Komisioni Evropian ka kërkuar para shtesë për rajonin e Ballkanit Perëndimor gjatë rishqyrtimit të kornizës afatmesme financiare.
Në propozimin e paraqitur nga udhëheqësja e KE-së, Ursula von der Leyen, janë kërkuar edhe 2 miliardë euro shtesë për katër vjetët e ardhshëm, krahas mjeteve që ishin miratuar më herët në kornizën 7-vjeçare, përkatësisht për periudhën 2021-2027.
Edhe në të kaluarën, zyrtarët evropianë kishin deklaruar se është rritur nevoja për mjete financiare shtesë për Ballkanin Perëndimor, për shkak të sfidave të reja të paraqitura, që kryesisht kanë të bëjnë me sigurinë dhe lëvizjet e migrantëve.
Në propozimin e fundit për rritjen e ndihmës financiare si arsyetim KE-ja ka përmendur pandeminë, luftën në Ukrainë, krizën e energjisë, migracionin, inflacionin dhe rritjen e normës së interesit.
Një pjesë e parave shtesë që po kërkon KE-ja, parashihen të shkojnë si asistencë për shtetet e Ballkanit Perëndimor që ato të përballen me sfidat e migracionit, kjo pasi blloku evropian vlerëson se përmes së ashtuquajturës “Rrugë Ballkanike” kalojnë një numër i madh i migratëve, që më pas shkojnë drejt shteteve të BE-së.
Me mjetet shtesë parashihet të financohet forcimi i kontrolleve kufitare, i qendrave për strehimin e refugjatëve dhe programeve të ndryshme për menaxhimin e migrimit.
Për katër vjetët e ardhshëm për çështjen e migracionit, KE-ja ka kërkuar 15 miliardë euro shtesë. Këto mjete parashihet të përdoren për të ndihmuar në menaxhimin e migrimit nga Siria, por edhe nga vende fqinje të BE-së si Turqia, shtetet e Afrikës së Veriut dhe Ballkanit Perëndimor.
Komisionari i BE-së për buxhet, Johannes Hahn, ka deklaruar se blloku evropian duhet t’i ndihmojë partnerët, sidomos Moldavinë dhe shtetet e Ballkanit Perëndimor, që përballen me lëvizjet e migratëve si për të mbrojtur kufijtë, ashtu edhe për t’u përballur me pasojat.
Komisioni Evropian ka propozuar një rritje të përgjithshme të buxhetit të BE-së prej 66 miliardë eurosh për katër vjetët e ardhshëm. Pjesa më e madhe e buxhetit kërkohet për të vazhduar ndihmën për Ukrainën, por edhe për përballje me sfidat e migracionit dhe rritjen e konkurrencës digjitale të BE-së.
BE-ja funksionon me buxhet njëvjeçar, por ky buxhet është në kuadër të një kornize shumëvjeçare buxhetore.
Me propozimin e KE-së pritet korniza aktuale 7-vjeçare.
Shefja e KE-së, Ursula von der Leyen, është shprehur se ky ndryshim i buxhetit të bllokut është i domosdoshëm sepse, sipas saj, bota ka ndryshuar në mënyrë dramatike pas sulmeve të Rusisë kundër Ukrainës dhe tash BE-ja po përballet me pasoja, duke nisur nga kriza e energjisë dhe rritja e çmimeve.
Rritja më e madhe kërkohet pikërisht për të vazhduar asistencën për Ukrainën. Lidhur me këtë, KE-ja ka propozuar krijimin e një fondi rezervë prej 50 miliardë eurosh. Por, aty përfshihen edhe 33 miliardë euro kredi që duhet të kthehen, ndërsa 17 miliardë janë paraparë të jenë grante, pra asistencë financiare pa detyrim kthimi.
Propozimi i Komisionit Evropian, që ndryshon kornizën shumëvjeçare buxhetore – duhet të pranohet nga shtetet anëtare në Këshill dhe në Parlamentin Evropian. Zakonisht disa shtete anëtare, sidomos që janë kontribuuese neto në buxhet – pra që paguajnë më shumë sesa përfitojnë nga buxheti i Bashkimit Evropia – janë kundër rritjeve të mëdha.
Diplomatët në Bruksel thanë se pajtimi për ndihmë ndaj Ukrainës do të kalojë më lehtë, por rritjet tjera të propozuara do të hasin në kundërshtime, sidomos nga shtetet si Holanda, Gjermania, Austria, Finlanda, Danimarka dhe vende të tjera që paguajnë në neto. Presidentja e KE-së, Ursula von der Leyen, tha se KE-ja nuk do të kërkonte këtë rritje sikur të mos kishin ndodhur gjëra të paparashikueshme.
KE-ja shpreson që pajtimi për rritje buxhetore të arrihet para fundit të vitit. Në qershorin e vitit të ardhshëm do të mbahen zgjedhjet për Parlamentin Evropian dhe në fund të atij viti do të zgjidhet edhe përbërja e re e Komisionit Evropian.
Burimet në BE kanë thënë se për rajonin e Ballkanit Perëndimor ka nevojë jo vetëm për mbajtjen e asistencës financiare – përmes programeve të paraanëtarësimit (IPA) –në nivelin e tanishëm, por edhe për rritje.
Asistenca për gjashtë shtetet e Ballkanit Perëndimor ka për qëllim të ndihmojë në përgatitjen e tyre për integrim në BE.
Të gjitha vendet e rajonit kanë statusin e vendit kandidat për anëtarësim në BE, përveç Kosovës.
Dhjetorin e vitit 2022, Kosova ka aplikuar për anëtarësim në BE dhe konsiderohet si “kandidate potenciale”, prandaj edhe është përfshirë në programet e BE-së për vendet në procesin e zgjerimit.
