“Kombinuar me marrëdhëniet e përkeqësuara ndjeshëm ndërmjet Ramës dhe Prishtinës dhe shtrëngimit të marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, Rama duhej të krijonte një devijim në thelb të politikës së tij ekspansioniste dhe çmimi më i ulët që mund të paguajë për të dalë nga kurthi është lutuni për një kthim në idenë evropiane të procesit të Berlinit si një kornizë për zgjerimin e BE-së në Ballkanin Perëndimor”, tha analisti politik kroat Davor Gjenero në një intervistë për portalin analitika.
Duke iu referuar arsyeve të vendimit të kryeministrit shqiptar për të kryqëzuar rrugët me nismën e Ballkanit të Hapur, të cilën ai e mbështeti pa rezerva, Gjenero shprehet se hapësirat e manovrimit të Ramës janë ngushtuar dhe, siç thotë ai, ndoshta më shumë nga sa priste.
Janusz Bugajski kontribuoi ndjeshëm në këtë, me një analizë shumë intriguese të marrëdhënies asimetrike të politikës amerikane ndaj Ballkanit, në të cilën ai paralajmëron faktin se SHBA inkurajon vendosjen e hegjemonisë së Serbisë dhe Shqipërisë (dhe Kroacisë) në Ballkan. , në dëm të Malit të Zi, Bosnjë dhe Hercegovinës, Kosovës dhe Maqedonisë së Veriut. “Megjithëse qëndrimi i Bugajskit ishte shumë i ashpër në disa aspekte, askush nuk e kompromentoi konceptin e Ballkanit të Hapur aq fort dhe nuk paralajmëroi kaq qartë për aspektet e vendosjes së hegjemonisë së Serbisë dhe Shqipërisë brenda asaj organizate,” beson Gjenero .
Ballkani i Hapur është kundër vlerave të integrimit evropian
Gjithashtu argumentohet se Ballkani i Hapur bazohej gjithmonë në vlera të kundërta me ato të promovuara nga integrimi evropian.
“Përkatësisht, shtyllat e integrimit evropian, që nga fillimi i tij e deri më sot, janë pranimi i kufijve shtetërorë si të pandryshueshëm, krijimi i kushteve në të cilat kufijtë shtetërorë nuk e komplikojnë jetën e njerëzve dhe nuk i dëmtojnë proceset ekonomike, duke siguruar lëvizjen e lirë të njerëzve. , kapitali dhe puna në të gjithë zonën e integrimit, duke vendosur rende demokratike të përputhshme në të gjithë zonën, bazuar në respektimin e parimeve të shtetit të së drejtës dhe në respektimin e të drejtave kolektive dhe individuale të njeriut, dhe së fundi, por jo më pak e rëndësishme, vendosja e një matrice. marrëdhënie të barabarta të të gjitha shteteve të përfshira në integrim, pavarësisht nga madhësia, popullsia apo fuqia ekonomike e tyre” , thotë Gjenero.
Ai shton se koncepti i Ballkanit të Hapur nuk pranoi asgjë nga këto.
“Iniciatorët e saj nuk i konsiderojnë kufijtë shtetërorë të pandryshueshëm, ata nuk përpiqen të vendosin një rend liberal demokratik të bazuar në shtetin e së drejtës dhe mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe të paktën kanë një marrëdhënie të barabartë midis pjesëmarrësve në proces në thelb. ” shpjegon Gjenero .
Ai vë në dukje se Ballkani i Hapur nuk është vetëm një “proces paralel” me Procesin e Berlinit, por edhe një kornizë që dëshiron të shtypë vlerat themelore të përbashkëta të Bashkimit Evropian, të cilat Proçesi i Berlinit promovon.
“Duket se kjo është e qartë për aktorët në Kosovë, ndaj kjo njohuri po përhapet edhe në Shqipëri. Kjo ishte kristal e qartë për administratën pro-evropiane në Mal të Zi, atë të para gushtit 2020 dhe duket se këtë e kuptojnë edhe në Federatën e Bosnjë-Hercegovinës”, thekson i intervistuari i Analitikës. Për Vuçiqin, Ballkani i Hapur është e rëndësishme si një rrugëdalje nga pozicioni “vend bllokimi i tokës”.
Është e paqartë, shton ai, se si kjo nuk ishte e qartë për vendimmarrësit politikë në Maqedoninë e Veriut.
“Për Vuçiqin, Ballkani i Hapur është i rëndësishëm si një rrugëdalje e Serbisë nga pozicioni i “vendit me bllokim tokësor”, kështu që nëse nuk funksionoi duke hequr kufijtë midis Portit të Tivarit, të cilin regjimi i Vuçiqit po përpiqet ta vërë nën kontrolli i qeverisë së tij, atëherë zgjidhje mund të jetë edhe Durrësi. Natyrisht, në plan të dytë janë interesat e Serbisë të lidhura me Rusinë, Kinën dhe vendimi i autoriteteve në Beograd për ta kthyer Serbinë në një oaz çrregullimi dhe interesash të turbullta, të rrethuar nga territori i anëtarëve të BE-së. Për të është po aq e rëndësishme që në paktin me Ramën, Ballkani i Hapur mund të jetë kornizë për ndarjen e shtetit sovran, Republikës së Kosovës”, thekson Gjenero.
Një nga arsyet e “kthimit të shpinës” nga Rama ndaj nismës “Open Balkans” është, siç beson ai, fakti që marrëdhëniet me Serbinë janë dëmtuar për shkak të ngjarjeve në Kosovë.
“Rama ka ambicie të hapura hegjemoniste në raport me Kosovën, kështu që edhe Ballkani i Hapur ishte një kornizë e dëshirueshme për nënshtrimin e Kosovës, por në rrethana të reja, kur Vuçiq filloi një agresion të hapur, tani për tani politik, ndaj Kosovës, pavarësisht marrëdhënieve të tensionuara me kryeministrin e Kosovës “Kurti, për shkak të reputacionit të tij, Rama nuk mund të mbante më një aleancë ekspansioniste me Vuçiqin dhe regjimin e tij”,thekson Gjenero.
Me siguri, shton ai, e ka kuptuar edhe se në këtë aleancë Rama rrezikon më shumë, në raport me qëndrimin e tij ndaj Bashkimit Evropian, për të cilin kujdeset deri diku, në raport me Vuçiqin, i cili, siç thotë ai, nuk ka ambicie evropiane. por brenda Ballkanit të Hapur ai arrin fitime shumë më të mëdha.
Pyetja themelore: çfarë është Serbia për Malin e Zi
Gjenero thekson se e vetmja gjë optimiste që ka parë lidhur me inaugurimin presidencial të Jakov Milatoviqit ishte fakti se në fjalimin e tij inaugurues ai foli për procesin e Berlinit, por heshti për Ballkanin e Hapur.
“Megjithatë, duket se ishte vetëm një përpjekje për të kënaqur fillimisht krijuesit e politikës europiane dhe pas atij fjalimi formal, avokimi për integrimin europian duke përdorur procesin e Berlinit ra në një gropë”, thekson Gjenero .
Qëndrimi është se pyetja themelore që duhet t’i përgjigjet politika malazeze është: çfarë është Serbia për Malin e Zi.
“Që nga pavarësia e deri në gusht 2020 përgjigja ishte e qartë: Serbia është një fqinj me të cilin marrëdhëniet duhet të zhvillohen në përputhje me modelin evropian të fqinjësisë së mirë. Pasi Zdravko Krivokapiq filloi mandatin e tij në pushtetin ekzekutiv, një përgjigje e qartë filloi të zhdukej. Nuk është më e qartë nëse autoritetet duan që Mali i Zi të jetë vetëm “një shtet tjetër serb”, të jetë dalja e Serbisë në detin e ngrohtë, apo të mbetet një fqinj me të cilin bashkëpunimi është i mundur për përfitim reciprok”, thotë Gjenero .
Krivokapiq dhe Abazovic u përballën me poshtërimin e Beogradit
Ideja e Beogradit se Mali i Zi duhet t’i nënshtrohet interesave të “nënës” nuk kërkohet veçanërisht të “paketohet” në Beograd, beson Đenero, dhe përkundër servilizmit të tyre ndaj regjimit të Vuçiqit, si Krivokapiqi ashtu edhe Abazovici, sipas Gjjenero, tashmë janë përballur. përbuzje dhe poshtërim nga Beogradi.
“As presidenti Milatoviq, i cili po përgatitet të bëjë homazhe për Vuçiqin, nuk mund të presë një marrëdhënie shumë të ndryshme, por është e qartë se të gjithë këta aktorë janë në një pozitë ku thjesht nuk mund të veprojnë ndryshe nga sa po bëjnë, sepse detyrimet e tyre ndaj Vuçiqit. regjimi janë shumë të mëdhenj”, thekson Gjenero.
Me sa duket, shton ai, nuk është ndryshe edhe me Milojko Spajiqin, kryeministrin e ardhshëm të pritshëm.
“Pas humbjes së Ramës si partner në Ballkanin e Hapur, Vuçiq do të rrisë presionin ndaj Malit të Zi dhe do të përpiqet gjithnjë e më shumë që projekti i tij kuazi-integrues ta bëjë gjithnjë e më shumë një mjet epërsie dhe marrëdhëniesh perandorake ndaj Malit të Zi”, thotë bashkëbiseduesi i Analitikës .
Mali i Zi neglizhon integrimin rajonal horizontal
Është evidente, thekson Gjenero, se Mali i Zi po neglizhon integrimin horizontal rajonal.
“Lidhja me Shqipërinë, Maqedoninë e Veriut dhe Greqinë në lindje dhe Kroacinë dhe Bosnje Hercegovinën në perëndim. Prandaj, ai neglizhon integrimin në të cilin mund të jetë partner i barabartë në favor të integrimit vertikal, në të cilin është gjithmonë “poshtë” në raport me Serbinë. Një shembull i kësaj është shuma e madhe e parave të shpenzuara në autostradën për në Serbi, duke neglizhuar në të njëjtën kohë rrugën Adriatiko-Jonian, dhe sot është shumë e dëmshme që qeveritë e Malit të Zi (Krivokapiq dhe Abazoviq) po pengojnë de facto projekti i lidhjes së bregdetit lindor të Adriatikut me gazsjellësin TAP, të cilin gazi nga Azerbajxhani e çon tashmë në Shqipëri dhe në Itali, por për shkak të Malit të Zi, këmba lindore e Adriatikut “mbetet në pritje”, vëren Gjenero .
Procesi i Berlinit, beson ai, është shumë më tepër se sa kishte Kroacia në kohën e anëtarësimit të saj në Bashkimin Evropian.
“Disa nisma të mëparshme, si Grupi i Vishegradit apo bashkëpunimi i republikave baltike, funksionuan mirë dhe duket se ata që i dhanë formë procesit të Berlinit mësuan shumë prej tij. Ndryshimi është se këto dy iniciativa ishin spontane, por realisht të përafruara me konceptin evropian dhe euroatlantizmin (në krahasim me Ballkanin e Hapur, në të cilin mund të shihet euroazianizmi latent)”, kujton Gjenero .
Megjithatë, shton ai, rëndësia e nismave rajonale nuk duhet të mbivlerësohet.
“Siç tha presidenti Mesiç, anëtarësimi në Bashkimin Evropian është një regatë, në të cilën çdo anije merr përgjegjësinë për vete. Gjëja më e rëndësishme është të bëni detyrat tuaja, të harmonizoni legjislacionin dhe politikat publike me ato evropiane, ta bëni atë në mënyrë konsistente, të forconi sundimin e ligjit dhe mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe në përputhje me rrethanat të prisni përparim në procesin e anëtarësimit. Kjo është një atmosferë që Open Balkans nuk e inkurajon, përkundrazi është konceptuar si një Union Ballkanik nën kujdesin e Beogradit, një grup vendesh që nuk kanë kapacitete për të përmbushur kriteret e anëtarësimit të Bashkimit Evropian. Nuk ka asnjë arsye që Mali i Zi i vetëdijshëm të pranojë t’i përkasë një shoqërie të tillë”, përfundon Gjenero.
