Meqenëse argumentet juridike të vazhdimësisë së “Republikës Srpska” dhe Republika Srpska nuk mund të mbështeten, sado që të shtrihet shkenca juridike, as krahasimi i Kosovës dhe Bosnjës dhe Hercegovinës në kontekstin “si mund të bëhet Kosova një shtet) dhe Republika Srpska nuk mundet”, pastaj narrativa se gjysma e Bosnjë-Hercegovinës është në të vërtetë serbe, duke zbutur zhgënjimin kombëtar të humbjes së Kosovës.
Z. Milan Pilipovic, profesor i asociuar në Fakultetin Juridik në Banja Luka, njoftoi më 24 prill 2020. artikulli me titull “Shfaqja dhe shtetësia e Republika Srpska – nga shteti në entitetin e Bosnjë dhe Hercegovinës, nga e kaluara dhe e tashmja e saj në të ardhmen”. Autori përpiqet të krijojë një lidhje juridike midis aktiviteteve të “Kuvendi i Popullit Serb në Bosnjë dhe Hercegovinë” nga viti 1992 dhe entitetit të sotëm boshnjak Republika Srpska, i cili u krijua në 1995 me Marrëveshjen e Dejtonit.
Z. Pilipoviq është avokat, por shpjegimi se “Republika e Serbisë” nga viti 1992 dhe entiteti boshnjak Republika Srpska nga viti 1995 kanë vazhdimësi juridike, d.m.th se rrjedhin nga njëri-tjetri, nuk bazohet në profesionin e avokatit dhe tingëllon shumë jo bindës.
“Republika Srpska” e vitit 1992 nuk ishte asnjë lloj entiteti shtetformues dhe as “Hercegovina-Bosnja”. Këto ishin krijime parashtetërore dhe krijuesit e tyre, me aktin e themelimit të këtyre krijimeve, kryen vepra penale sipas Kodit Penal të SR BiH: cenim i integritetit territorial, rebelim të armatosur, terrorizëm dhe thirrje për ndryshim të dhunshëm të rendit kushtetues. . Një nga parimet bazë të së drejtës kontinentale gjendet në frazën latine që askush nuk mund t’i transferojë tjetrit më shumë të drejta sesa ka. “Republika e Serbisë” nga viti 1992 nuk ka mundur të ketë asnjë të drejtë, sepse nuk ka marrë, blerë, trashëguar apo të ngjashme nga askush dhe as nuk ka mundur t’i transferojë ndonjë gjë tjetrit si pasojë e sa më sipër.
Në arenën aktuale politike në Bosnje dhe Hercegovinë, çështja e “pronës shtetërore”, pra mosmarrëveshja e pretenduar midis shtetit të Bosnje dhe Hercegovinës dhe entitetit boshnjak Republika Srpska se kush është pronar i pronës shtetërore, është bërë aktuale. Në mënyrë që “Republika Srpska” të kishte pronë, duhej të ekzistonte një bazë ligjore për transferimin e saj sipas Kushtetutës dhe rregulloreve të SR të Bosnjë-Hercegovinës. Sipas rregullave në fuqi në atë kohë, “Republika e Serbisë” pushtoi ilegalisht një pjesë të territorit të Republikës së Bosnjë-Hercegovinës dhe sipas asnjë norme të së drejtës vendase apo ndërkombëtare, një mënyrë e tillë e fitimit të pronësisë nuk dihet. ose të njohura.
Nga kjo rezulton se “Republika e Serbisë” dhe entiteti boshnjak Republika Srpska, i krijuar me Kushtetutën e Dejtonit të vitit 1995, nuk kanë vazhdimësi ligjore. Kushtetuta e Republikës Srpska nuk i jep asnjë grupi etnik apo fetar status të privilegjuar, kështu që përveç ndërprerjes juridike nuk ka të drejtë për asnjë lloj ekskluziviteti. Në vitin 2011, Memorandumi i Dytë i Akademisë Serbe të Shkencave dhe Arteve arriti në domenin publik. Dokumenti nuk është nënshkruar dhe përmbajtja e tij është mohuar si nga Akademia Serbe e Shkencave dhe Arteve, ashtu edhe nga pozita në pushtet në Republikën e Serbisë. Në atë dokument thuhet: “Përdorni termin Srpska në mënyrë që të përkufizoni Republikën Srpska ekskluzivisht si territor serb.” (…) Shmangni përdorimin e termit Bosnjë dhe Hercegovinë sa më shumë që të jetë e mundur. Është shumë e rëndësishme që përveç politikanëve, mediave, punëtorëve kulturorë dhe publikë në Republika Srpska, t’i përmbahen kësaj edhe media, punonjësit e kulturës dhe publikut në Serbi”.
Prandaj, qëllimi i këtij dokumenti është shumë i qartë – të krijohet një narrativë në masë se njëri nga dy entitetet e Bosnjë-Hercegovinës është ekskluzivisht serb dhe të shkëpusë të gjitha lidhjet me Bosnje-Hercegovinën. Edhe pse ky dokument doli në media i panënshkruar dhe i mohuar, pamja e tij korrespondon me realizimin e dukshëm në hapësirën publike.
Do të ishte shumë e vështirë t’i atribuohej rastësisë fakti që që nga viti 2011, në hapësirën publike të Bosnjë-Hercegovinës janë futur shprehje të reja që në mënyrë delikate mësojnë ndjenjat me ekzistencën e “institucioneve të përbashkëta” dhe “një anëtari serb i presidencës”. ; Në vend të emrit Republika Srpska, përdoret emri i shkurtuar “Srpska” dhe Bosnja dhe Hercegovina shkruhet ekskluzivisht me shkurtesën “BiH”; Në zyrat e zyrtarëve vendosen harta në të cilat përvijohet Republika Srpska së bashku me distriktin Brčko dhe demarkohet si shtet i pavarur, mbahen parada në të cilat zyrtarë të lartë të Republikës Srpska dhe Republikës së Serbisë dhe klerikët e Serbisë. Kisha Ortodokse e quan Republikën Srpska një shtet ose “një shtet tjetër serb” dhe në mënyrë të ngjashme.
Kështu, është i dukshëm krijimi shumëvjeçar i narrativës se entiteti boshnjak Republika Srpska është në fakt një krijim ekskluzivisht serb dhe ortodoks. Nga pikëpamja e Bosnjë-Hercegovinës, krijimi i një miti për Republikën Serbe është shumë i dëmshëm dhe i rrezikshëm, në shumë mënyra, për të gjithë qytetarët. Miti i një entiteti ekskluzivisht serb përdoret nga politikanët e paskrupullt për të justifikuar korrupsionin, sepse çdo ndryshim apo akuzë për kriminalitet nga individë në pushtet paraqitet si sulm ndaj Republikës Srpska dhe popullit serb.
Transferimi i juridiksionit nga subjekti te shteti me qëllim të afrimit me Bashkimin Evropian ose zgjidhjes më të mirë të një çështjeje të caktuar për të gjithë qytetarët e Bosnje-Hercegovinës, në opinion paraqitet si “shfuqizim i serbëve”, sikur pa këtë. kombi, i cili ka të gjitha levat e pushtetit dhe bllokadës në nivel shtetëror, mund të merret një vendim që do të dëmtonte interesin e njësisë ose grupit etnik. Duke krijuar konflikte artificiale mes shtetit dhe subjektit, në atë mënyrë që të duan t’i sigurojnë subjektit të drejta që as mund dhe as duhet t’i ketë, shteti paraqitet si i pamundur dhe jofunksional, gjë që ndikon negativisht në cilësinë e jetës së të gjithë qytetarëve.
Festat laike përshkohen me festime fetare, ortodokse, gjë që shton tensionet dhe frikën tek qytetarët, veçanërisht ata që nuk janë serbë dhe ortodoksë. Rezultati janë sulmet e shpeshta fizike dhe frikësimi i qytetarëve të Republikës Srpska që nuk ndihen serbë dhe ortodoksë. Forcat zyrtare të sigurisë detyrohen më pas të bëjnë një spektakël nga arrestimet për të qetësuar tensionet etnike, të cilat të gjitha çojnë në uljen e shpresës se territori i Republika Srpska mund të jetojë në paqe. Shumë të rinj me familje, të të gjitha grupeve etnike, largohen nga Bosnja dhe Hercegovina dhe shkojnë në vendet e Evropës Perëndimore pikërisht për shkak të ndjenjës së tensioneve të vazhdueshme. Krijimi i një miti për Republikën Srpska si një entitet serb nuk duhet të jetë padyshim në interes të asnjë grupi etnik në Bosnje dhe Hercegovinë.
Logjika dikton që, si në serialet kriminale, të merremi me motivin. Narrativa me sa duket ishte iniciuar nga Serbia. Cili ishte motivi i Serbisë për krijimin e këtij miti? A mundet që Serbia e dobët ekonomikisht, e rrethuar nga anëtarët e paktit të NATO-s, të ketë ambicie për të pretenduar një pjesë të territorit të Bosnjë-Hercegovinës përmes narrativës së entitetit serb. Ndoshta, por mund të jetë një plan afatgjatë pasi rrethanat gjeopolitike nuk janë të favorshme për këtë ide. Në terma afatshkurtër, miti i Republikës Serbe të Serbisë mund të shërbejë si balancë e ndjenjave kombëtare të qytetarëve të Serbisë për shkak të humbjes së dukshme të Kosovës. Meqenëse argumentet juridike të vazhdimësisë së “Republikës Srpska” dhe Republika Srpska nuk mund të mbështeten, sado që të shtrihet shkenca juridike, as krahasimi i Kosovës dhe Bosnjës dhe Hercegovinës në kontekstin “si mund të bëhet Kosova një shtet) dhe Republika Srpska nuk mundet”, pastaj narrativa se gjysma e Bosnjë-Hercegovinës është në të vërtetë serbe, duke zbutur zhgënjimin kombëtar të humbjes së Kosovës.
Në këtë, nga këndvështrimi i iniciatorit të mitit, fakti që Bosnja dhe Hercegovina nuk po përparon për shkak të konflikteve artificiale që krijohen në marrëdhëniet midis shtetit dhe entitetit dhe që ushqehen nga rrëfimi për ndihmon shumë entiteti serb, pra një tjetër “shteti serb”. Gjeopol )
