Zyrtarët në Komitetin Hetues të Rusisë i kanë thënë nënës së politikanit opozitar Alexei Navalny se shkaku i vdekjes së djalit të saj është ende “i papërcaktuar” dhe se trupi i tij nuk do t’i jepet familjes derisa t’i nënshtrohet një “ekzaminimi kimik”. Bashkëpunëtorët e politikanit të ndjerë kanë frikë se vonesa do t’i lejojë autoritetet të fshijnë prova të vlefshme për shkakun e vërtetë të vdekjes së Navalny, duke e bërë më të vështirë gjetjen e atyre që janë përgjegjës për vdekjen e tij. Katër vjet më parë, kur Navalny u helmua me agjentin nervor kimik Novichok, një ekip i udhëhequr nga gazetari investigativ Hristo Grozev identifikoi agjentët e FSB-së pas sulmit. Tani, Grozev ka një mision të ri.
Në fillim të vitit 2021, ndërsa Alexei Navalny përgatitej të kthehej në Rusi vetëm pesë muaj pasi u helmua me Novichok, Hristo Grozev pyeti gruan e Navalny, Julia, nëse ajo e kuptonte se burri i saj do të arrestohej sapo avioni i tij të ulej në Moskë.
“Si përgjigje, ajo (Julia) vetëm buzëqeshi dhe tha: ‘Krisht, mos u bëj naiv’. Ata nuk do ta arrestojnë vetëm atë. Do ta mbajnë me vite në dhomat e torturave dhe ndoshta do ta vrasin”, rrëfeu Grozev për Medusën.
Të premten e kaluar, kur u njoftua vdekja e Navalny, Grozev dhe Yulia Navalny ishin në Konferencën e Sigurisë në Mynih. Menjëherë pasi dëgjoi lajmin, Yulia doli publike dhe premtoi se nëse akuzat për vdekjen e burrit të saj ishin të vërteta, regjimi i Putinit “do të sillet para drejtësisë” dhe ajo ditë do të vinte së shpejti.
“Kur dëgjova të fliste Julia, kuptova se Rusia ka një shans të mos bjerë në dëshpërim”, vuri në dukje Grozev.
“Një valë e re shtypjeje dhe vrasjesh”
Grozev u takua me Alexei Navalny pas helmimit në vitin 2020. “Sapo e shkrova në Twitter: ‘Alexey, mendoj se gjeta njerëzit që u përpoqën të të vrisnin. Për dy ditë duhej ta vizitonim në Gjermani, ku po shërohej nga helmimi”, tha gazetari.
Nëse Navalny do të kishte jetuar për të parë fundin e luftës së Rusisë kundër Ukrainës, Grozev beson se karriera e tij politike mund të kishte qenë e suksesshme. “Gruaja e një prej burimeve të mia, një zyrtar i sigurisë ruse, pa dokumentarin e Navalny-t dhe i tha burrit të saj: “Nuk e kisha idenë se ai ishte i tillë!”. Nëse kandidon për president, do të ketë votën time”, tha Grozev, duke shtuar se ai priste që Navalny të ndiqte rrugën e ish-presidentit të Afrikës së Jugut, Nelson Mandela.
Edhe pse Yulia Navalny e quajti atë naiv, Grozev është njohës i mirë i politikës së vendit të tij dhe thashethemet që ai dëgjoi nga kontaktet e tij pas vdekjes së Navalny e bëjnë atë pesimist për të ardhmen e Rusisë.
“Unë kam marrë tashmë paralajmërime nga burimet e mia se mund të ketë një valë krejtësisht të re represionesh dhe vrasjesh në Rusi… se Putini ka ‘plane speciale’ për liderët e opozitës ruse,” i tha gazetari Medusa. Nëse këto raporte janë të vërteta, vuri në dukje ai, figurat e opozitës të burgosur si Ilya Yashin dhe Vladimir Kara-Murza do të jenë lart në listën e Putinit.
“Ekziston vetëm një mundësi që unë e kam përjashtuar plotësisht: vdekja e Navalny ishte një surprizë për autoritetet ruse.” Nuk besoj se e kanë sjellë në atë gjendje nga pakujdesia. Është e pamundur. FSB-ja e kuptoi se sa i rëndësishëm ishte Navalny për të ardhmen e Rusisë, cilado qoftë ajo. Alexey do të ishte një pasuri e vlefshme për negociatat e ardhshme ose një shkëmbim të burgosurish. “Ata nuk do ta ‘humbnin’ kurrë”, thotë Grozev.
“Simptomë tipike” e helmimit
Grozev tashmë kishte filluar të mendonte se si mund të hetonte rrethanat e vdekjes së tij. Ai tha se përballja me burokracinë ruse të burgjeve do të ishte një sfidë, por fakti që Navalny vdiq në një fshat të largët të Arktikut mund të jetë në fakt një lehtësim.
“Jo vetëm sepse do të ketë të dhëna për faturimin dhe fluturimet, por sepse do të ketë dëshmitarë”. Është një gjë kur je duke kërkuar njerëz të tillë në një qytet të madh dhe krejt tjetër kur një automjet i FSB-së kalon nëpër një fshat të vogël. Mund ta shihni nga çdo dritare”, tha ai.
Të dielën, dy ditë pas vdekjes së Navalny , Novaya Gazeta raportoi se trupi i tij ishte në një morg në qytetin e Salekhard, kryeqyteti i rajonit ku ai vdiq, dhe se ai kishte mavijosje që sugjeronin se ai ishte kufizuar fizikisht gjatë konvulsioneve.
Sipas Grozev, konvulsionet janë një “simptomë tipike” e helmimit nga doza të larta të organofosfateve, agjentë nervorë që janë rreptësisht të ndaluar nga Konventa e Kombeve të Bashkuara për Armët Kimike, anëtare e së cilës është Rusia.
Sipas Grozev, FSB “dënoi” agjentët e ekspozuar që nuk arritën të vrisnin Navalny në vitin 2020 dhe i fshehën mirë, duke përfshirë ndryshimin e numrave të telefonit dhe kontaktet e ngushta.
