të forcojë ndikimin e saj edhe në ato vende. Për shembull, pranimi i rregullave të BE-së për energjinë reduktoi kontrollin rus mbi sektorët e tyre kombëtarë të energjisë. BE-ja financoi pjesërisht ndërtimin e infrastrukturës së gazit, e cila mundësoi një lidhje më të mirë të këtyre vendeve dhe në këtë mënyrë reduktoi varësinë nga gazi rus. Shpërthimi i luftës në Ukrainë i distancoi ato vende nga Rusia. Pasi Bullgaria refuzoi të paguante për gazin rus në rubla vitin e kaluar, Rusia pezulloi eksportet e mëtejshme të gazit në atë vend, megjithëse vazhdoi të përdorte tubacionet bullgare të gazit për eksportet në vende të tjera, përfshirë Hungarinë – kujtoi Boban .
FORTA PRORUSE
Kalaja kryesore pro-ruse është ende Serbia, lideri i së cilës Aleksandar Vuçiç mburret vazhdimisht se i reziston vendosjes së sanksioneve ndaj Moskës. Siç kujtoi së fundmi BBC, Serbia dënoi pushtimin rus duke votuar për rezolutën e OKB-së, por mbeti i vetmi vend evropian në Bjellorusi që ende nuk ka vendosur sanksione ndaj Moskës. Kjo është arsyeja pse Komisioni Evropian në raportin e tij të rregullt në vitin 2022 kritikoi shumë qartë qëndrimin e Serbisë ndaj sulmit të Moskës dhe Rusisë ndaj Ukrainës.
Në Bruksel, ata paralajmëruan se Serbia vazhdon të mbajë lidhje të ngushta me Rusinë, dhe BE-ja i cilësoi disa nga deklaratat dhe veprimet e zyrtarëve të lartë të Serbisë si kundërshtim të drejtpërdrejtë ndaj qëndrimeve të politikës së jashtme të BE-së. Jo, shumica e popullsisë vendase mendon të njëjtën gjë. Sipas një sondazhi të dhjetorit të vitit të kaluar, 62 për qind e serbëve besojnë se përgjegjësia për luftën në Ukrainë bie tek fuqitë perëndimore, ndërsa më pak se 24 për qind besojnë se Rusia është fajtore për konfliktin dhe 3,4 për qind se Ukraina është fajtore. . Përveç kësaj, 70.5 për qind e të anketuarve janë përgjigjur se Serbia nuk duhet të vendosë asnjë sanksion ndaj Rusisë, të cilën 47.5 për qind e vlerësojnë si partnerin më të rëndësishëm politik të Serbisë, kundrejt vetëm 30.1 për qind që janë përgjigjur se BE-ja është.
Një preferencë të tillë për Rusinë në një pjesë të madhe të publikut serb Boban e shpjegon kryesisht me dashurinë tradicionale. Në të njëjtën kohë, ai do të kujtojë se “Serbia nuk është përjashtim në Evropën Juglindore, sepse një afeksion i ngjashëm ekziston në Bullgari dhe Greqi. Këto dy të fundit janë të pavarura nga mbështetja ruse në disa çështje, siç është statusi i Kosovës, dhe janë anëtarë të BE-së dhe NATO-s”.E pyetur se sa të thella janë marrëdhëniet mes Beogradit dhe Moskës dhe nëse do të mbijetojnë, Boban përgjigjet – Serbia është më e varur nga Rusia sesa anasjelltas.
Në Bullgari, partia pro Kremlinit Preporod (Vzdrazenije) doli mirë në zgjedhje, e cila vazhdimisht po rritet në zgjedhje, kështu që në vitin 2021 kishte 13, ndërsa në zgjedhjet e 2 prillit fitoi 37 përfaqësues. Dhe duke qenë se forcat pro-evropiane nuk do të bien dakord, me shumë gjasa as këtë herë, për një qeveri të përbashkët, në zgjedhjet e ardhshme partia e mikut të Putinit, Kostadin Kostadinov, i quajtur me ironi Kostya Kopeykin , mund të forcohet më tej.
Axhenda e tij është dalja e Bullgarisë nga NATO, ai kërkon referendum për shtyrjen e futjes së euros për 20 vjet, është kundër ndihmës së Ukrainës sepse koha, thotë ai, “NATO po e tërheq Bullgarinë në një luftë me Rusinë”. Moska po ngre vazhdimisht ndjenjën pro-ruse në Bullgari, duke theksuar lidhjet historike dhe duke pretenduar se Perëndimi kërcënon vlerat ortodokse dhe duke përhapur propagandë për “dënimin e Perëndimit”, tha për RSE politologia bullgare Vesela Crneva nga Këshilli i Evropës . Fakti që Bullgaria është tashmë në një krizë afatgjatë (zgjedhjet u mbajtën pesë herë në dy vjet, dhe e gjashta po buzëqesh në vjeshtë) përfiton vetëm Rusinë, d.m.th. presidentin prorus Ruman Radev, i cili kontrollon Bullgarinë me të tilla. “Qeveri teknike”, thotë profesori i Fakultetit të Marrëdhënieve Ndërkombëtare në Sofje, Ognjan Minçev.
Nëse qeveria pro-evropiane arrin të “marrë veshin”, thotë Dmitri Popov, ajo mund të miratojë një ligj për lustrimin e politikanëve dhe zyrtarëve shtetërorë që kanë punuar fshehurazi ose hapur për Rusinë, gjë që sigurisht do të zbehte ndikimin rus. Domethënë, gjithçka varet nëse dy rivalët e zemëruar dhe ish-kryeministrat, Bojko Borisov dhe Krilij Petkov, do të arrijnë marrëveshje . dhe buzëqeshin në vjeshtë dhe e gjashta) përfiton vetëm Rusia, pra presidenti prorus Ruman Radev , i cili kontrollon Bullgarinë me “qeveri teknike”, thotë profesori nga Fakulteti i Marrëdhënieve Ndërkombëtare të Sofjes, Ognjan Minçev.Nëse qeveria pro-evropiane arrin të “marrë veshin”, thotë Dmitri Popov, ajo mund të miratojë një ligj për lustrimin e politikanëve dhe zyrtarëve shtetërorë që kanë punuar fshehurazi ose hapur për Rusinë, gjë që sigurisht do të zbehte ndikimin rus. Rusisë sigurisht i shkon për shtat fakti që Ballkani është i paqëndrueshëm dhe se Perëndimi po “pushtohet” me problemet aktuale, sepse kjo do të thotë se vëmendja po largohet nga Ukraina. Sisoyev na thotë se nuk mendon se Rusia ka ndonjë plan specifik për Ballkanin.
Domethënë, është evidente se nuk ka asgjë për Ukrainën, e cila është sigurisht më e rëndësishme dhe më e rëndësishme, kështu që ndoshta atëherë nuk ka asgjë konkrete as për Ballkanin, përveç interesit për destabilizimin e tij, por edhe këtu bëhet fjalë më shumë për improvizime sesa për një plan kuptimplotë.
