Lordi George Robertson ish-sekretar i përgjithshëm i NATO-s dhe Andi Hoxhaj ligjërues në University College London, kanë publikuar një shkrim në gazetën The Economist, ku thonë se mbajtja e mbështetjes për Ukrainën dhe kundërshtimi i agresionit të Rusisë do të jetë në krye të agjendës në samitin e 9-11 korrikut.
“Por për të shmangur një tjetër konflikt në Evropë, udhëheqësit e NATO-s duhet të trajtojnë gjithashtu situatën e përkeqësuar në Ballkanin Perëndimor (i cili përbëhet nga shtatë vende: Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Kroacia, Kosova, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut dhe Serbia). Rajoni ka parë një rritje të përleshjeve të dhunshme etnike që nga shpërthimi i luftës në Ukrainë dhe po kërcënon të bëhet pika e ardhshme e ndezjes në botë, një çerek shekulli pas konfliktit atje, të titujve të fundit”, thuhet në shkrim të publikuar në The Econimst.
Sipas tyre, gjerësia dhe jetëgjatësia e NATO-s janë vërtet të jashtëzakonshme. Por bota po bëhet gjithnjë e më e përçarë, me një përzierje kërcënimesh të vjetra dhe të reja që variojnë nga goditjet bërthamore deri te shtetet armiqësore që synojnë kërkimet ushtarake me sulme kibernetike.
“Në vitin 1999 NATO kreu një fushatë bombardimi 78-ditore në Jugosllavi. Ai i dha fund spastrimit etnik të shqiptarëve që ishte vënë në lëvizje nga presidenti i atëhershëm jugosllav, Slobodan Millosheviç. Që atëherë, misionet e NATO-s në Kosovë dhe Bosnje-Hercegovinë, dhe pranimi i Shqipërisë dhe Kroacisë në NATO në 2009, Malit të Zi në 2017 dhe Maqedonisë së Veriut në 2020, kanë ndihmuar të gjitha në stabilizimin e rajonit”, thuhet aty.
Në këtë shkrim potensohet se disa liderë të Ballkanit Perëndimor kanë forcuar lidhjet me Rusinë, dhe së fundmi me Kinën, që nga fillimi i luftës – dhe jo më shumë se presidenti i Serbisë, Aleksandër Vuçiq. “Qeveria serbe është përmbajtur nga vendosja e sanksioneve ndaj Rusisë, ndërsa ka nënshkruar gjithashtu vizionin e Presidentit Xi Jinping për një “bashkësi globale të së ardhmes së përbashkët” – rendin e ri botëror që Kina po kërkon”, thuhet aty.
Lidhjet e Serbisë me Rusinë janë të thella. “Ajo ka nënshkruar marrëveshje të reja dypalëshe për gazin dhe politikën e jashtme dhe i ka lejuar Rusisë të krijojë një “qendër humanitare” në Serbi, që analistët perëndimorë thonë se është një bazë spiunazhi paksa e maskuar. Qeveria në Beograd ka ndihmuar gjithashtu përpjekjet ruse për të destabilizuar Evropën, për shembull duke ofruar një agjent për të përhapur pikat e bisedave pro-ruse midis anëtarëve të Parlamentit Evropian. Udhëheqësit e NATO-s dhe BE-së ende nuk i kanë marrë mjaft seriozisht operacionet e ndikimit të Rusisë dhe aktivitetet e tjera keqdashëse. Ata as nuk i kanë kuptuar plotësisht implikimet e pozitës në rritje të Kinës në Ballkanin Perëndimor. Samiti i ardhshëm është një mundësi e mirë për të rivlerësuar politikën e NATO-s ndaj rajonit. Z. Vuçiq e prezanton pozicionin e Serbisë mes BE-së dhe Rusisë zyrtarisht si neutral. Dhe Serbia i ka ofruar disa armë Ukrainës – një lëvizje drejt kompensimit të lidhjeve në rritje me Rusinë dhe Kinën”, shkruan aty.
Sipas tyre, BE-ja dhe Amerika e kanë toleruar në një farë mase këtë ulje të gardhit dhe efektet e kësaj qasjeje falëse janë ndjerë fort në Serbi, ku standardet demokratike kanë rrëshqitur vitet e fundit.
Në këtë shkrim përmendet se në shtator të vitit 2023, një grup prej 30 personash të armatosur serbë sulmuan fshatin Banjskë në veri të Kosovës, duke vrarë një oficer policie dhe duke plagosur një duzinë të tjerë. “Njeriu që udhëhoqi sulmin, Milan Radoiçiç, është ende i lirë nën mbrojtjen e qeverisë në Serbi, pavarësisht se është subjekt i një urdhër-arresti nga Interpol”, thuhet aty
Lordi George Robertson ishte sekretar i përgjithshëm i NATO-s nga viti 1999 deri në 2003 dhe sekretar i mbrojtjes i Britanisë nga viti 1997 deri në 1999. Kurse Dr Andi Hoxhaj është ligjërues në University College London.
