Më 2 shkurt, Ministria e Punëve të Brendshme serbe i dorëzoi gruas ruse Elena Koposova, e cila jeton në vend me familjen e saj prej pesë vitesh, një urdhër që ajo duhet të largohet nga Republika Srpska brenda 30 ditëve, sepse ajo përbën një kërcënim për sigurinë kombëtare. . Baza e këtij vendimi, siç beson edhe vetë Elena, ishte nënshkrimi i saj në ankesën kundër pushtimit rus në Ukrainë, të publikuar në mediat serbe. Korrespondenti i North.Realities mësoi detajet e kësaj historie.
Ne u përpoqëm të mos shikonim lart
Elena Koposova, sipas saj, ka hasur në thirrjen kundër luftës së diasporës ruse në Serbi, e cila u shfaq në internet më 5 mars 2022, krejtësisht rastësisht. Sapo isha në Facebook dhe pashë një postim me një lidhje në burimin tim. Unë vazhdova, firmosa dhe harrova. Më pas, një letër që dënonte pushtimin rus të Ukrainës u shfaq në burimin serb Danas , ku ndodhet ende. Nënshkrimi i Elenës është i gjashti nga poshtë.
“Kjo letër përmbante fjalë me të cilat isha plotësisht dakord dhe vendosja e nënshkrimit tim ishte e vetmja gjë që mund të bëja në atë kohë për të treguar disi solidaritetin tim”, thotë Elena. – Autori i letrës ishte Pyotr Nikitin. As që e dija kush ishte atëherë. Dhe mendoj se arsyeja e vendimit që të largohem nga Serbia ishte pikërisht ky nënshkrim. Edhe miqtë tanë serbë besojnë se ky është problemi. Nuk kam asnjë shpjegim tjetër, të paktën sepse për pesë vite me bashkëshortin kemi rinovuar lejen e qëndrimit dhe nuk ka pasur asnjë problem.
Elena e kujton pothuajse çdo minutë 24 shkurt 2022. Si në mëngjes, kur ajo po bënte gati djalin e saj të madh për shkollën serbe, u përpoq t’i përcillte më butësisht se luftën nuk e filloi Rusia, por njerëzit që morën pushtetin në të. Por ai nuk donte të dëgjonte se vendi në të cilin ai lindi dhe ku jetonin gjyshërit e tij kishte bërë diçka të tmerrshme. Si unë dhe bashkëshorti im shkuam në dyqan me këmbë të dobëta dhe nuk ngrinim sytë për të mos takuar shikimin e askujt.
“Kisha frikë se si fëmijët dhe mësuesit e tjerë do ta shikonin fëmijën në shkollë, pasi ai është nga Rusia,” kujton Elena. – Dhe fakti që unë dhe Zhenya do të shikohemi gjithashtu si pjesë e kësaj të keqeje, të cilën nuk mund ta parandalonim në asnjë mënyrë. Në komunitetin tonë rus, të gjithë këto ditë u përpoqën disi të mbështesin njëri-tjetrin. Nuk e kishim besuar se ky makth mund të zgjaste shumë, por ende vazhdon.
Tradhtarët e Atdheut
Elena Koposova është 54 vjeç, burri i saj Evgeniy është 48. Ata u shpërngulën në Serbi me dy fëmijët e tyre nga Shën Petersburg në vitin 2018. Në atdheun e saj, Elena, me profesion filologe, fitonte para nga përkthimet letrare nga anglishtja. Evgeniy ishte i angazhuar në ndërtime të ulëta. Ata, si shumë rusë që sot gjenden në mërgim, kishin një jetë të mirëfunksionuar dhe të begatë. Por Elena dhe burri i saj e kuptuan shumë mirë se Rusia “po shkonte diku në drejtimin e gabuar”. Pika e kthesës, sipas Elenës, ishte aneksimi i Krimesë.
“Ishte një tronditje e tmerrshme,” kujton Elena. – Si vetë ngjarja, ashtu edhe mënyra se si reagoi pjesa më e madhe e vendit tonë, përfshirë miqtë dhe të afërmit tanë. Nuk e prisnim që njerëzit të ktheheshin me kokë poshtë kaq shpejt. Dhe pastaj ne thjesht pamë atë që po ndodhte në Rusi si një top bore që fluturonte poshtë malit dhe bëhej më i madh.
Elena flet për ngjarje që janë tashmë mjaft të largëta me emocione të dukshme dhe dridhje në zërin e saj, sepse “gjithçka po vjen përsëri”. Ndjenja e frikës dhe e pafuqisë përballë asaj që po ndodhte u shfaq pikërisht atëherë dhe më pas vetëm u forcua. Një goditje tjetër ishte vrasja e Boris Nemtsov. Duke folur për Rusinë e sotme, Elena pranon se që në fillim nuk kishte iluzione për Putinin. Asaj nuk i pëlqeu fakti që ai vinte nga shërbimet speciale, apo fakti që erdhi në pushtet përmes Operacionit Pasardhës.
“Televizori, i cili në vitet ’90 ishte diçka si një dritare në botën e re, përfundimisht u bë e pamundur për t’u parë dhe ne thjesht e fikim,” thotë Elena. “Në emisionet e zakonshme të bisedave gjatë ditës, vrazhdësia dhe e keqja e plotë u derdhën prej andej. Dhe kjo e keqe bëhej gjithnjë e më shumë. Ne shikonim të tmerruar sesi njerëzit ngopen me helmin e propagandës. Si e humbasin dëshirën për të kuptuar diçka, për të kuptuar diçka. Dhe të gjitha këto rrëfime i ndjemë për vete kur u larguam dhe ata thoshin pas nesh: “tradhtarë të atdheut”.
Vendimi përfundimtar për të emigruar erdhi në vitin 2018 dhe ata filluan menjëherë të kërkonin opsione. Së pari ata shikuan Finlandën fqinje, ku kishin një shtëpi verore për shumë vite. Por jeta atje doli të ishte shumë e shtrenjtë dhe ishte e pamundur të gjesh një punë, kështu që ata filluan të mendojnë për të lëvizur. Pasi kemi studiuar legjislacionin e migracionit të vendeve të ndryshme, ne vendosëm për Serbinë si opsionin më të mirë. Së pari erdhëm për gjashtë muaj për të parë përreth. Pasi jetuan atje, kuptuan se mund dhe donin të qëndronin këtu dhe në vitin 2019, pasi shitën një apartament në Shën Petersburg dhe një daçë, blenë një shtëpi në komunën e Sopotit, 50 kilometra larg Beogradit.
Në rreth, sipas Elenës, ka shumë monumente dhe vende interesi të ndryshme, ndaj blenë jo thjesht një shtëpi, por një godinë të papërfunduar, një pjesë të së cilës planifikojnë ta përdorin si një hotel të vogël për të zhvilluar turizmin vendas. Paratë e mbledhura nga shitja e pronave të paluajtshme ruse synonin të blinin banesa në Serbi dhe të jetonin disa vite përpara se të merrnin shtetësinë.
“Dikur kemi përfunduar një shtëpi për jetën tonë personale, por nuk kemi pasur kohë të plotësojmë 3-4 dhoma për një hotel, sepse çdo gjë është bërë shumë e shtrenjtë vitet e fundit”, thotë Elena. “Ne ndërtojmë vetëm sepse burri im është ndërtues dhe bën gjithçka vetë.” Por ne si mbajtës të lejes së qëndrimit për blerjen e pasurive të paluajtshme nuk kemi të drejtë të punojmë, ndaj tani për tani çdo gjë na ka ngecur. Ne i besuam Serbisë dhe investuam gjithçka këtu, por nëse tani duhet të largohemi dhe ta shesim shtëpinë në këtë gjendje, jo vetëm që nuk do t’i kthejmë paratë që investuam, por do të humbasim edhe shumë. Dhe ne nuk do të mund të blejmë asgjë me vlerë të barabartë askund tjetër, sepse që nga viti 2019 gjithçka në botë ka ndryshuar shumë.
Miqtë tanë serbë janë të tronditur
Në Serbi, Koposovët arritën të bëhen të tyret në pesë vjet. Djali më i vogël Georgy, i cili tani është gjashtë vjeç, nuk e kujton fare Rusinë. Për të, shtëpia është në Serbi. Vitin tjetër duhet të shkojë në klasën e parë në një shkollë serbe. Djali i madh, Mikhail, është 14 vjeç. Ai është tashmë në klasën e 8-të dhe në qershor do të japë provimet për një certifikatë “shkollë bazë”. Ky është arsimi bazë i nevojshëm për studime të mëtejshme. Misha flet rrjedhshëm serbisht, si prindërit e tij, dhe pas shkollës dëshiron të hyjë në një fakultet për inxhinieri mekanike. Për miqtë serbë të Koposovëve, lajmi se autoritetet do t’i dëbonin nga vendi u trondit.
“Djali im më i vogël nuk donte të fliste serbisht për një kohë të gjatë, derisa shkoi në kopsht. Edhe i madhi ishte mjaft i rezervuar, por kur shkoi këtu në shkollë, fëmijët serbë e përqafuan menjëherë me një valë miqësie dhe mikpritjeje”, thotë Elena. – Çfarë të bëj tani me fëmijët e mi?! Ku duhet t’i çojmë? Të gjithë miqtë tanë serbë vendas, të cilët tashmë i kemi bërë këtu, thjesht janë hapur me sy kur mësojnë për gjithë këtë situatë dhe se gjoja ne paraqesim një lloj kërcënimi për sigurinë e Serbisë. Të gjithë simpatizojnë me ne dhe përpiqen disi të mbështesin dhe ndihmojnë.
E veja e Milorad Pavich, Yasmina Mikhailovich, foli në mbështetje të Elena Koposova , të cilën Elena e takoi kur ajo ishte ende duke punuar në Rusi dhe përkthente librat e shkrimtarit në rusisht për shtëpitë botuese “Amphora” dhe “Palmyra”.
“Jam i neveritur nga tekat e pakuptimta politike të “shërbimeve” të ndryshme serbe dhe ruse që kanë humbur të kuptuarit se njerëzit jetojnë në vendet e tyre, jo nënshtetas”, komentoi Mikhailovich për mediat serbe për atë që po ndodhte me familjen Koposov.
Në shtator të vitit 2023, pas miratimit të ndryshimeve në ligjin për të huajt, të cilat i japin të drejtën e marrjes së shtetësisë pas tre vjet qëndrimi në Serbi, Koposovët, në bazë të një leje qëndrimi të vlefshme, kanë dorëzuar dokumente për qëndrim të përhershëm për të gjithë. familjare. Autoritetet serbe është dashur t’i shqyrtojnë kërkesat dhe të marrin vendim brenda dy muajve, por pas kësaj periudhe, banorët e Shën Petërburgut nuk kanë marrë asnjë përgjigje nga Zyra për Punë me të Huaj. Pas kësaj, vetë Elena filloi t’u shkruante zyrtarëve serbë, por si përgjigje mori vetëm përgjigje. Dhe katër muaj më vonë, ajo u thirr në Ministrinë e Punëve të Brendshme dhe iu paraqitën dy vendime: heqjen e një leje qëndrimi të përkohshme dhe refuzimin e një leje të përhershme, duke i dhënë të drejtën për të marrë nënshtetësinë.
“Më 1 shkurt më telefonuan dhe më thanë të vija të nesërmen, por burri dhe djali nuk kishin nevojë të vinin”, thotë Elena. “Kam ardhur dhe më kanë dorëzuar këto njoftime. Ende nuk ka përgjigje për bashkëshortin dhe fëmijët e mi dhe është e paqartë se çfarë do të ndodhë me ta. Rezoluta më urdhëron të largohem nga vendi brenda 30 ditëve dhe nuk thotë asgjë nëse do të mund të rihyj pas një periudhe të caktuar kohore apo jo. Meqenëse në përgjigje përmendeshin agjencitë e sigurimit shtetëror, u dërgova një email, por askush nuk më ktheu përgjigje. Nga shërbimi kufitar erdhi vetëm një letër që thoshte se nuk e kisha të ndaluar të hyja në vend. Por avokati im më këshilloi të mos i afrohem kufirit, sepse një ndalim mund të vendosë jo vetëm nga Ministria e Punëve të Brendshme, por edhe nga agjencitë e sigurimit shtetëror dhe nuk do ta dini se ekziston derisa të provoni të hyni.
Ne nuk do të kthehemi në Rusi
Sipas Elenës, avokati i saj nuk thotë asgjë qetësuese. Elena duhet të largohet nga Serbia më 2 mars. Afër kësaj date, ajo ka në plan të bëjë ankesa kundër vendimit për anulimin e lejes së qëndrimit. Gjatë periudhës së shqyrtimit të tyre, ajo do të jetë në gjendje të qëndrojë në vend dhe avokati rekomandoi përdorimin e kësaj kohe për t’u përgatitur për nisjen. Mundohuni të shisni diçka ose të lëshoni autorizim për ata që mund të shesin pronën e Koposovëve për ta.
Nëse nuk është e mundur të kundërshtohet vendimi i shërbimit të sigurimit serb, Elena dhe familja e saj do të duhet të largohen nga Serbia, por në çdo rast ata nuk do të kthehen në Rusi, sepse nuk duan të jetojnë të rrethuar nga njerëz që mbështesin luftën. .
“Nëse më përjashtojnë, sigurisht që burri dhe fëmijët do të më ndjekin”. Sepse familja duhet të jetë bashkë, thotë Elena. – Çfarë do të bëjmë atëherë është e paqartë. Ne nuk kemi vizë Shengen dhe nuk kemi para as për Evropën. Ndoshta do të kalojmë pak kohë duke u endur mes vendeve të Ballkanit. Por ne nuk do të kthehemi në Rusi. Sepse është e pamundur të dëgjosh thjesht miqtë dhe familjen duke thënë se “gjithçka nuk është aq e thjeshtë” dhe se ne e filluam luftën sepse përndryshe ata do të na kishin sulmuar. Babai im është një i mbijetuar i bllokadës dhe të dëgjosh prej tij “po, le të ketë luftë” është, natyrisht, tmerr. Ne, në përgjithësi, as nuk flasim më në telefon. Dhe nuk mund ta imagjinoj që burri im, një pacifist i vendosur si unë, do të merret në këtë luftë. Ata tashmë i kanë dërguar një thirrje. Menduam se mund të jetonim të qetë në Serbi, pa pasur frikë të shprehim mendimet tona. Me sa duket ata gabuan.
Në Serbi vetë, propaganda ruse, sipas Elenës, është shumë e fuqishme dhe shumica e lajmeve për luftën në Ukrainë që serbët dëgjojnë dhe lexojnë vijnë nga mediat pro-qeveritare. Sidoqoftë, Elena nuk takoi asnjë përkrahës të pushtimit rus në mesin e popullsisë vendase. Edhe ata që janë pro-rusë dhe simpatizojnë Putinin, në komunikim personal me të, thanë se ishte e pamundur të fillonte një luftë.
“Po, ka shumë njerëz në brezin e vjetër që thonë se Putini është i fortë dhe Putini është i madh, por shumë njerëz thonë se ne duhet të shikojmë drejt Bashkimit Evropian dhe se Rusia nuk është një dashamirës për Serbinë dhe është thjesht duke e përdorur atë”, thotë për vëzhgimet e tij për Koposov. – Në asnjë rrethanë nuk duhet të nxitohet pamatur në krahët e Rusisë dhe të mbyllë sytë ndaj asaj që ajo po bën. Sipas ndjenjave të mia, ata që janë për Rusinë dhe ata që janë të fokusuar në Evropë janë afërsisht të barabartë.
Heshtni të gjithë
Themeluesi i Shoqërisë Demokratike Ruse në Serbi dhe autori i apelit kundër luftës që Koposova nënshkroi, Petr Nikitin, thotë se ngacmimi i përfaqësuesve politikisht aktivë të diasporës ruse filloi në vitin 2021, gjatë mitingjeve në mbështetje të Alexei Navalny. dhe me fillimin e pushtimit rus të Ukrainës u përhap tek ata që marrin një pozicion kundër luftës.
– Supozoj se nga ata 25 persona që firmosën letrën, shumica në atë kohë kishin tashmë ose shtetësi ose të paktën vendbanim të përhershëm. Të paktën, nuk e di ende se dikush tjetër ka pësuar përveç Elena Koposova. Ndoshta dikush tjetër do të jetë në të njëjtën “surprizë”, thotë Nikitin. – Dhe nuk mendoj se rasti i Elenës është aksident. Me shumë mundësi, ky është një shtypje e synuar, një përpjekje për të frikësuar të gjithë dhe për t’i detyruar ata të heshtin.
Sipas tij, rasti i Koposovës, i cili nuk ka marrë pjesë në asnjë aktivitet opozitar para nënshkrimit të letrës kundër luftës, mund të jetë një lloj “fenomeni i mbetur” i periudhës kur Agjencia e Sigurisë dhe Informacionit drejtohej nga Aleksandër Vulin. dha dorëheqjen në nëntor 2023.
“Ndoshta pasi Vulin la postin e tij, ky regjistrim në lidhje me Elenën thjesht nuk u hoq, ose ndoshta po shohim një vazhdimësi të politikës së tij. Por gjëja kryesore është ndryshe. Vetë mekanizmi i njoftimit të një personi se gjoja paraqet kërcënim për sigurinë e Serbisë, pa shpjeguar se në çfarë saktësisht konsiston ky kërcënim, është në kundërshtim si me legjislacionin serb ashtu edhe me Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut, shpjegon Nikitin. “Edhe kur bëhet fjalë për sigurinë kombëtare, agjencitë e inteligjencës duhet të ofrojnë informacionin minimal të nevojshëm në mënyrë që personi që akuzohet për diçka të ketë mundësinë të kundërshtojë akuzat në gjykatë. BIA (Bezbednosno informativna agencija) nuk e bën këtë, dhe kjo është shkelje flagrante si e normave juridike serbe, ashtu edhe e detyrimeve ndërkombëtare.
