Ngjarjet e fundit në Kosovë kanë zbuluar një përshkallëzim thellësisht shqetësues të dhunës. Një oficer policie u vra tragjikisht këtë fundjavë gjatë një sulmi të pacipë në veri të vendit. Duke parë rreth tridhjetë sulmues, shohim se ata janë më shumë si ushtarë, të armatosur me transportues dhe sisteme ushtarake. Për rrezikun e aktiviteteve të grupeve të tilla në veri të Kosovës kam paralajmëruar edhe më parë në fjalimin tim në parlament në korrik.
Duke marrë parasysh llojin e pajisjeve që kishin militantët, lindin pyetje serioze nëse ata mbështeteshin dhe organizoheshin drejtpërdrejt nga Qeveria e Serbisë. Drejtuesi i grupit të armatosur – i cili mori përgjegjësinë – ishte Milan Radoiçiq , nënkryetari i Listës Serbe dhe një person i besuar i Presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq . Nëse sulmi u krye me mbështetjen dhe nga Serbia – që ai pretendon se nuk ishte – Britania e Madhe, SHBA dhe BE duhet të ndërmarrin veprime të vendosura. Nuk ka vend për ‘reciprocitet’ nëse, siç duket, nënkryetari i një partie politike ka marrë armët dhe ka kryer vrasjen e një polici zyrtar.
Përgjegjësia për këto veprime është e një rëndësie të madhe, veçanërisht për Beogradin, i cili me këmbëngulje i shmangu pasojat . Lidhur me këtë, Radoiçiq pohon se është i lumtur që është dërguar në Serbi për t’u përballur me prokurorinë, por jo në Kosovë, ku është kryer krimi dhe ku familja është në pikëllim. Radoiçiq duhet të përballet me drejtësinë në Kosovë, ku familja e së cilës u vra i dashuri mund të përballet me të në gjykatë. Por përgjegjësia shtrihet përtej këtij akti të menjëhershëm.
Pavarësisht angazhimit të Kosovës për bashkëpunim me Mbretërinë e Bashkuar, Shtetet e Bashkuara dhe BE-në, ajo është përballur me një sërë akuzash të padrejta, duke filluar me mbështetjen e qeverisë serbe për bojkotimin e zgjedhjeve komunale nga serbët e Kosovës në veri. Ne dhe aleatët tanë kemi shprehur mbështetjen tonë për zgjedhjet që do të mbahen para se të tërhiqemi dhe të ndëshkojmë Kosovën për vendosjen e kryetarit të komunës, për mungesën e daljes së serbëve etnikë. Ka pasur pak ose aspak kritika ndaj qeverisë serbe, pavarësisht lidhjeve të tyre të dokumentuara mirë me partinë e listës Srpska dhe mbështetjen e tyre për bojkotin.
Është koha për një ndryshim urgjent të politikës që vendos drejtësinë dhe ekuilibrin në qendër të qasjes sonë ndaj marrëdhënieve ndërmjet Serbisë dhe Kosovës. Trendi i kohëve të fundit i ndëshkimit të Kosovës dhe përbuzjes ndaj Vuçiçit gjithnjë e më autokratik po na çon më thellë në një rreth dhune, destabiliteti dhe një situatë përkeqësuese, ndërsa drita në fund të tunelit të normalizimit dhe anëtarësimit në BE po shuhet gjithnjë e më shumë.
Vlen gjithashtu të kujtojmë se Serbia ka një GDP prej 63 miliardë dollarësh dhe një buxhet ushtarak prej 1.4 miliardë dollarësh krahasuar me PBB-në e Kosovës prej 9.4 miliardë dollarësh dhe shpenzimet ushtarake pak më shumë se 54 milion dollarë. Kjo nuk është konkurrencë e barabartë dhe qasja jonë duhet të njohë cenueshmërinë e Kosovës dhe nevojën për ndihmë.
Së pari, ne duhet të forcojmë masat e sigurisë. Britania e Madhe, si anëtare e Kuintit, duhet të marrë një rol më aktiv në dialogun e paqes ndërmjet Serbisë dhe Kosovës. Pasiviteti ynë aktual është i paqëndrueshëm përballë një situate kaq të paqëndrueshme. SHBA-ja dhe BE-ja gjithashtu duhet të mbajnë një qëndrim të vendosur kur i drejtohen udhëheqjes së Serbisë për rolin e saj në nxitjen e destabilitetit, përafrimin me Putinin dhe tendencat gjithnjë e më autokratike brenda dhe jashtë vendit. Presidenti Vuçiq nuk duhet të përjashtohet nga kritikat. Në fakt, takimi i tij i parë mëngjesin pas vrasjes së policit ishte me ambasadorin rus në Serbi.
Balancimi i stimujve dhe pasojave është jetik për të siguruar llogaridhënie dhe progres. Përgjegjësia e shpejtë dhe e drejtë për aktet e agresionit është çelësi për të dekurajuar dhunën e mëtejshme dhe për të refuzuar çdo nocion qetësimi. Këto baza të negociatave duhet të mbahen mend dhe të riintegrohen në qasjen kolektive të Kuintit.
Ne gjithashtu duhet të negociojmë nga një pozicion i forcës duke rritur parandalimin dhe duke rritur KFOR-in me 4500 trupa. Gjithashtu, Mbretëria e Bashkuar do të ribashkohet me forcën paqeruajtëse EUFOR në Bosnje kur ajo të rindërtohet në nëntor. Nëse Rusia vendos veton ndaj rinovimit të saj, NATO duhet të jetë e përgatitur të vendosë forca alternative paqeruajtëse në Bosnje për të shmangur një vakum.
Çdo përshkallëzim në Ballkan do të kishte efekte valëzuese në të gjithë Evropën, gjë që do ta bënte të domosdoshme forcimin e masave të sigurisë. EULEX-i duhet të kryejë një hetim të paanshëm, pa ndërhyrje politike, për të hedhur dritë mbi përfshirjen e autoriteteve apo aktorëve të Beogradit në vrasjen e policit të Kosovës dhe në bllokimet e supozuara të orkestruara të rrugëve. Nëse zbulohet se Beogradi është i përfshirë në ndonjë mënyrë, duhet të ketë pasoja të shpejta dhe të forta. Përveç kësaj, KFOR-i duhet të ndajë informacionin mbi rezervat dhe lëvizjet e armëve me shtetet anëtare pjesëmarrëse në mënyrë që të luftojë në mënyrë efektive aktivitetet ilegale.
Ne duhet të promovojmë dialogun dhe mirëkuptimin ndëretnik. Qeveria e Kosovës duhet të theksojë përkushtimin e saj të palëkundur për të mbështetur komunitetin serb në Kosovë, duke siguruar përfaqësimin dhe pjesëmarrjen e tyre aktive në demokraci pa ndërhyrje të panevojshme të huaja. Angazhimi i pesë vendeve të BE-së që nuk e njohin sovranitetin e Kosovës do të ofrojë një shtytje të konsiderueshme në rrugën e Kosovës drejt anëtarësimit në BE dhe NATO, duke forcuar njëkohësisht paprekshmërinë e integritetit të saj territorial.
Së fundi, krijimi i një aleance të sigurisë ndërmjet SHBA-së, Britanisë së Madhe, shteteve të tjera anëtare të NATO-s me vullnet dhe Kosovës duhet të hulumtohet derisa Kosova të bëhet anëtare e plotë e NATO-s. Një marrëveshje e tillë do të zgjidhte problemet aktuale të sigurisë dhe do të hapte rrugën për stabilitet afatgjatë në rajon.
Situata aktuale në Kosovë dhe Serbi kërkon një përgjigje vendimtare dhe shtetërore. Mosndëshkimi për aktet që ushqejnë përbuzje për shtetin e së drejtës nuk mund të tolerohet. Llogaridhënia, dialogu i hapur dhe masat e forta të sigurisë janë të domosdoshme për të siguruar stabilitet të qëndrueshëm në rajon. Është koha që Britania e Madhe të miratojë një politikë më të ashpër në Ballkan. Ne nuk jemi më të kufizuar nga konsensusi i BE-së dhe atyre që nuk e njohin Kosovën dhe duhet të jemi më shpikës në diplomacinë tonë, ndaj duhet të gjejmë jo vetëm zërin tonë, por shtyllën kurrizore, të ndalojmë së qëndruari mënjanë dhe të ndërmarrim veprime ku ne jemi të detyruar të mbështesim aleatët tanë.
Ne vendosim suksesin apo dështimin e mundshëm të Kosovës dhe kemi një përgjegjësi më të madhe se të tjerët për të qëndruar me njerëzit e Ballkanit Perëndimor dhe për të siguruar që brutaliteti i viteve 1990 të mos kthehet.
Dështimi nuk është një opsion në epokën e diplomacisë parandaluese dhe duhet të ndërmerren veprime tani për të parandaluar përshkallëzimin e mëtejshëm dhe për të siguruar një të ardhme paqësore për të gjithë në Ballkan.
Shkruar nga: Alicia Kearns për Politički.ba.
