Pas dy dekadash procedurash gjyqësore, Tribunali i Hagës sot do të shpallë vendimin përfundimtar kundër ish-shefit të Shërbimit të Sigurimit Shtetëror të Serbisë, Jovica Stanishiq dhe ndihmësit të tij, Franko Simatoviq, Frenkuj.Procesi që filloi në vitin 2003, kur Stanishiq dhe Simatoviq u ekstraduan në Tribunalin e Hagës.Rigjykimi i dy ish-krerëve të sigurimit shtetëror serb është procesi i fundit i madh përpara Tribunalit të Hagës, i cili sot ekziston me emrin Mekanizmi për Gjykatat Penale Ndërkombëtare.
Serge Brammertz, kryeprokurori i Mekanizmit Ndërkombëtar të Mbetur për Gjykatat Penale, është më përgjegjës për Akrepat famëkeq që janë përfshirë në aktakuzën e tretë të ndryshuar kundër Stanishiqit dhe Simatoviqit.
Brammertz foli per “Mrezha” për këtë proces që zgjati për 20 vjet, mohimin e gjenocidit, kriminelët dhe dëshirën e politikanëve për rehabilitimin e tyre. E vërteta që u vërtetua në Hagë, shpërdorimi i gjykimeve, manipulimi, drejtësia, padrejtësia, gjykimet ku gjykoheshin individë, jo kombe.
Brammertz thotë se aktgjykimi ndaj Stanishiqit dhe Simatoviqit është një moment i rëndësishëm për këtë gjykatë.
– Do të jetë vendimi i fundit i apelit dhe ky është një rast shumë i rëndësishëm. Ajo tregon pjesëmarrjen e drejtpërdrejtë të udhëheqjes serbe në krimet e kryera në BiH dhe Kroaci. Besojmë se për shkak të pozitave të tyre në sigurimin shtetëror, Stanishiq dhe Simatoviq ishin në dijeni për ekzistencën e një ndërmarrjeje të përbashkët kriminale. Ata kishin këtë plan për të krijuar një territor etnikisht të pastër në rajonet serbe, prandaj është një temë shumë e rëndësishme. Ne e presim me padurim vendimin nesër – thotë Brammertz.
Ai beson se mohimi i gjenocidit është një nga problemet kryesore në ish-Jugosllavi.
– Nuk bëhet fjalë për lirinë e fjalës. Nëse ka një ligj që e bën krim mohimin e gjenocidit, kjo nuk është liria e fjalës. Ky mohim është pjesë e gjenocidit, në një farë mënyre. Sepse gjenocidi shkatërron një grup për shkak të atyre që janë, për shkak të identitetit të tyre. Dhe mohimi i gjenocidit gjithashtu kontribuon në këtë. Prandaj jam pro futjes së një ligji për ndalimin e mohimit të gjenocidit. Kolegët e mi duhet të përballen me një lloj problemi për të ndjekur penalisht raste të tilla. Do të duhet pak kohë. Por që kur është futur ai ligj, kemi më pak raste të mohimit të gjenocidit në publik, por pavarësisht nëse ligji ndryshohet, ne nuk e zgjidhim problemin. Duhet ndryshuar mentaliteti i njerëzve. Është e rëndësishme që njerëzit të kuptojnë se është një fyerje për viktimat, për të mbijetuarit nëse nuk respektohet statusi i tyre si viktima. Shpresojmë që politikanët të jenë përgjegjës,
Ai thekson se mohimi i gjenocidit është një çështje shumë serioze.
– Por kur kriminelët e luftës glorifikohen, kjo është gjithashtu një problem i madh. Pyes veten se si mund të kishim komunikuar më mirë me njerëzit dhe t’u shpjegonim atyre se krimet që u kryen ishin të tmerrshme. Grafitet e Karaxhiqit, Mlladiqit etj., por ata nuk janë heronj. Ne te kunderten. Ata përdorën pozitat që u dhanë njerëzit e tyre për të kryer krime të tmerrshme. Askush në këtë gjykatë nuk ndiqet penalisht për mbrojtjen e popullit të tij. Ata u akuzuan dhe u dënuan sepse shkelën Konventat e Gjenevës, sepse vranë civilë dhe përdhunuan gra. Ata u ndoqën penalisht dhe u dënuan sepse shkatërruan kisha, xhami dhe vranë të burgosur që mbroheshin nga Konventat e Gjenevës. Ata individë nuk janë aspak heronj, por një pjesë e caktuar e popullsisë nuk i sheh gjërat në atë mënyrë – beson Brammertz.
Pajtimi duhet të ndodhë në vetë komunitetin, viktimat dhe kriminelët duhet të pajtohen
Kur bëhet fjalë për punën e Tribunalit të Hagës dhe shpejtësinë e saj, Brammertz thotë:
– Gjykata është krijuar nga Këshilli i Sigurimit si institucion ad hoc, si institucion i përkohshëm. Siç e dini, 15 vjet më parë ne kishim një strategji për mbylljen e të gjitha rasteve. Artikuj të tjerë do të transferoheshin në rajon. Shumë të arratisur nuk u arrestuan, Mlladiq ishte i fundit që u arrestua në vitin 2011, por për shkak të kësaj gjykata nuk mund të funksiononte aq shpejt sa mund të ishte e nevojshme. Por sa i përket suksesit të Tribunalit për ish-Jugosllavinë, atë duhet ta vendosin të tjerët. Por do të thoja se mund të jemi mjaft të kënaqur. Mendoj se kjo gjykatë luajti rolin e saj, e përmbushi misionin e saj.
Ai thekson se kur u krijua gjykata kishte të bënte me dhënien e përgjegjësive të atyre që kryen krime.
Duke folur për bashkëpunimin e vendeve të rajonit me Tribunalin e Hagës, ai thotë:
– Raporti në Këshillin e Sigurimit tashmë është dërguar në Nju Jork, ai do të bëhet publik më 12 qershor. Ai do të shpjegojë sërish sfidat me të cilat përballemi sot në të gjitha vendet e ish-Jugosllavisë. Për sa i përket Bosnjës dhe Hercegovinës, ne bashkëpunojmë ngushtë me ish-kryeprokurorin dhe kryeprokurorin aktual. Ka pasur përparim dhe njerëz të të gjitha kombësive janë ndjekur penalisht dhe shpesh janë dënuar. Por për një strategji kombëtare kundër krimeve të luftës, është e rëndësishme që rastet të përpunohen më shpejt. Kur ishim në Serbi, pamë që situata është sërish kritike, sepse ata ende janë duke proceduar një numër relativisht të vogël të rasteve dhe numri më i madh i atyre rasteve janë rastet që janë transferuar nga Bosnja në Serbi. Në Kroaci, isha shumë kritik ndaj mungesës së bashkëpunimit të Kroacisë. Bashkëpunimi në nivel rajonal është ende i vështirë.
Të gjithë kanë akses në arkivat e Tribunalit të Hagës
Brammertz shpjegon se Kombet e Bashkuara kanë vendosur që arkivat e Tribunalit të Hagës të mbeten në Hagë.
– Është një vendim i Këshillit të Sigurimit të OKB-së, sepse ata janë pronarë të arkivave. Mendimi im është se është shumë logjike. Është logjike që këto arkiva të mbahen në Hagë, që është kryeqyteti evropian i ligjit. Gjëja më e rëndësishme është të kemi akses në ato informacione sepse shpresojmë që brezat e ardhshëm do të jenë të interesuar për atë që ka ndodhur. 80 për qind, nëse jo më shumë, i materialit arkivor është i disponueshëm në internet. Për mua më e rëndësishmja është që të gjithë, kudo që janë, të kenë akses në atë informacion – thotë Brammertz dhe përfundoi:
– Në rastin e gjyqit të Millosheviqit apo Karaxhiqit apo të tjerëve, kur politikanët përfaqësohen, kemi parë se do të thoshin se ne nuk mbrohemi këtu, po mbrojmë popullin tonë. Ata u përpoqën të kamuflonin përgjegjësinë e tyre penale. Ne e kundërshtuam këtë dhe thamë se ju nuk jeni këtu për shkak të Serbisë, Kroacisë apo BeH-së, ju jeni këtu për shkak të përgjegjësisë suaj penale individuale. Ju duhet të mbroni kompaninë tuaj dhe keni bërë të kundërtën. Ju keni përdorur fuqinë tuaj për të marrë vendimet tuaja për krime të tmerrshme. Ky është problemi me nacionalizmin që është i pranishëm në rajon. Politikanët, nëse janë të suksesshëm, shpesh e kanë këtë retorikë nacionaliste dhe ky është problemi kryesor. Kriminelët e luftës glorifikohen dhe konsiderohen se përfaqësojnë shoqërinë si të tillë, dhe jo vetëm individët.