Në një pasdite me shi më 1891, pesë vjet para se të kurorëzohej si car i Rusisë, Nikolas Romanov po shëtiste me një çikletë që tërhiqej nga një njeri, nëpër rrugët e ngushta në Otsu, Japoni, kur një nga policët e ngarkuar me ruajtjen e carit, u vërsul drejt tij me një shpatë.
Sulmuesi e preu 22-vjeçarin rus dy herë në kokë para se ta përplaste në tokë.
Reagimi japonez ndaj tentativës për vrasje ishte thellësisht e penduar. U ofruan dorëheqje, mijëra telegrame nga qytetarë japonezë iu dërguan delegacionit rus dhe një grua e re vrau veten publikisht si një akt pendimi ekstrem.
Por, kujtimi i carit për të qëndruar “i vetëm, në mes të rrugës” përballë turmave që e shikonin në heshtje teksa ai derdhte gjak, nxiti një urrejtje të thellë për japonezët, të cilët Nikolla i quajti “makakë”.
Një dekadë pas incidentit në Otsu, Nikolla II ishte në fronin e Rusisë dhe një përplasje e madhe me Japoninë dukej e pashmangshme. Shkaqet e armiqësive nuk kishin lidhje me sulmin me shpatë, por plagët në lëkurën e tij dhe dhimbjet e kokës që cari ende i vuante, sigurisht që nuk bënë asgjë për ta shmangur luftën e afërt.
Pas shekujsh izolimi, Japonia në fund të viteve 1800 ishte një vend që po modernizohej me shpejtësi dhe me një fuqi ushtarake që po rritej. Japonia kishte shpartalluar ushtrinë kineze në një konflikt mbi Korenë dhe kishte marrë territorin duke përfshirë Gadishullin Liaotung, një copë toke e rrethuar me ujëra, e cila lidh perëndimin e Koresë me një port të çmuar detar.
Por Rusia, Franca dhe Gjermania, të shqetësuara nga ndikimi në rritje i Japonisë në rajon, me Tokion e armatosur rëndë, ia dorëzuan Kinës gadishullin me rëndësi strategjike.
Dorëzimi – një poshtërim për Japoninë – i shoqëruar nga Shën Petersburgu që më pas mori me qira Gadishullin Liaotung dhe portin e tij me ujë të ngrohtë, Portin Arthur, nga Kina për 25 vjet.
Anijet luftarake ruse u ankoruan shpejt në portin aziatik dhe hekurudha trans-siberiane u zgjerua nëpër gadishull, që do të thotë se ushtarët dhe materialet mund të dërgoheshin nga Shën Petersburg në Portin Arthur brenda pak ditësh.
Cari i Rusisë në atë kohë u përball me një popullsi të pakënaqur dhe gjithnjë e më të shqetësuar. Një këshilltar e kishte paralajmëruar Nikolasin se “për të penguar një revolucion, na duhet një luftë e vogël fitimtare”.
Një konflikt i tillë mund t’i kishte mbledhur rusët rreth autokracisë dhe të fitonte mjaft tokë dhe burime për të lehtësuar potencialisht situatën e rëndë ekonomike në Rusi.
Shoqëria japoneze ishte e zemëruar me humbjen e gadishullit Liaotung, i cili në vend shihej si plaçkë e ligjshme e luftës, por Tokio nuk kishte zgjidhje tjetër veçse të pranonte diktatin.
Japonia kishte zero shanse për ta fituar ndonjë konflikt të mundshëm me fuqitë e kombinuara të Rusisë, Francës dhe Gjermanisë.
Por, Japonia shpejt mori biletën e saj për t’u tërhequr në formën e një traktati të kompleks me Britaninë.
Aleanca anglo-japoneze e vitit 1902 e detyronte secilin vend të mbronte tjetrin nëse sulmohej nga dy ose më shumë vende të tjera.
Nëse do të shpërthente lufta mes Rusisë dhe Japonisë, dhe një vend i dytë do të mbante anën e carit, Britania do të ishte e detyruar të përfshihej në konflikt në anën e Japonisë.
E inkurajuar nga traktati, Japonia filloi fshehurazi të bënte plane për luftë, duke derdhur pjesën më të madhe të buxhetit të saj shtetëror në përgatitjet ushtarake.
Më pas, vonë natën e 8 shkurtit të vitit 1904, një flotë detare japoneze nisi një sulm të fshehtë me torpila ndaj Skuadrës së Parë të Paqësorit të Rusisë brenda Portit Arthur. Tri orë më vonë, Japonia shpalli luftë.
Me gjithë dëmtimin e flotës së tij në Portin Arthur, Shën Petersburgu besonte se lufta do të ishte një rrugëdalje. Një toger rus vuri në dukje se forca detare e vendit të tij në ujërat aziatike do të thotë “ne do ta mundim lehtësisht jo vetëm japonezët, por edhe çdo flotë të kombinuar anglo-japoneze nëse britanikët vendosin të përfshihen këtu”.
Shkrimtari rus, Leo Tolstoy, reagoi i tmerruar ndaj lajmeve për konfliktin.
“Përsëri luftë. Përsëri vuajtje, të nevojshme për askënd, krejtësisht të panevojshme”, shkroi ai.
“Përsëri trullosja universale dhe brutalizmi i burrave”.
Më 8 shkurt, anijet nga disa vende në portin neutral të Chemulpos, Incheoni i sotëm, u paralajmëruan nga Japonia të “qëndrojnë larg”, duke u zotuar se dy anije ruse në port do të shënjestroheshin pasditen e ardhshme.
Anijet ruse zgjodhën të avullonin në ujëra të hapura për t’u përballur me flotën japoneze në pritje, nën brohoritjet e, siç kujton një dëshmitar, “rreth 400 oficerëve dhe burrave britanikë, të cilëve u vinte shumë keq për ta dhe admironin guximin e tyre në betejë”.
Beteja përfundoi me anijet ruse të tejkaluara në numër, të mbushura me predha dhe të rrënuara. Humbja kumbuese ishte një temë që do të përsëritej në det dhe në tokë për forcat ruse.
Në një mëngjes të mjegullt në prill të vitit 1904, tre luftanije të udhëhequra nga admirali rus Stepan Makarov u nisën drejt anijeve japoneze që po lundronin pranë Portit Arthur. Ishte një kurth. Disa anije të tjera japoneze në pritë iu bashkuan luftës.
Kur Makarov u përpoq të ikte përsëri në port, anija e tij, Petropavlovsk, goditi një minë dhe ai dhe afro 700 burra të tjerë u fundosën bashkë me anijen.
Zëvendësuesi i Makarovit ishte Admirali Wilgelm Vitgeft, i cili në gusht të po atij viti hyri në betejë dhe u vra gjithashtu kur një breshëri predhash japoneze u përplasën në anijen e tij.
I shtangur nga vargu i humbjeve, Shën Petersburgu urdhëroi forcat detare të mbetura të Rusisë në një udhëtim 7-mujor nga Deti Baltik, në gjysmë të rrugës rreth botës, deri në ujërat e Koresë.
“Sakrifikojeni flotën nëse është e nevojshme”, tha me zymtësi admirali rus, Zinovy Rozhestvensky, për misionin detar prej 33.000 kilometrash. “Por, në të njëjtën kohë jepni një goditje fatale fuqive detare japoneze”.
Në tokë, për Rusinë pasuan humbjet e mëtejshme mbrojtëse, pjesërisht për shkak të përdorimit efektiv të teknologjisë së re të mitralozëve nga Japonia, si dhe trimërisë gati vetëvrasëse të ushtarëve japonezë.
Perandori i Japonisë u kishte kërkuar ushtarëve të tij ta mbanin mend se “detyra është më e rëndë se një mal… ndërsa vdekja është më e lehtë se një pendë”.
Rusët që përpiqeshin të mbanin tokën që pushtuan, u përballën me valë sulmesh të tmerrshme nga njerëzit mbi në pozicionet e fortifikuara. Japonezët iu referuan taktikës si “human bullet attacks”, kur njeriu përdorej si plumb, domethënë sulmon nga afër tanket e armikut.
Taktika të tilla ishin përfundimisht efektive, por ishin jashtëzakonisht të kushtueshme për Japoninë. Në një sulm në një pozicion rus në majë të kodrës, rreth 4.000 ushtarë japonezë u vranë në një ditë të vetme.
Japonezët rrethuan Portin Arthur, duke marrë anijet ruse që kishin mbetur të bllokuara. Më 2 janar 1905, forcat ruse iu dorëzuan japonezëve në Portin Arthur.
Vështirësitë sa vinin e shtoheshin në hapësirat e pallatit të Rusisë, kur protestat shpërthyen në Shën Petersburg në janar të vitit 1905 për luftën katastrofike dhe mungesat që po shkaktonte në Rusi. Më 22 janar, mijëra protestues iu afruan Pallatit të Dimrit në qendër të Shën Petersburgut. Ushtria hapi zjarr ndaj marshuesve, duke vrarë të paktën 96 persona.
Në kohën kur ekuipazhet e lodhura të Flotës Baltike mbërritën më në fund në ujërat aziatike, japonezët kishin kontroll të plotë të tokës dhe detit. Admirali Rozhestvensky, komandant i flotës së anijeve, dërgoi pororsi në Shën Petersburg se, duke pasur parasysh rrethanat, ai nuk shihte “as më të voglën perspektivë për të rimarrë komandën e detit me forcë nën urdhrat e mi”.
Rozhestvensky shpejt u vërtetua tragjikisht i saktë.
Ndërsa përpiqej të lëvizte përmes zonës së luftës në sigurinë e portit rus të Vladivostokut, flota e tij u vu re nga vëzhguesit japonezë dhe u sulmua. Në atë që u bë e njohur si Beteja e Tsushimës, pothuajse të gjitha anijet detare të mbetura të Rusisë, ose u fundosën, ose iu dorëzuan japonezëve. Rreth 5.800 marinarë rusë u vranë ose u plagosën.
Në shtator 1905, Rusia dhe Japonia nënshkruan një traktat paqeje, i cili kërkonte që Rusia ta njihte Korenë si brenda “sferës së ndikimit” të Japonisë dhe të hiqte dorë nga qiraja e saj në Port Arthur. Japonezët nuk arritën të fitonin pagesat e dëmshpërblimeve që ishin parashikuar, por u referuan si një nga “fuqitë e mëdha” të botës pas fitores vendimtare në luftë.
Brenda Rusisë, disfata ishte një faktor kryesor në revolucionin e vitit 1905 që trimëroi shumë nga lëvizjet radikale të majta ruse, duke përfshirë bolshevikët, të udhëhequr nga marksisti revolucionar, Vladimir Lenin. Në vitin 1904, Lenini reagoi ndaj luftës me një gjuhë tipike gjaku.
“Ata që mbjellin erën, do të korrin stuhi!”, shkroi ai.
