Timothy Snyder per MT
Në epokën e Brezhnevit të rinisë së Vladimir Putinit, 9 maji ishte një festë e militarizmit, armëve dhe fuqisë sovjetike. Madje mund të harrohet për një çast se lufta e lëshuar nga Brezhnjevi në Afganistan do të humbasë më pak se dy dekada pasi ai filloi festimin e 9 majit. Është gjithashtu e mundshme që edhe lufta e fundit e Putinit, e cila po zhvillohet sot në Ukrainë, do të marrë fund.
Gjatë të dy këtyre konflikteve, njerëzit në Perëndim ishin të shqetësuar në mënyrë të kuptueshme për luftën bërthamore.
Rusia e sotme prodhon një rrymë të pafund kërcënimesh bërthamore. Por tani në Perëndim, ndryshe nga koha e Luftës së Ftohtë, ato po diskutohen nga një këndvështrim psikologjik dhe jo strategjik. Si ndihet Putin? Si ndihemi për këtë?
Frika amerikane nga “përshkallëzimi” vonoi dorëzimin e armëve që mund të kishin lejuar Ukrainën të fitonte vitin e kaluar. Si rezultat, njëra pas tjetrës, sistemet e armëve të njohura si “përshkallëzuese” u dorëzuan megjithatë. Por kostoja e vonesës mund të shihet në territoret ukrainase ende të kontrolluara nga Rusia: bodrumet, dhomat e torturës dhe shtëpitë bosh të fëmijëve të rrëmbyer. Dhjetëra mijëra ushtarë nga të dy palët vdiqën kot.
Për gati 15 muaj të luftës, megjithë propagandën bërthamore ruse dhe frikën e Perëndimit, armët bërthamore nuk u përdorën. Kjo meriton një shpjegim.
Deri më tani, ata që parashikonin “përshkallëzim” në rast të rezistencës ukrainase, furnizimit me armë nga Perëndimi ose humbjes së Rusisë ishin të gabuar. Strategët theksojnë se përdorimi i armëve bërthamore në fakt nuk do t’i sjellë fitoren Rusisë. Kjo do të siguronte një reagim dramatik nga Perëndimi dhe do t’i bënte liderët rusë të pambrojtur për një kohë të gjatë. Por ka një shpjegim më të thellë: bisedat bërthamore të Rusisë janë një armë më vete.
Propaganda bërthamore ruse rrjedh nga fakti se ngacmuesi fiton gjithmonë. Propagandistët rusë duan që ne të mendojmë se fuqitë bërthamore nuk mund të humbasin kurrë një luftë, se ato gjithmonë mund të vendosin armë bërthamore dhe të fitojnë.
Kjo është një fantazi historike. Armët bërthamore nuk sollën fitoren franceze në Algjeri dhe nuk e shpëtuan Perandorinë Britanike. Bashkimi Sovjetik humbi luftën në Afganistan. Amerika humbi në Vietnam, në Irak dhe në Afganistan. Izraeli nuk arriti të fitojë në Liban. Fuqitë bërthamore humbasin luftërat me një rregullsi të caktuar.
Disa amerikanë kanë propozuar një skenar bërthamor në të cilin rusët do të duhet të përdorin armë bërthamore për të shmangur humbjen. “Por Rusia tashmë ka pësuar disfatë në Ukrainë. Ajo që ka dëshmuar është aftësia e saj për të ndryshuar kushtet pas çdo humbjeje”.
Rusia nuk ka arritur të arrijë qëllimin e qartë të një “operacioni ushtarak special” për të përmbysur qeverinë demokratike të Ukrainës. Nuk do të ketë poshtërim më të madh se ky.
Humbja në Kiev u pasua me disfata të reja në Kharkov dhe Kherson. Çdo humbje çonte në raportime nga propagandistët shtetërorë rusë dhe mbështetësit e tyre, për të folur për “gjeste të vullnetit të mirë”, “tërheqje strategjike” etj.
Rusia mund të humbasë pa u futur në qoshe. Ajo ka shumë hapësirë për ushtarët që tërhiqen dhe shumë praktikë në truket propagandistike. Udhëheqësit rusë madje kanë përshkruar tashmë se çfarë do të bëjnë nëse mendojnë se po humbasin: ndryshimin e axhendës në mediat ruse. Shteti kleptokratik i Putinit në tërësi dhe detajet e tij, si p.sh. PMC Wagner, janë projekte të marrëdhënieve me publikun me një shtyllë ushtarake.
Në politikën ruse, zakonisht besohet se retorika e mposht realitetin. Dhe përgatitjet retorike për humbjen tashmë janë bërë.
Nën armiqësinë e Putinit është ideja që Rusia do të fitojë nëse shmang (me fjalët e tij) një “disfatë strategjike” të imponuar nga NATO. Ai do të jetë në gjendje ta përcaktojë luftën në Ukrainë si një fitore strategjike në pothuajse çdo rezultat. Për shembull, ai mund të thotë se nuk e ka lejuar NATO-n të hyjë në Rusi. Ose, siç tha komandanti i Wagner-it , Rusia në çdo kohë mund t’i japë fund “operacionit special ushtarak” dhe thjesht të deklarojë se qëllimi i saj nuk është të tërhiqet nga territori tashmë i pushtuar ukrainas.
Duke marrë seriozisht shantazhin bërthamor, ne kemi rritur paparashikueshmërinë e përgjithshme të luftës. Nëse shantazhi bërthamor lejon që Rusia të fitojë, pasojat do të jenë të tmerrshme. Nëse ndonjë vend me armë bërthamore mund të bëjë çfarë të dojë, atëherë ligji nuk do të thotë asgjë, asnjë rend ndërkombëtar nuk është i mundur dhe katastrofa kërcënon në çdo hap. Vendet që nuk kanë armë bërthamore duhet t’i krijojnë ato. Dhe kjo do ta bënte luftën bërthamore shumë më të mundshme në të ardhmen.
Nëse Rusia do të hidhte në erë armën, do të humbiste këtë thesar të ruajtur me xhelozi të statusit të superfuqisë. Një akt i tillë do të thoshte të pranonte se ushtria e tij u mund. Edhe më keq, pas këtij hapi, fqinjët do të ndërtojnë (ose rrisin) arsenalin e tyre bërthamor. Kjo do t’i heqë Rusisë statusin e një superfuqie në mendjet e vetë rusëve.
Prandaj, për mendimin tim, rreziku më i madh i një sulmi bërthamor rus lidhet me atë që Moska mund të fajësojë Ukrainën për, për shembull, shkatërrimin e qëllimshëm të termocentralit bërthamor të Zaporozhye.
Lufta është e paparashikueshme. Historia ushtarake është plot surpriza. Putini ka nisur një luftë brutale dhe për sa kohë që lufta vazhdon, mizoritë e mëtejshme janë të pashmangshme. Rusia krijoi jo vetëm vuajtje të panevojshme, por edhe rrezik të panevojshëm kur pushtoi Ukrainën.
Tani duhet të jetojmë në këtë botë rreziku dhe tmerri dhe ta vlerësojmë me qetësi. Asnjë opsion nuk është pa rrezik; përgjegjësia jonë është t’i reduktojmë ato. Kur rusët flasin për luftë bërthamore, përgjigja më e sigurt është të sigurohet që ata të mposhten në mënyrë rutinore.
