Politika ndërkombëtare ndaj Ballkanit Perëndimor në tridhjetë vitet e fundit ka pësuar transformime të ndryshme, gjë që mund të shihet nga vendimet e ndryshme politike të zbatuara nga aktorët ndërkombëtarë në këtë fushë. Duke vëzhguar qëndrimin ndaj Bosnje-Hercegovinës, Serbisë, Kosovës, Malit të Zi dhe Maqedonisë së Veriut, është e qartë se politika e vazhdueshme properëndimore e zbatuar nga autoritete të ndryshme në Bosnje-Hercegovinë, Mal të Zi dhe Maqedoninë e Veriut nuk u shpërblye ashtu sic kanë dëshiruar.
Nga ana tjetër, balancimi në politikën e jashtme të Serbisë, në të cilin vërehej afrimi i ngushtë me Kinën, partneriteti strategjik me Rusinë dhe Bjellorusinë, dhe marrëdhëniet pragmatike me Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Bashkimin Evropian, u shpërblyen në masë të mirë. Është e qartë se Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Bashkimi Evropian e shohin Serbinë si liderin informal të Ballkanit Perëndimor dhe si të tillë po përpiqen ta ndajnë atë nga ndikimi rus dhe kinez. Për të arritur këtë, është e qartë se Serbia, si dhe interesat e politikës së jashtme serbe në Ballkanin Perëndimor, duhet të kënaqen në një farë mënyre. Gjatë rrjedhës aktuale të agresionit rus kundër Ukrainës, Serbia me mjeshtëri shmangu vendosjen e sanksioneve kundër Rusisë, për këtë arsye u kritikua fillimisht nga vendet perëndimore.
Kohët e fundit nuk ka pasur presion të madh ndaj Serbisë, sepse bashkësia ndërkombëtare me mjeshtëri e tërheq Serbinë drejt vetes, duke ndëshkuar në një farë mënyre të gjithë ata që përpiqen të kundërshtojnë hegjemoninë serbe në Ballkanin Perëndimor. Që nga pavarësia e deri më sot, Kosova ka ndjekur një politikë të jashtme në përputhje me interesat e Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Bashkimit Evropian, dhe divergjenca e parë e pikëpamjeve me komunitetin ndërkombëtar u “shpërblye” shprehimisht me sanksione dhe kërcënime në kontekstin e mbajtja e mbështetjes, e cila është një favor i drejtpërdrejtë për interesat e Aleksandar Vuçiqit dhe Serbisë. Në kontekstin e Bosnjë-Hercegovinës, është evidente se retorika e vazhdueshme separatiste e liderit serb të Bosnjës Milorad Dodik, dhe minimi i hapur i rendit kushtetues të shtetit të Bosnjë-Hercegovinës,
Edhe intimiteti i Milorad Dodikut me Vladimir Putinin kalon nën radarin e zyrtarëve ndërkombëtarë të cilët qartazi nuk duan të pranojnë me vete se kanë bërë një gabim të madh në lidhje me Dodikun. Në Bosnje dhe Hercegovinë, aktorët ndërkombëtarë, veçanërisht Shtetet e Bashkuara të Amerikës, u vendosën shumë shpresa se do të kundërshtonin qartë kërcënimet separatiste, por kjo nuk ndodhi. Gjithçka që kemi deri tani në lidhje me veprimtarinë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Bashkimit Evropian janë shqetësime të sjellshme dhe mbështetje deklarative, e cila nuk mjafton për funksionimin normal të shtetit. Duket se bashkësia ndërkombëtare nuk e kupton mjaftueshëm qëndrimin e Bosnjë-Hercegovinës dhe situatën e brendshme politike në përgjithësi, sepse po të ishte ndryshe, para disa ditësh do të kishim vendosmërinë e Përfaqësuesit të Lartë Christian Schmdt. i cili do të zbulonte kërcënimet kryesore për paqen dhe mbijetesën e shtetit të Bosnjë-Hercegovinës dhe do të reagonte në mënyrë adekuate. I vetmi reagim që ka kuptim pas gjithçkaje është shkarkimi i Milorad Dodik dhe lidershipi më i brendshëm i SNSD-së, të cilët janë fajtorët kryesorë për një nga krizat më të mëdha politike të pasluftës në Bosnje dhe Hercegovinë.
Dodik dhe Vuçiq duket se e kanë analizuar mirë qëndrimin ndaj atyre që janë gati për kompromis dhe e kanë kthyer politikën e tyre në drejtim të kundërt. Nga shembulli i Maqedonisë së Veriut, e cila madje ndryshoi emrin për hir të së ardhmes së saj evropiane dhe perëndimore, mund të konkludohet se ndonjëherë edhe kompromise të hidhura nuk janë garanci për të fituar favorin perëndimor. Mali i Zi, i cili u përpoq t’i rezistonte ndikimit rus, u “shpërblye” nga një qeveri pro-serbe që shkaktoi një krizë politike pothuajse trevjeçare në këtë vend. Duke pasur parasysh ngjarjet e deritanishme dhe qëndrimin e bashkësisë ndërkombëtare, përfaqësuesit politikë boshnjakë duhet të mbajnë një qëndrim më të vendosur ndaj politikave secesioniste, por edhe të veprojnë më energjik ndaj komunitetit ndërkombëtar, detyra e të cilit duhet të jetë zëvendësimi i faktorëve përçarës në Bosnje dhe Hercegovinë.
Gjithçka tjetër po blen kohë dhe po e “shtyn” Bosnjën dhe Hercegovinën në kaos. Për momentin, konfliktet brenda Bosnje-Hercegovinës nuk do t’i përshtaten Serbisë, para së gjithash për shkak të situatës në Kosovë, por edhe për shkak se Aleksandar Vuçiq, me ekipin e tij këshillues të paguar mirë, vazhdimisht po punon për ta bërë Serbinë partnerin numër një në sytë e komuniteti ndërkombëtar.Ballkani Perëndimor, rreth të cilit do të mblidhen të gjitha vendet e tjera të kësaj zone. Nga ana tjetër, Milorad Dodik ka shkuar shumë larg në aktivitetet e tij separatiste dhe duket se në këtë moment nuk ka një “konsensus gjithëserb” për të ardhmen e entitetit boshnjak Rs. Prandaj, komuniteti ndërkombëtar ka një përgjegjësi të madhe për të hequr nga skena politike të gjithë ata që minojnë paqen në Bosnje dhe Hercegovinë dhe në Ballkanin Perëndimor. Në rreshtin e parë Milorad Dodik, largimi i të cilit do të qetësonte marrëdhëniet politike të paktën për momentin, por do të evidentonte qartë edhe vijën e kuqe ndaj të gjithë atyre individëve që propagandojnë politikën e separatizmit. Ndalimi i Dodikut është e vetmja lëvizje logjike, çdo reagim tjetër është i parëndësishëm dhe thellon më tej paqëndrueshmërinë politike. Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Bashkimi Evropian kanë përgjegjësi ndaj Ballkanit Perëndimor dhe janë të vetëdijshëm për këtë dhe nëse do të reagojnë në mënyrë adekuate apo do të lejojnë rivizatimin e kufijve në këtë zonë rajonale do të bëhet më e qartë në muajt në vijim.
Admir LISICA /Geopol
