Gjatë vizitës në Kinë më 17 dhe 18 tetor dhe pjesëmarrjes në Forumin e Tretë Brezi dhe Rruga për Bashkëpunim Ndërkombëtar, delegacioni serb do të nënshkruajë tre dokumente strategjike për bashkëpunim me Kinën, siç tha presidenti serb Aleksandar Vuçiq.
Para së gjithash bëhet fjalë për Marrëveshjen e Tregtisë së Lirë, e cila duhet të hapë kufijtë për mallrat serbe në Kinë dhe anasjelltas, për mallrat kineze në Serbi, të ulë ose të heqë doganat për një numër të madh të produkteve. Nga deklaratat e deritanishme të zyrtarëve nuk mund të konkludohet nëse marrëveshja do të përfshijë investime dhe shërbime, si dhe nëse negociatorët tanë kanë bërë disa lëshime për të mbrojtur industrinë vendase që mund të goditet nga mallrat kineze.
Dy marrëveshjet e tjera, me sa mund të kuptohet nga deklaratat e presidentit serb Aleksandar Vuçiq në hapjen e autostradës Ruma-Sabac, janë marrëveshja për ndërtimin e rrugës nga Baçki Bregu në kufi me Hungarinë deri në Kikinda. është kufiri me Rumaninë.
Ai përmendi gjithashtu “një dokument shumë të rëndësishëm në lidhje me pastrimin e juanit”.
Për marrëveshjen e tregtisë së lirë me Kinën është folur që nga fillimi i vitit të kaluar dhe është paralajmëruar se do të nënshkruhet deri në fund të vitit 2022.
Shkëmbimi tregtar me Kinën deri më tani ka qenë asimetrik, për të thënë të paktën. Serbia vitin e kaluar ka importuar mallra nga Kina për 4,98 miliardë dollarë dhe i ka eksportuar për 1,17 miliardë dollarë.
Megjithatë, eksportet drejt Kinës po rriten me një ritëm të jashtëzakonshëm. Eksportet e Serbisë në vendin më të populluar në botë (nëse India ende nuk e ka kaluar) në vitin 2013 arritën në vetëm nëntë milionë dollarë, dhe në vitin 2018 u dhjetëfishuan në 92 milionë dollarë ende modeste. Në pesë vitet e ardhshme, eksportet tona u rritën dymbëdhjetëfish në 1.17 miliardë dollarë të lartpërmendur.
Natyrisht, shpjegimi qëndron në Serbinë lindore, pra në privatizimin e RTB Bor dhe investimet në minierat e bakrit.
Gjegjësisht, vitin e kaluar xehe dhe koncentrate të bakrit janë eksportuar në Kinë për 913.5 milionë dollarë, ndërsa prodhimet e bakrit të rafinuar për gati 133 milionë dollarë. Me fjalë të tjera, 90 për qind e eksporteve tona në Kinë shkuan nga Bori.
Pjesa tjetër e eksportit, për fat të keq, lidhet kryesisht me më shumë lëndë të para. Eksporti i drurit ishte rreth 38 milionë dollarë dhe në mesin e 10 produkteve më të rëndësishme të eksportit, vetëm një është ushqimi, mishi i ngrirë i viçit pa kocka, eksporti i të cilit krahasuar me një vit më parë është rritur për gati 2.5 herë në 11.7 milionë dollarë.
Meqë ra fjala, industria ushqimore dhe bujqësia flitet më së shumti si degët që do të lulëzojnë më shumë me tregtinë e lirë me Kinën.
Eksportet në Kinë u rritën në dekadën e kaluar me një shpejtësi të jashtëzakonshme, por në terma absolutë, importet nga ai vend u rritën pa masë.
Nga importet prej 1.5 miliardë dollarësh në vitin 2013, arritëm në dy miliardë në vitin 2018 dhe më pas ka një kërcim në gati pesë miliardë dollarë në vitin 2022.
Produktet më të rëndësishme të importuara vitin e kaluar ishin kaldaja me tuba për 154 milionë dollarë, telefonat inteligjentë për 147,6 milionë dollarë, pastaj hardueri për rreth 97 milionë dollarë, kondicionerët për 70,1 milionë dollarë dhe një sërë produktesh të tjera pothuajse nga të gjitha fushat.
Fakti që kemi një deficit të madh në tregtinë me Kinën nuk është befasi, sepse Kina është eksportuesi më i madh në botë, por mund të shqetësojë, pas nënshkrimit të marrëveshjes së tregtisë së lirë, thjesht sepse mund të na ofrojnë shumë. më shumë mallra sesa mund t’u ofrojmë.
Ljubodrag Saviq, profesor në Fakultetin Ekonomik në Beograd, thekson se çdo marrëveshje për tregtinë e lirë është një hap përpara si për importuesit ashtu edhe për eksportuesit.
“Kjo është një gjë e mirë.” Megjithatë, në afat të shkurtër, si rregull, për një vend më pak të zhvilluar, hapja sjell më pak përfitime sesa për një vend dominues. Thjesht, eksportet nga Kina në Serbi janë shumë më të larta se anasjelltas. Shumica e eksporteve tona në Kinë vijnë nga kompani kineze. Nëse i përjashtojmë, supozoj se do të përfitojnë më shumë produktet ushqimore, për shembull vera. Mund të jetë edhe mish, por ne nuk kemi aq shumë.
Në terma afatgjatë, një treg i madh kinez hapet për ne. Marrëveshje të tilla nuk bëhen për sot, por për 10-20 vitet e ardhshme. Është një mundësi e madhe për eksportuesit serbë. Ne kemi një marrëveshje tregtare me BE-në dhe tani me Kinën. Janë dy tregje të mëdha ku ne kemi status preferencial”, thekson Savić.
Ai gjithashtu thekson se duhet të kemi parasysh se bota është në një gjendje riorganizimi dhe se Kina ka tashmë GDP-në më të madhe të matur me fuqinë blerëse në botë.
“A mund ta përdorim atë?” Është palë e dytë mëngë. Investitorët e huaj që prodhojnë në Serbi do të kërkojnë të përfitojnë nga kjo. Sepse, edhe pse është p.sh. një kompani gjermane, nëse prodhon këtu trajtohet si produkt serb dhe kjo mund të jetë argument për tërheqjen e investimeve. Sado që investimet e huaja kanë të meta, ne nuk kemi alternativë më të mirë për zhvillimin e ekonomisë”, thotë Saviq.
Megjithatë, duhet pasur parasysh se marrëveshjet e tregtisë së lirë nuk nënkuptojnë tregti plotësisht të lirë. Për shembull, në përgjithësi zbatohet rregulli i origjinës vendase, i cili kërkon që të paktën një përqindje e dakorduar e produktit, zakonisht 50 për qind, të prodhohet në vend. Kjo do të thotë se produktet që montohen vetëm në Serbi vështirë se do të kenë mundësi të eksportohen në Kinë. Ky ishte problemi kryesor pse Fiat 500, i cili prodhohej në Kragujevc, nuk mund të eksportohej kurrë në Rusi, edhe pse ne kemi një marrëveshje të tregtisë së lirë me ta.
Duhet të theksohet gjithashtu se çdo marrëveshje dypalëshe për tregtinë e lirë është e vlefshme vetëm deri në anëtarësimin në Bashkimin Evropian, kurdo që të jetë kjo, sepse atëherë anëtari i ri është i detyruar të marrë përsipër politikën dhe marrëveshjet e tregtisë së jashtme të Bashkimit.
Savić shton se kleringu në juan duhet ta bëjë më të lirë dhe më të lehtë për eksportuesit dhe importuesit, sepse eliminon diferencat e dyfishta të kursit të këmbimit dhe rrezikun e ndryshimit të kursit të këmbimit të dollarit kundrejt dinarit dhe juanit.
“Tani duhet të ndryshojmë dinarët në dollarë, pastaj dollarët në juan. Ideja është të eliminohen diferencat e këmbimit dhe ndryshimet në kursin e këmbimit të dollarit. Është gjithashtu pjesë e një politike globale të udhëhequr nga anëtarët e BRICS për të reduktuar pjesën e dollarit në tregti”, thotë Savić.
Në të kaluarën, RSFJ kishte një dollar klering dhe tregtia me BRSS zhvillohej duke përdorur këtë monedhë të rënë dakord.
Në një moment, importet dhe eksportet llogariten dhe bilanci paguhet ose mblidhet. Kursi i këmbimit mund të jetë i ndryshueshëm ose mund të bihet dakord për një kurs fiks këmbimi midis dinarit dhe juanit, i cili u siguron tregtarëve siguri”, vëren Savić.
Kur është fjala për aspektin politik të kësaj vizite dhe pasojat e mundshme për Serbinë, Millosh Pavkoviq, studiues në Qendrën për Politika Evropiane, thotë për Danas se ky është një vazhdimësi e aktit balancues bazuar në politikën e katër shtyllave, por në Marrëdhëniet gjeopolitike që kohët e fundit kanë qenë shumë dinamike mes BE-së dhe SHBA-së, po ndjek me vëmendje të veçantë bashkëpunimin e Serbisë me Rusinë dhe Kinën.
– Reagimet e tyre ndaj nënshkrimit të këtyre dokumenteve do të bazohen në ndikimin që këto dokumente mund të kenë në interesat e BE-së dhe SHBA-së në Serbi dhe në rajonin e Ballkanit Perëndimor – përfundon Pavkoviq.
Kujtojmë se kreu i diplomacisë evropiane, Josep Borrell, tha në Pekin se besimi i ndërsjellë mes BE-së dhe Kinës është “dëmtuar”.
Zyrtari evropian shtoi se duhet punuar për të rivendosur besimin dhe se çekuilibri tregtar midis BE-së dhe Kinës “nuk është vetëm sasior, por edhe cilësor”.
Sipas tij, shkak për këtë janë vështirësitë me të cilat përballen kompanitë evropiane kur duan të hyjnë në tregun kinez.
Borelj ndodhet në Kinë dhe në axhendën e vizitës janë, ndër të tjera, mbrojtja e strategjisë evropiane të “reduktimit të rrezikut” dhe vendosja e themeleve për samitin BE-Kinë në fund të këtij viti.
