Gazetarja e parë ukrainase e ardhur në Kosovë, Lyudmila Makey, flet për mikpritjen dhe mbështetjen e kosovarëve, ngjashmëritë dhe sfidat që kanë të dy popujt dhe organizimin e festës në Prishtinë me rastin e pavarësisë së Ukrainës ditë më parë.
Ndër të tjera ajo flet edhe për luftën në Ukrainë, dezinformatat dhe propagandën ruse atje, si dhe ndikimin e saj edhe në Ballkan.
Në pyetjen se kur mendon se Ukraina mund ta njohë Kosovën, përgjigjet me optimizëm se kjo do të duhej të ndodhë pas përfundimit të luftës atje.
Intervista e plotë:
Geopost: Para disa ditësh ishte pavarësia e shtetit te Ukrainës, sa është e dhimbshme të jesh larg vendit tuaj?
Dita e Pavarësisë është një datë e veçantë për çdo ukrainas dhe për ne gazetarët ukrainas që nuk kemi qenë në shtëpi gjatë luftës, por në Kosovë këto emocione janë 10 herë më të forta. Sepse e kemi ndjerë se sa e fuqishme është mbështetja e kosovarëve, që në ditën e parë ata na rrethuan me vëmendje, mbështetje, fjalë gëzimi. Ata thanë se dinë për luftën tonë, sepse edhe ata e kanë përjetuar luftën e tyre, dhe kjo në fakt është shumë e sinqertë. Prandaj, kur ishim të ftuar në një takim me kryeministrin Albin Kurti, për një mëngjes festiv, pamë që e gjithë tarraca ishte zbukuruar me flamuj ukrainas dhe erdhën edhe kolegët tanë me flamuj ukrainas dhe sidomos dy djem ukrainas që sapo kishin ardhur në Prishtinë nga Ukraina. Këta janë djemtë e kolegëve tanë gazetarë ukrainas nga Kremenchuk. Ata i mbuluan supet me flamuj ukrainas.
Ka pasur biseda të tilla besimi, ka pasur emocione kaq të sinqerta dhe më pas kemi pasur një pritje me ministren e Punëve të Jashtme Donika Gërvalla dhe në mbrëmje kemi pasur një pritje me kryetarin e Prishtinës Përparim Rama dhe takime me diplomatë dhe gazetarë. Të nesërmen, finalja e festës së Pavarësisë së Ukrainës ishte festa në kinema “Armata”.
E di që është një vend i veçantë edhe për kosovarët, sepse gjatë ekzistencës së Jugosllavisë ka qenë vend ku janë shfaqur filma për ushtarët e Ushtrisë Jugosllave dhe pas pavarësisë së Kosovës, ndërtesa ka qëndruar e pashfrytëzuar. Dhe më pas në vitin 2017, me ndihmën e partnerëve të huaj të kinemasë “Armata”, një tjetër jetë mori një tjetër kuptim. Dhe pikërisht në këtë ndërtesë simbolike u zhvillua festimi i Ditës së Pavarësisë së Ukrainës, ku në sallë ishin më shumë se 300 veta, kur presidentja e Kosovës Vjosa Osmani, ambasadorët e Amerikës, Gjermanisë, Italisë, Francës etj. vendet e huaja u ulën në rreshtin e parë, kolegët nga Ukraina dhe Kosova, nga Afganistani. E kuptoni, në momente të tilla, sa është e nevojshme të jemi bashkë. Sepse bota tani është e ndarë në dy pjesë. Pjesa e parë është e keqja që përfaqëson Perandoria Ruse, politika e saj agresive. Pjesa e dytë është e gjithë bota e qytetëruar, e cila tani është bashkuar dhe mendoj se do të fitojmë.
Geopost: Si e vlerësoni tani situatën nga agresioni Rus në Ukrainë?
Sot është 1 shtatori në Ukrainë, fëmijët shkojnë në shkollë, studentët shkojnë në universitete. Ata shkojnë pavarësisht se disa dhjetëra shkolla janë shkatërruar plotësisht. Universitetet janë shkatërruar, por etja e tyre për dije është aq e fortë saqë ata studiojnë edhe nën zhurmën e shpërthimeve dhe sirenave të sulmeve ajrore. Fatkeqësisht, ky është bërë një moment në jetën e përditshme të ukrainasve. Dje, Kievi im i lindjes u sulmua përsëri nga raketat e armikut. Nuk mund të fle, sepse kam aplikacione të instaluara në telefonin tim që më lajmërojnë për sulmet ajrore. Dhe derisa prita përgjigjen nga të afërmit e mi se gjithçka është në rregull me ta, se ata janë gjallë, nuk u qetësova.
Fatkeqësisht, tani nuk ka vend të sigurt në Ukrainë. Raketat dhe dronët rusë po fluturojnë jo vetëm në Kiev, por edhe në Lviv. Kemi qëndruar me miqtë e mi kur u nisëm për në Kosovë në fillim të pushtimit të plotë, ishte një familje shumë e re, na ndihmuan të hipnim në autobus dhe kam kujtimet më të mira prej tyre. Dy javë më parë, shtëpia ku ata jetojnë është goditur nga një raketë ruse dhe më kanë dërguar një video të banesës së shkatërruar, ku nuk ka dritare, gjithçka është e mbuluar me xhama të thyer dhe është e tmerrshme. Por është inkurajuese që ushtria ukrainase ka filluar të zhvendosë pushtuesit rusë në shkallët e Ukrainës me hapa të vegjël por të sigurt. E di që është shumë e vështirë, është vetëm një përpjekje titanike, por të gjithë ne, të gjithë populli ukrainas po i ndihmojnë luftëtarët ukrainas. Meqë ra fjala, ne gazetarët që jemi këtu në Kosovë në kuadër të programit “Rezidenca në Kosovë” i japim pothuajse të gjitha të ardhurat tona për të mbështetur ushtrinë ukrainase.
Geopost: Sa është duke bërë dëm dezinformata ruse në Ukrainë dhe sa po depërton deri ne Ballkan?
Tani nuk po zhvillohet vetëm një luftë, jo vetëm një pushtim në shkallë të gjerë i Ukrainës, tani po zhvillohet një luftë hibride dhe një komponent shumë i rëndësishëm i kësaj lufte është lufta e informacionit. Të parët që hynë në Ukrainë nuk ishin tanket ruse, por hyri propaganda ruse, nga televizioni, radio, gazetat, ende po helmon kokat e rusëve që urrejnë ukrainasit, që e konsiderojnë Ukrainën territorin e tyre, por duhet të kuptosh nëse nuk njeh histori, nëse nuk je lexues i vëmendshëm, nëse të mungon mendimi kritik, atëherë është shumë e lehtë për ty të besosh ato falsifikime që imponohen nga propaganda ruse.
Ish i burgosuri i luftës Maksym Kolesnikov, i cili u lirua nga robëria ruse më tha se gjatë 10 muajve që ishte në robërinë ruse në një burg rus, ukrainasve u thuhej vazhdimisht se Ukraina nuk ekziston më, se Zelensky u dorëzua, Kievi ra, por kjo nuk është e vërtetë. Kur erdhën në Ukrainë, panë që Ukraina është gjallë, se Ukraina po lufton. Propaganda ruse me shumë mjeshtëri i bën njerëzit të besojnë se ne sulmuam veten, ukrainasit bombarduan qytetet e tyre në fillim të luftës.
Vëllai im, i cili jeton në Rusi, në Shën Petersburg, më tha që shikoni televizion ukrainas, lexoni gazeta ukrainase, më mirë shikoni Rusinë 24, aty është e gjithë e vërteta për luftën tuaj. Propaganda depërton në Ballkan.
Si gazetare jam e interesuar për mediat jo vetëm në Kosovë, por edhe në Bullgari, Serbi, Maqedoni, Shqipëri. Pashë në raftet e librave në Shqipëri literaturë të përdorur për Putinin dhe Stalinin, këto libra shiten lirisht. Unë kontrolloj periodikisht se çfarë shkruan kanali ballkanist në Serbi në telegrame. Thjesht është e tmerrshme, çdo gjë që lidhet me Kosovën dhe Ukrainën paraqitet kaq përbuzëse, nuk janë lajme serioze, nuk janë politikanë seriozë, këtu jemi rusë, këtu jemi serb … Meqë ra fjala, një ditë më parë një i panjohur me mbiemër serb më shkroi në Facebook dhe më shkruante: “Sa ju paguajnë shqiptarët për propagandën antiserbe? E mora si kompliment, sepse përpjekjet e mia dhe të kolegëve të mi gazetarë nga Ukraina nuk janë të kota, sepse ne shkruajmë të vërtetën, por kjo e vërtetë perceptohet si propagandë sepse disave nuk iu pëlqen. Doja ta pyesja këtë njeri se sa e paguajnë rusët për propagandë, por thjesht e bllokova, sepse çdo diskutim është humbje kohe. Propaganda nuk është vetëm media, por edhe pjesë e kulturës.
Për fat të keq, gjatë luftës kuptuam se kultura ruse mund të jetë gjithashtu një armë, mund të jetë një rrjetë e Moskës për kundërpërgjigjen e tankeve ruse në Ukrainë, ata refuzuan të performonin muzikën e Çajkovskit dhe të kompozitorëve rusë. Muzikantët rusë tani janë persona non-grata në skenën botërore. Për fat të keq, në Ballkan dhe në Kosovë, duke përfshirë edhe festivalet muzikore ku luhej muzika ruse, madje erdhi një këngëtar rus me origjinë ukrainase dhe në postera ishte shkruar Ukraina. Dhe në Estoni, koncerti i këtij këngëtari u injorua sepse njerëzit lexojnë gazeta dhe nuk besojnë propagandën ruse.
Geopost: Kur mendoni se Ukraina do ta njohë pavarësinë e Kosovës?
Këtë pyetje e bëjnë shpesh kolegët e mi, miqtë dhe po ashtu më pyesin të panjohurit në Kosovë. Që nga dita e parë kur erdha këtu për programin, pothuajse të gjitha intervistat përfundojnë me këtë pyetje. Unë sinqerisht përgjigjem – nuk e di. Mendoj se është e padrejtë që Ukraina dhe Kosova nuk kanë marrëdhënie diplomatike. Ne kemi histori të ngjashme, vlera të ngjashme, por kur lufta jonë të përfundojë me fitore, jam e sigurt për këtë, çështja e njohjes së Kosovës do të jetë gjëja e parë që duhet të bëjë Ukraina pas fitores. Ukraina duhet ta njohë Kosovën, Kosova po ndërmerr shumë hapa për këtë, dhe gatishmëria për të pranuar refugjatë dhe një program unik për pritjen e gazetarëve.
Biznesmenë dhe qytetarë kosovarë dërgojnë tonelata bagazhesh humanitare në Ukrainë për të mbështetur ukrainasit. Ajo që tha Vjosa Osmani, ne jemi të gatshëm të mbajmë marrëdhënie diplomatike me Ukrainën dhe mendoj se kjo kohë do të vijë pas fitores. Tani Ukraina është plot gjak, tani ka çështje që duhet të zgjidhen menjëherë, por programi ynë u jep shtysë edhe politikanëve që të mendojnë se Kosova meriton të njihet si shtet i pavarur në nivelin më të lartë diplomatik.
