Shtëpia e Bardhë është shprehur e gatshme për bisedime me Rusinë pa parakushte në lidhje me krijimin e një kornize të kontrollimit të armëve bërthamore, edhe pse po miraton kundërmasa si përgjigje ndaj vendimit të presidentit rus, Vladimir Putin, për të pezulluar traktatin e fundit të kontrollit të armëve bërthamore midis dy vendeve.
Gjatë fjalimit në Asociacionin e Kontrollit të Armëve të premten, këshilltari i Sigurisë Kombëtare të Shtëpisë së Bardhë, Jake Sullivan, bëri të ditur se administrata e presidentit amerikan, Joe Biden, ka shprehur vullnetin për bisedime, në mënyrë që të krijohet një kornizë për kontrollin e armëve bërthamore.
Në shkurt të këtij viti, Putini njoftoi se e ka suspenduar bashkëpunimin e Rusisë për dispozitat e Traktatit New START, për inspektimet e armëve bërthamore dhe raketave në mes të tensioneve midis Uashingtonit dhe Moskës lidhur me pushtimin e Rusisë në Ukrainë. Rusia, megjithatë, tha se do të respektonte kufijtë e traktatit për armët bërthamore.
Sipas zyrtarëve, Sullivan tha se Shtetet e Bashkuara mbeten të përkushtuara ndaj paktit nëse Rusia e bën këtë, por gjithashtu “do të sinjalizojë se ne jemi të hapur për dialog” për zhvillimin e një kornize të re për kontrollin e rreziqeve bërthamore pasi marrëveshja të përfundojë në shkurt 2026.
Administrata Biden, sipas zyrtarëve, është e gatshme t’u përmbahet kufizimeve të bombave atomike deri në përfundimin e paktit. Realizimi i një strukture pas vitit 2026 do të ndërlikohet nga tensionet ShBA-Rusi dhe fuqia bërthamore në rritje e Kinës.
Sipas një studimi vjetor nga Federata e Shkencëtarëve Amerikanë, Kina tani ka afërsisht 410 bomba bërthamore. Pentagoni parashikoi në nëntor se Kina mund të ketë 1000 bomba atomike deri në fund të dekadës dhe 1500 të tilla deri në vitin 2035.
Qëndrimi ushtarak i Shteteve të Bashkuara dhe kapaciteti i Uashingtonit për të arritur ndonjë marrëveshje me rusët do të ndikohej nga madhësia e arsenalit të Kinës dhe gatishmëria e Pekinit për t’u përfshirë në diskutime serioze, sipas zyrtarëve.
Shtetet e Bashkuara rrëzuan një balonë spiune kineze në fillim të këtij viti, pasi ajo kaloi në Shtetet e Bashkuara; tensionet për statusin e Tajvanit, të cilin Kina e pretendon si territor të saj; Kontrollet e eksportit të SHBA-së që synojnë kufizimin e pajisjeve të avancuara gjysmëpërçuese të Kinës; dhe gjëra të tjera kanë tensionuar marrëdhëniet ShBA-Kinë.
Korniza për kontrollin e armëve bërthamore të Shtëpisë së Bardhë pasoi njoftimin e administratës për hapa të mëtejshëm si përgjigje të tërheqjes së Rusisë nga pakti.
Departamenti i Shtetit njoftoi të enjten se nuk do t’i japë më Rusisë përditësime mbi statusin ose vendndodhjen e “artikujve të përgjegjshëm sipas Traktatit” si raketat dhe lëshuesit, se do të revokojë vizat e dhëna për inspektorët rusë të traktatit dhe anëtarët e ekuipazhit ajror dhe se do të ndalojë ofrimin e informacionit telemetrik për lëshimet provë të raketave balistike ndërkontinentale dhe raketave balistike të lëshuara nga nëndetëset.
Shtetet e Bashkuara dhe Rusia ndaluan së ofruari statistika të armëve bërthamore dyvjeçare të mandatuara nga pakti në fillim të këtij viti.
Marrëveshja, e nënshkruar në vitin 2010 nga presidentët e atëhershëm Barack Obama dhe Dmitry Medvedev, e kufizon secilin vend në jo më shumë se 1550 armë bërthamore të vendosura dhe 700 raketa dhe bomba atomike, si dhe inspektime në terren për të siguruar pajtueshmërinë.
Që nga viti 2020, inspektimet nuk janë kryer për shkak të pandemisë së COVID-19. Në nëntor 2022, ishin planifikuar bisedimet për rifillimin e tyre, por Rusia i anuloi papritur, duke fajësuar mbështetjen e ShBA për Ukrainën.
