Një muaj më parë, Izraelin e zgjoi tragjedia më vdekjeprurëse në historinë e tij 75-vjeçare.
Militantë të Hamasit hynë në territorin e tij më 7 tetor, duke vrarë dhe masakruar më shumë se 1.400 njerëz dhe duke marrë pengje 239 të tjerë.
Qeveria izraelite i shpalli luftë Hamasit në Gazë dhe krijoi terren për një përgjigje masive ushtarake ndaj sulmit të befasishëm.
“Kjo luftë do të marrë kohë. Do të jetë e vështirë”, tha kryeministri izraelit, Benjamin Netanyahu, duke u zotuar se do ta shkatërrojë Hamasin.
Kërdia që pasoi, u shndërrua në muajin më të përgjakshëm për 2.3 milionë palestinezët në Rripin e Gazës.
Ushtria izraelite u hakmor me një fushatë të përditshme të sulmeve ajrore – me në shënjestër, sipas saj, infrastrukturën e Hamasit – si dhe dislokoi trupa që rrethuan qytetin strategjik të Gazës.
Ministria e Shëndetësisë në Gazë, e udhëhequr nga grupi militant, tha të hënën se 10.022 njerëz janë vrarë – në mesin e tyre 4.104 fëmijë – prej se Izraeli ka nisur sulmet në enklavë.
Izraeli i cilëson veprimet e tij si vetëmbrojtje, por jo të gjithë pajtohen.
“Gaza po privohet nga ushqimi, uji, barnat dhe karburantet. Izraeli po lejon brenda sasitë më të vogla të mundshme. Është tronditëse se si komuniteti ndërkombëtar është duke lejuar që 2.3 milionë njerëz të jenë të uritur, të dehidratuar dhe pa gjërat e domosdoshme për jetesë”, thotë për Radion Evropa e Lirë Khaled Elgindy, drejtor i Programit për Palestinën dhe Çështjet Palestineze-Izraelite në Institutin për Lindjen e Mesme.
Gjëja e vetme që lufta ka krijuar, sipas tij, është “një katastrofë e madhe humanitare”.
“… dhe nuk ka një fund në horizont. Është një situatë shumë tronditëse, si në aspektin njerëzor, ashtu edhe atë politik dhe diplomatik. Një dështim i plotë”, thotë Elgindy.
Situata humanitare në Gazë
Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Joe Biden, e vuri në pikëpyetje saktësinë e informacioneve të Ministrisë së Shëndetësisë në Gazë, në lidhje me viktimat, derisa Forcat e Mbrojtjes së Izraelit thanë, po ashtu, se “çdo informacion i dhënë nga një organizatë terroriste, duhet të merret me kujdes”.
Hamasi, që kontrollon Gazën nga viti 2007, është shpallur organizatë terroriste nga shumë vende, përfshirë SHBA-në dhe Mbretërinë e Bashkuar.
Megjithatë, drejtori rajonal i urgjencave pranë Organizatës Botërore të Shëndetësisë, Richard Brennan, tha javën e kaluar se beson se shifrat e dhëna nga Ministria e Shëndetësisë në Gazë, janë të besueshme.
“Kemi besim se sistemet e menaxhimit të informacionit, që Ministria e Shëndetësisë i ka vendosur ndër vite, përkojnë me analizat”, tha ai.
Udhëheqësit e të gjitha agjencive kryesore të OKB-së bënë thirrje të hënën për “armëpushim të menjëhershëm humanitar”, duke thënë se “mjaft është mjaft”.
“Vrasjet e tmerrshme të më shumë civilëve në Gazë janë një mizori, ashtu siç është edhe privimi i mbi 2 milionë palestinezëve nga ushqimi, uji, barnat, energjia elektrike dhe karburantet”, thanë ata në deklaratë.
Sipas tyre, më shumë se 23.000 njerëzve të plagosur “u duhet trajtim i menjëhershëm brenda spitaleve të mbingarkuara”.
Shërbimet e telefonit dhe internetit ndërpriten vazhdimisht në Gazë, duke i lënë njerëzit në pamundësi për të thirrur ambulancat.
Shumë familje jetojnë bashkërisht në shtëpi, ose flenë në tenda.
Egjipti hapi në disa raste pikën kufitare Rafah, duke i lejuar qindra shtetas të huaj dhe palestinezë të plagosur rëndë të kalojnë në territorin e tij.Situata me pengjet
Udhëheqësit e agjencive të OKB-së kërkuan, gjithashtu, lirimin pa kushte të pengjeve që mbahen nga Hamasi.
Në ditën e sulmit, më 7 tetor, Hamasi mori 239 pengje në qytetet kufitare me Gazën, në një festival muzikor në natyrë dhe në disa baza ushtarake.
Ato përfshijnë civilë të moshave të ndryshme – në mesin e tyre 33 fëmijë dhe një foshnje 9-muajshe – si dhe shërbyes ushtarakë.
Sipas Qeverisë izraelite, më shumë se gjysma e pengjeve besohet se kanë pasaporta të huaja dhe se vijnë nga 25 vende të ndryshme, përfshirë SHBA-në, Francën, Gjermaninë, Argjentinën, Tajlandën dhe Rusinë.
Organizata Botërore e Shëndetësisë tha se është “shumë e shqetësuar” për gjendjen e tyre, sidomos të fëmijëve, të moshuarve dhe atyre me shëndet të dobët.
Hamasi thotë se i mban pengjet fshehur në të gjithë Gazën, përfshirë edhe në tunele.
Sipas tij, së paku 50 prej tyre janë vrarë nga sulmet ajrore izraelite, por kjo shifër nuk është verifikuar në mënyrë të pavarur.
Deri më tash, pesë prej pengjeve dihet se janë liruar.
Mendohet se grupi militant mund t’i ketë kapur pengjet për t’i bërë presion Izraelit që të lirojë disa ose të 5.100 palestinezët që mbahen në burgjet izraelite.
Netanyahu i hodhi poshtë thirrjet e familjarëve për armëpushim.
“Vlerësimi ynë i përbashkët, jo vetëm i anëtarëve të kabinetit, por i të gjitha forcave të sigurisë dhe ushtrisë, është se aksioni tokësor krijon mundësi për shpëtimin e pengjeve tona, sepse Hamasi nuk do t’i lirojë ato nëse nuk është nën presion. Thjesht, nuk do ta bëjë”, tha ai.
Protestuesit mbajnë në duar fotografi të fëmijëve të rrëmbyer nga Hamasi gjatë një tubimi në mbështetje të Izraelit. Pragë, Republika Çeke, 1 nëntor 2023.
Cila është rruga përpara?
“E vetmja rrugë përpara është armëpushimi i menjëhershëm”, thotë Elgindy nga Instituti për Lindjen e Mesme.
Sipas tij, edhe çështja e pengjeve, edhe situata humanitare në Gazë duhet të zgjidhen në tryezën e bisedimeve, me ndërmjetësim ndërkombëtar.
“Zgjidhje ushtarake të këtij problemi nuk ka. Dikush duhet të jetë në gjendje që t’ia thotë Izraelit këtë në mënyrë eksplicite. Shpresoj SHBA-ja”, thotë Elgindy.
Si alternativë, ai përmend zgjidhjen me dy shtete, e cila prej vitesh shtyhet përpara edhe nga SHBA-ja.
Kjo zgjidhje kërkon krijimin e një shteti të pavarur për palestinezët, krahas atij të Izraelit.
Por, thotë Elgindy, kjo duket vështirë e arritshme tash për tash.
Sipas tij, udhëheqja palestineze në Ramallah do të donte ta shihte zgjidhjen e tillë, por jo edhe “Qeveria ekstremiste e Izraelit”, e përbërë nga partitë e krahut të djathtë, të ekstremit të djathtë dhe ato ultra-ortodokse.
Për SHBA-në, Elgindy thotë se “nuk mund ta bindë Izraelin për të bërë pauzë të përkohshme humanitare në bombardimin e Gazës”, e “lëre më për zhvillime të mëdha politike, siç është zgjidhja me dy shtete”.
I pyetur nëse kjo zgjidhje është opsioni i vetëm, Elgindy përgjigjet:
“Ka edhe opsione të tjera që duhen konsideruar. Është mundësia e një shteti për të gjithë njerëzit midis Lumit Jordan dhe Detit Mesdhe – pa marrë parasysh a janë arabë apo hebrenj”.
Konflikti mes izraelitëve dhe palestinezëve është i vjetër me dekada dhe lidhet kryesisht me çështjen e territoreve.
Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Joe Biden, tha më 25 tetor se situata mes tyre nuk mund të kthehet në status quo-në e para 7 tetorit.
Kur kriza të përfundojë, sipas tij, duhet të ketë një pamje të asaj që vjen më pas.
“Sipas mendimit tonë, duhet të jetë një zgjidhje me dy shtete”, tha Biden.
“Dhe kjo nënkupton një përpjekje të përqendruar të të gjitha palëve – izraelitëve, palestinezëve, partnerëve rajonalë, udhëheqësve globalë – për të na vënë në rrugë drejt paqes”, tha presidenti amerikan.
Cila është historia e konfliktit të Izraelit me Hamasin?
Izraeli ka një histori të gjatë armiqësie me Hamasin.
Ai luftoi me të në Gazë katër herë dhe kreu shumë operacione të tjera, duke shkaktuar qindra viktima palestineze.
Militantët e Hamasit lëshuan mijëra raketa kundër Izraelit, duke vrarë qindra izraelitë.
Izraeli e akuzon Hamasin për rrëmbimin e qytetarëve izraelitë dhe organizimin e protestave që kërcënojnë kufijtë e tij.
Hamasi dhe mbështetësit e tij, në anën tjetër, e akuzojnë Izraelin për shtypjen e palestinezëve dhe shkeljen e të drejtave të tyre.
