Rusët kanë frikë të flasin publikisht kundër presidentit të tyre. Por, pas kryengritjes së dështuar të Yevgeny Prigozhin, dobësia e Vladimir Putin – dhe çarjet në sistemin që ai ndërtoi me kaq kujdes – janë të qarta.
Asnjë ngjarje në 23 vitet e pushtetit të Vladimir Putinit nuk ka treguar më qartë brishtësinë e regjimit të tij sesa kryengritja e grupit Wagner. Duket se gjithçka ka mbaruar, dhe FSB tashmë ka ndaluar hetimin penal të kryengritjes. Por problemet e Putinit vështirë se mbarojnë këtu.
Luftëtarët e Prigozhin nuk do të ishin në gjendje të mbulonin pothuajse një mijë kilometra në të gjithë Rusinë në më pak se një ditë pa ndihmën e anëtarëve të rrethit të ngushtë të Putinit ose ushtrisë. Ka zëra se vëllezërit miliarderë Yuri dhe Mikhail Kovalchuk mund të luajnë rolin e tyre. Kovalçukët, bashkëpunëtorë të ngushtë të Putinit, thuhet se ndajnë besimin e Prigozhin se Rusia nuk është mjaft e fortë në luftë dhe në konfrontimin më të gjerë me Perëndimin.
Një tjetër bashkëpunëtor i mundshëm është gjenerali Sergei Surovikin. Ashtu si Prigozhin, Surovikin thuhet se ka mbrojtur një veprim ushtarak shumë më brutal sesa Ministri i Mbrojtjes Sergei Shoigu duket se është i gatshëm të ndërmarrë. Ai nuk u pa në publik pas kryengritjes; thuhet se po “pushon”.
Rreth një duzinë figura të tjera të larta ushtarake janë pezulluar ose shkarkuar në pritje të hetimeve të mëtejshme. Dhe nuk është vetëm kryengritja: gjenerali Ivan Popov, komandanti i lartë ushtarak në Ukrainë, u shkarkua pasi kritikoi komandën e lartë për mënyrën e tyre të zhvillimit të luftës.
Ndërkohë, luftëtarët e Wagner nuk kërcënohen me asnjë dënim. Pritet që ata thjesht të zhvendosen në Bjellorusi ose të vazhdojnë të luftojnë për Rusinë, por me një komandant tjetër. Prigozhin as që u internua me të vërtetë, pasi marrëveshja gjoja kërkonte ndalimin e “marshimit të tij drejt Moskës”. Ai u pa në Shën Petersburg dhe Moskë, ku ai dhe dhjetëra komandantë vagnerianë u takuan fshehurazi me Putinin më 29 qershor.
Dikush mund të argumentojë se ky rezultat pasqyron statusin e diskutueshëm të PMC të Wagner në Rusi, ku organizatat ushtarake private janë teknikisht të paligjshme. Përpara pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia vitin e kaluar, Prigozhin mohoi se Wagner ishte fare një ushtri private. Siç vuri në dukje Putin së fundmi, Wagner “ekziston”, por jo si “entitet juridik”. Grupi “është”, por ligjërisht “nuk ekziston”.
Megjithatë, në një takim me selinë ushtarake ruse më 27 qershor, Putin zbuloi se forcat Wagner morën 86 miliardë rubla nga shteti rus vetëm vitin e kaluar për shërbimet e tyre.
Nëse rebelët janë në listën e pagave të shtetit, atëherë ata duhet të gjykohen në gjykatë, jo thjesht të lirohen.
Mosndëshkimi i Wagner është edhe më i bezdisshëm në një kohë kur rusët e zakonshëm jetojnë në një shtet policor pothuajse totalitar. Çdo kritikë e luftës në Ukrainë – edhe thjesht shprehja e dyshimeve për vlefshmërinë e saj ose sugjerimi se nevojiten përpjekje për të arritur paqen – mund ta çojë një person drejt burgosjes ose etiketimit të një “agjenti të huaj”.
Rusët këto ditë guxojnë të bëjnë pyetje për luftën vetëm privatisht. Ashtu si në epokën sovjetike, rusët janë të detyruar të besojnë ide që kundërshtojnë drejtpërdrejt njëra-tjetrën dhe tregime historike që nuk kanë bazë reale. Harroni njohuritë, kujtesën ose përvojën tuaj – udhëheqësi suprem e di më mirë.
Dhe kështu, gjatë javëve të fundit, propagandistët në të gjitha kanalet televizive kanë qortuar Prigozhin dhe kanë diskutuar potencialin katastrofik të kryengritjes. Rusët duhet të ishin lehtësuar që arritën të binin dakord dhe të shmangnin gjakderdhjen.
Por nëse Prigogine është ende një armik, atëherë pse po ecën i lirë në tokën ruse? Pse u ftua në një takim në Kremlin, ku Putini u ofroi punë luftëtarëve të Wagnerit, të cilët, sipas fjalëve të tij, “luftuan denjësisht”, por, për fat të keq, “u tërhoqën” në rebelim?
Në fakt, trajtimi i Putinit ndaj rebelimit të Wagnerit tregon vetëm dobësinë e tij.
Sjellja e fundit e elitave ruse e mbështet këtë pikëpamje. Pas shkarkimit të Popovit, Andrei Gurulev, deputet i parlamentit rus, foli mendimin e gjeneralit, me të cilin, me sa duket, pajtohen edhe ushtarakë të tjerë. Në Rusinë e Putinit, veçanërisht që nga shkurti 2022, shprehje të tilla mospajtimi nuk mund të nënvlerësohen.
Pakënaqësia me udhëheqjen e Putinit nuk kufizohet vetëm në elitat. Sondazhet e fundit tregojnë se 53% e rusëve janë në kërkim të paqes, nga 45% në maj. Duke pasur parasysh presionin nga autoritetet, shifra reale mund të jetë më e lartë. Për më tepër, 86% e popullsisë refuzon përdorimin e armëve bërthamore taktike kudo.
Për të qenë të sigurt, vlerësimi i miratimit të Putinit mbetet i lartë, në 81%, dhe nuk ka pakënaqësi të mjaftueshme për të protestuar. Por mund të jetë vetëm çështje kohe.
Kur u rrita në Bashkimin Sovjetik, të gjithë e lavdëronim publikisht udhëheqjen e Leonid Brezhnev, pavarësisht se e dinim se “mbreti është në të vërtetë lakuriq”. U deshën disa vite dhe disa liderë për të arritur te Mikhail Gorbachev, por arritëm atje. Në mënyrë të ngjashme, rusët mund të kenë frikë të flasin sot, por dobësitë e Putinit – dhe çarjet në sistemin që ai ka ndërtuar me kaq kujdes – janë të qarta.
Përkthimi i një botimi Project Syndicate .
