Nuk mendoj se Rusia është e interesuar për një luftë tjetër në Bosnje-Hercegovinë, por Kremlini me siguri kujdeset për faktin se në Ballkan gjithmonë digjet një zjarr i vogël. Kjo e rrit rëndësinë e Moskës si një faktor i fuqishëm politik, thotë gazetari i njohur rus, ushtrues detyre i drejtorit rajonal të Radios Evropa e Lirë për Rusinë, Andrey Shary, në një intervistë për Fena.
Gjatë viteve 1990, ai ishte korrespondent i redaksisë ruse të Radios Evropa e Lirë nga Kroacia dhe Bosnja e Hercegovina dhe është autor i disa librave për Ballkanin dhe ish-Jugosllavinë.
Në një intervistë për Fena, ai kujton se Kremlini pretendon se po bën një luftë jo vetëm kundër Ukrainës, por kundër gjithë botës perëndimore.
Kjo do të thotë, paksa e thjeshtuar, gjithçka që është e keqe për Perëndimin si e tillë, tani është e mirë për Rusinë e Putinit. Moska e sheh BiH si një projekt perëndimor, gjë që nuk ishte rasti në vitet 1990, kur Moska të paktën u përpoq të luante një rol pozitiv në rajon. Atëherë nëse Bosnja do të copëtohet – do të jetë një fitim për Kremlinin. Këtu nuk ka diplomaci të madhe, parimi është cinik – thotë Shary.
Sipas tij, strategjia e përgjithshme ruse për Ballkanin është e njëjtë: Rusia po humbet ndikimin e saj, Serbia mbetet mbështetja e saj kryesore, pjesërisht sepse edhe Vuçiq po përpiqet të luajë një lojë të dyfishtë, dhe Republika Srpska. Mali i Zi është politikisht i humbur, po ashtu edhe Maqedonia në një masë të madhe.
Kjo do të thotë, paksa e thjeshtuar, gjithçka që është e keqe për Perëndimin si e tillë, tani është e mirë për Rusinë e Putinit. Moska e sheh BiH si një projekt perëndimor, gjë që nuk ishte rasti në vitet 1990, kur Moska të paktën u përpoq të luante një rol pozitiv në rajon. Atëherë nëse Bosnja do të copëtohet – do të jetë një fitim për Kremlinin. Këtu nuk ka diplomaci të madhe, parimi është cinik – thotë Shary.
Sipas tij, strategjia e përgjithshme ruse për Ballkanin është e njëjtë: Rusia po humbet ndikimin e saj, Serbia mbetet mbështetja e saj kryesore, pjesërisht sepse edhe Vuçiq po përpiqet të luajë një lojë të dyfishtë, dhe Republika Srpska. Mali i Zi është politikisht i humbur, po ashtu edhe Maqedonia në një masë të madhe.
– Një histori tjetër është se për shkak të sanksioneve dhe dëbimit të diplomatëve, prania e Rusisë në Serbi dhe Republika Srpska është më e madhe se kudo tjetër në Evropë – luhet aty ku mund të luhet – thotë Shary.
Duke folur për metodat që përdor Rusia për t’i arritur këto qëllime, ai thotë se janë të gjitha metodat që janë në dispozicion të atij që drejton luftën hibride, që nënkupton ndikim politik, diplomaci dhe spiunazh (bashkëpunëtorë të shërbimeve sekrete ruse të dëbuar nga Evropa. tani shërbejnë si diplomatë në amdasadi në Beograd dhe në konsullatën në Banja Luka). Pastaj janë mundësitë ekonomike – paratë, investimet, gazi dhe nafta, korrupsioni nëse ka mundësi, propaganda – përmes Sputnik dhe RIA Novosti – dhe faktori historik (tregime për vëllazërinë e rusëve dhe serbëve dhe komplotit shekullor perëndimor kundër Sllavët), fuqia e butë përmes të ashtuquajturave shoqata të ndryshme civile, feja – ortodokse por edhe islame përmes Ramzan Kadyrov, faktor personal (askush nuk e di se sa agjentë rusë janë në mesin e emigrantëve rusë që erdhën në Serbi dhe BeH në 2022 dhe 2023).
I pyetur për të komentuar marrëdhëniet mes Rusisë dhe Presidentit të Republikës Srpska, Milorad Dodik, Shary thotë se Dodik ka shumë vite që luan rolin e lojtarit të Kremlinit në Ballkan.
– Nga pikëpamja politike, është dora e fundit e zgjatur e Putinit në ish-Jugosllavi, por edhe në të gjithë zonën rajonale. Është një taktikë e njohur. Në vende të ndryshme të Evropës, Rusia kishte ose ka ende njerëzit e saj, të cilët punojnë për para ose për ndonjë interes. Për shkak të kësaj, Dodik ka fitimin e tij: ai udhëton në Moskë, merr njerëz të rëndësishëm nga Rusia, merr disa thërrime financiare, por statusi i tij si një politikan “serioz” gjithashtu ngrihet. Në përgjithësi, ndikimi i Rusisë po zvogëlohet, aq më e madhe është rëndësia e Dodikut, e cila varet edhe nga politika që udhëheq Aleksandar Vuçiq. Në kohën e tij, Sllobodan Millosheviqi luajti një rol të ngjashëm, kur gjoja askush tjetër përveç Moskës nuk mund të fliste seriozisht me të – tha ai.
Duke folur së fundi për atë që Perëndimi po bën për të parandaluar ndikimin negativ rus dhe nëse po bën mjaftueshëm, Shary thotë se Perëndimi po bën atë që mundet.
– Bosnja dhe Hercegovina po e ka të vështirë të bashkohet dhe ka shumë arsye pse është kështu. Nëse dikush luan aktivisht me kartën kombëtare, situata përkeqësohet shpejt, dhe ky është rasti me Dodikun dhe Putinin, i cili e mbështet Dodikun. Dejtoni u përfundua me ngut për të ndalur luftën, nuk është plan për të ardhmen, por në bazë të tij BiH po jeton edhe 30 vjet pas luftës – tha ai.
Ai beson se një rrugëdalje e mirë do të ishte përfshirja e BiH në Bashkimin Evropian, për të mbytur të paktën disa probleme lokale në një vend të vogël në zhvillim më të shpejtë ekonomik dhe social.
– Formalisht, Bosnja dhe Hercegovina nuk është e gatshme për një asociacion të tillë dhe fatkeqësisht nuk do të jetë në të ardhmen e afërt. Kjo do të thotë se duhet një vendim thjesht politik, për të cilin Brukseli, por edhe shumica e anëtarëve të BE-së, duket se nuk janë gati. BE-ja paguan për refugjatët nga Lindja e Mesme, për luftën e Putinit në Ukrainë, paguan për Bullgarinë dhe Rumaninë e dobët në BE, ndaj nuk ka as dëshirën dhe as synimin të paguajë për Ballkanin, të paktën në të ardhmen e afërt. Nuk ka rrugëdalje të mirë, do të vazhdojë me vite e vite. Rusët janë të njohur për aftësinë për të duruar. Pragu i sëmundjeve sociale për shembujt evropianë në këtë vend është shumë i ulët, por edhe vendi ka shumë rezerva dhe është i madh. Kjo do të thotë se nuk do të ketë zgjidhje të shpejtë të krizës, as ajo ukrainase, as ajo për fat të keq ajo ballkanike – ka përfunduar Shary në një intervistë për Fena.
