Sipas informacioneve të portalit të BE-së “Euractiv”, Qeveria gjermane do të insistojë që në veri të Kosovës të themelohet Asociacioni i komunave me shumicë serbe, para se Kosova të anëtarësohet në Këshillin e Evropës. Kosova është në fazën përfundimtare të procesit të anëtarësimit pasi Asambleja Parlamentare e Këshillit të Evropës votoi me shumicë dërrmuese në favor të anëtarësimit në muajin prill.
Më 17 maj, Komiteti i Ministrave, i përbërë nga ministrat e jashtëm të të gjitha shteteve anëtare, do të votojë nëse Kosova duhet të anëtarësohet.
Ka zëra se, përveç kundërshtarëve të dukshëm, Serbia, Gjermania dhe madje edhe Franca mund të kundërshtojnë anëtarësimin nëse Prishtina nuk themelon Asociacionin e komunave me shumicë serbe.
Kjo synon t’i japë pakicës serbe në veri më shumë autonomi dhe mbështetet nga Serbia dhe Bashkimi Evropian, shkruan sot Euroativ.
Euractiv pyeti Ministrinë e Jashtme të Gjermanisë, nëse do të insistonte që Kosova të themelojë Asociacionin përpara se të anëtarësohet në Këshillin e Evropës. Në përgjigjen e tij, një zëdhënës i ministrisë tha se “Gjermania do të dëshironte ta shihte Kosovën në Këshillin e Evropës. Në përgatitje për Komitetin e Ministrave më 17 maj, aktualisht po zhvillohen diskutime për çështjen e anëtarësimit të Kosovës në Këshillin e Evropës. Ne vazhdimisht e koordinojmë këtë me partnerët tanë. Është e rëndësishme për hapat e ardhshëm që Kosova tani të japë sinjale të qarta në lidhje me mbrojtjen e pakicave, që është një çështje qendrore në Këshillin e Evropës. Çështja e asociacionit të komunitetit serb gjithashtu luan një rol qendror këtu. Themelimi i asociacionit të komunave mbetet një synim për të cilin Kosova dhe Serbia ranë dakord në dialogun e lehtësuar nga BE-ja”, tha zëdhënësi i Qeverisë gjermane.
Argumenti se Kosova duhet të forcojë mbrojtjen e pakicave u ngrit edhe nga disa shtete anëtare dhe në debatin plenar.
Deputetti gjerman Knut Abraham tha në mbledhjen e fundit se Këshilli i Evropës qëndron për mbrojtjen e të drejtave të njeriut. “Nuk ka kuptim t’u mohohet minoriteteve aksesi në instrumentet që mund të ofrojë ky institucion: raportuesit, vëzhguesit dhe, mbi të gjitha, Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut”, tha Abraham.
Pakicat në Kosovë tashmë gëzojnë të drejta të gjera sipas kushtetutës. Kjo përfshin pranimin e serbishtes si gjuhë zyrtare dhe lejimin e mësimit dhe mësimit të serbishtes në vend të shqipes në shkollat me shumicë serbe.
Pakica serbe ka të drejtë për të paktën një ministër në qeveri, si dhe vende të garantuara në parlament, përfaqësimin në nivel lokal dhe të drejtën për të emëruar oficerët kryesorë të policisë në zonat me shumicë serbe.
Themelimi i një asociacioni serb të komunave u ra dakord si pjesë e dialogut të mbështetur nga BE-ja për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë në vitin 2013.
Asociaciacioni nuk duhej të kishte asnjë kompetencë legjislative, por vetëm të menaxhonte fushat e ekonomisë, shëndetësisë, arsimit dhe planifikimit rural dhe urban.
Megjithatë, Gjykata Kushtetuese e Kosovës e shpalli një asociacion të tillë si të papajtueshëm me kushtetutën. Një sërë propozimesh për të ringjallur përpjekjen janë hedhur në tavolinë, duke përfshirë nga BE-ja, madje edhe nga kryeministri shqiptar Edi Rama.
Prishtina beson se Asociacioni nuk duhet të ketë fuqi legjislative apo ekzekutive, duke u frikësuar nga krijimi i një Republika Srpska, si në Bosnje dhe Hercegovinë.
Incidente të tilla si sulmi në Banjska nga paramilitarët serbë në shtator 2023, të cilin BE-ja e klasifikoi si “terroriste”, kanë rritur frikën e ndarjes së veriut nga pjesa tjetër e vendit. Kosova dyshon se Beogradi e mbështeti sulmin në Banjskë. Ndërkaq, Kryemisnitri Albin Kurti ka thënë se Asociacioni duhet të themelohet vetëm pas njohjes reciproke dhe në përputhje me kushtetutën.
Megjithëse krijimi i një asociacioni është një element qendror i dialogut të BE-së dhe procesit të normalizimit, ai nuk është një kriter formal për anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Evropës.
Deputetja greke Dora Bakojanis, raportuese për Kosovën në Asamblenë Parlamentare, tha në fjalën e saj se Asociacioni “aktualisht është i paarritshëm”.
Ndërkaq, Kryeministri i Kosovës Albin Kurti është shprehur optimisht duke thënë se Komiteti i Ministrave nuk kishte marrë një vendim që të devijonte nga seanca plenare, që nga viti 1951 dhe beson se “faza e radhës e anëtarësimit të Kosovës në KiE, do të përfundojë gjithashtu me sukses”.
Megjithatë, një burim i besuar, i tha Euractiv-it se “votimi mund të shtyhet deri në fund të këtij viti, nëse nuk është e sigurt se Kosova do të marrë votat e mjaftueshme për anëtarësim”.
