Shkruan: Drizan ShALA
Sot, Këshilli i Bashkimit Evropian vendosi në favor të heqjes së regjimit të vizave për qytetarët serbë të Kosovës që posedojnë pasaporta serbe të lëshuara nga Drejtoria Koordinuese Serbe.
Ky vendim u mor në takimin e ministrave të jashtëm të BE-së, duke lejuar poseduesit e këtyre pasaportave të udhëtojnë pa viza nga çdo vend i rajonit. Ky zhvillim ngre disa pyetje dhe shqetësime lidhur me sovranitetin e Kosovës dhe marrëdhëniet e saj me Serbinë.
Konteksti Politik dhe Marrëveshjet Kosovë-Serbi
Në kuadër të dialogut Kosovë-Serbi, vitin e kaluar janë arritur dy marrëveshje të rëndësishme, edhe pse pa nënshkrim, të cilat janë obligative për të dyja palët. Pyetja që ngrihet është nëse ky vendim i fundit i BE-së është pjesë e marrëveshjeve të vitit 2023 ndërmjet kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, dhe presidentit serb, Aleksandar Vučić. Edhe pse në këto marrëveshje ne mendojmë se përpos asociacionit nuk ka pasur marrëveshje edhe për pasaporta, dhe se ky zhvillim mund të shihet si një formë e autonomisë më të zgjeruar për serbët e Kosovës, duke krijuar një shtet brenda shtetit.
Pasaporta Serbe dhe Sovraniteti i Kosovës
Heqja e regjimit të vizave për qytetarët serbë të Kosovës që posedojnë pasaporta serbe ka ndikime të mëdha për sovranitetin e Kosovës. Me këtë vendim, serbët lokalë në Kosovë nuk do të pajisen më me pasaporta të Republikës së Kosovës, por do të vazhdojnë të përdorin ato serbe. Kjo situatë krijon një problem të madh për Kosovën, pasi serbët do të përfitojnë nga përfitimet që ofron Kosova, ndërkohë që nuk e njohin shtetin e saj.
Perspektiva e Bashkimit Evropian
Nga perspektiva e Bashkimit Evropian, ky vendim mund të shihet si një përpjekje për të lehtësuar tensionet dhe për të inkurajuar integrimin e komunitetit serb në rajon. Megjithatë, ky vendim mund të krijojë edhe një ndarje më të madhe midis serbëve dhe institucioneve kosovare, duke përkeqësuar marrëdhëniet ndëretnike dhe duke sfiduar sovranitetin e Kosovës.
Një interpretim i tillë sugjeron se BE-ja, duke lehtësuar qarkullimin e qytetarëve serbë të Kosovës me pasaporta serbe, mund të mos jetë duke konsideruar plotësisht implikimet e kësaj lëvizjeje për stabilitetin e brendshëm dhe integritetin territorial të Kosovës.
Pasojat për Integrimin Evropian të Kosovës, ky zhvillim mund të ketë pasoja të rëndësishme për procesin e integrimit evropian të Kosovës.
Njohja e pasaportave serbe për serbët e Kosovës mund të shihet si një formë e njohjes së autonomisë së tyre brenda Kosovës, duke krijuar një precedent që mund të ndikojë në statusin e Kosovës në arenën ndërkombëtare. Kjo situatë mund të përdoret nga Serbia për të argumentuar kundër pavarësisë së Kosovës dhe për të forcuar pozicionin e saj në negociatat ndërkombëtare. Një kundërshtim i tillë mund të ngadalësojë përparimin e Kosovës drejt anëtarësimit të plotë në BE dhe organizata të tjera ndërkombëtare, duke e vendosur Kosovën në një pozitë të vështirë diplomatike.
Implikimet e Brendshme për Kosovën
Përveç ndikimeve ndërkombëtare, ky vendim ka edhe implikime të rëndësishme të brendshme për Kosovën. Serbët e Kosovës do të kenë akses në përfitimet që ofron shteti i Kosovës, ndërkohë që mbajnë identitetin e tyre serb dhe nuk njohin autoritetin e institucioneve kosovare. Kjo mund të çojë në një situatë ku serbët e Kosovës janë të distancuar nga shteti i Kosovës dhe kanë një lidhje më të fortë me Serbinë.
Një kundërshtim i tillë është i bazuar në frikën se një komunitet i fuqishëm serb brenda Kosovës mund të sfidojë autoritetin e shtetit dhe të krijojë një bazë për destabilizim të mëtejshëm të rajonit.
Reagimi i Qeverisë së Kosovës. Qeveria e Kosovës duhet të reagojë me kujdes ndaj këtij vendimi të BE-së. Duhet të zhvillohen bisedime të mëtejshme me BE-në dhe Serbinë për të siguruar që ky vendim nuk dëmton sovranitetin dhe integritetin territorial të Kosovës.
Kosova duhet të insistojë në njohjen e plotë të pasaportave të saj dhe në respektimin e institucioneve të saj nga të gjithë qytetarët, përfshirë serbët. Një reagim i tillë duhet të përfshijë një fushatë diplomatike aktive për të siguruar mbështetjen ndërkombëtare dhe për të forcuar pozitën e Kosovës në arenën globale.
Si përfundim, heqja e regjimit të vizave për qytetarët serbë të Kosovës që posedojnë pasaporta serbe ngre pyetje të rëndësishme lidhur me sovranitetin dhe integritetin e Kosovës.
Ky vendim mund të shihet si një përpjekje për të lehtësuar tensionet dhe për të inkurajuar integrimin e komunitetit serb, por gjithashtu krijon rreziqe të mëdha për marrëdhëniet ndëretnike dhe për pozicionin ndërkombëtar të Kosovës. Qeveria e Kosovës duhet të reagojë me kujdes dhe të zhvillojë bisedime të mëtejshme për të siguruar që ky vendim nuk dëmton interesat e saj strategjike dhe sovranitetin e vendit.
Argumentet kundër këtij vendimi duhet të bazohen në mbrojtjen e integritetit territorial të Kosovës dhe në nevojën për një njohje të plotë dhe të ndërsjellë të shtetësisë dhe dokumenteve zyrtare. Vetëm përmes një qëndrimi të fortë dhe të koordinuar, Kosova mund të mbrojë sovranitetin e saj dhe të sigurojë një të ardhme të qëndrueshme dhe të prosperuar për të gjithë qytetarët e saj.
