Nëse negociatat me Gjermaninë për nxjerrjen e litiumit në Serbi janë zhvilluar prapa skenës dhe nëse kjo është një përpjekje për të qetësuar këtë vend të madh të Bashkimit Evropian, për të marrë një pjesë të byrekut që më parë i ishte dhënë Francës me koncesione ekonomike, është një pyetje që ka hasur në vëmendjen e publikut. Bashkëbiseduesit tanë thonë se, edhe pse kjo mund të jetë e vërtetë, Berlini nuk ka gjasa të mbyllë sytë para ngjarjeve në Beograd.
Pas nënshkrimit të Memorandumit të Mirëkuptimit për partneritetin strategjik ndërmjet Serbisë dhe Bashkimit Evropian në fushën e lëndëve të para të qëndrueshme, zinxhirëve të vlerës së baterive dhe automjeteve elektrike me Gjermaninë dhe Bashkimin Evropian (BE), i cili riktheu minierat e litiumit në Serbi. në sytë e publikut, kritikat ndaj BE-së u bënë më të shpeshta.
Ndonëse qeveria thekson se Gjermania do të garantojë zbatimin e standardeve më të larta mjedisore, një pjesë e madhe e publikut nuk është e bindur për këtë dhe përveç ruajtjes së mjedisit dhe shëndetit të njerëzve, theksohet se tashmë Gjermania do të ketë arsye të tolerojë autoritetet serbe në drejtim të mosrespektimit të shtetit ligjor dhe demokracisë.
Për të reduktuar varësinë e saj nga Kina, Gjermania, si prodhuesi më i madh i makinave në BE , ka interes për të ofruar litium – veçanërisht në Evropë, e cila nga ana tjetër u lejon autoriteteve në Serbi të kërkojnë disa lëshime në këmbim.
Duke komentuar nënshkrimin e memorandumit dhe pasojat e tij, diplomati Srećko Gjukiq tha për portalin e Radios Evropa e Lirë se me nënshkrimin e atij dokumenti, Gjermania “e mori pjesën e saj të tortës” dhe shtoi se, nëse realizohet minierat e litiumit, Vuçiq do të mbetet në pushtet, për aq kohë sa ai dëshiron.
Siç theksoi Gjukiq, një numër i madh i kompanive gjermane i kanë fabrikat e tyre në Serbi, por Gjermania nuk ka asnjë “kafshoj si Franca, Rusia dhe Kina”.
Ai theksoi se Franca e mori pjesën e saj përmes shitjes së aeroportit, blerjes së rënë dakord të avionëve ushtarakë dhe ndërtimit të metrosë. Siç tha ai, Kina u “kënaq” me minierat e bakrit dhe të arit, ndërsa Rusia u “blerë” nga mosvendosja e sanksioneve dhe Amerika nga marrëveshjet e Brukselit dhe Ohrit .
“Ndërsa Gjermania kritikoi Vuçiqin për zgjedhjet e vjedhura të dhjetorit, pas shpinës së publikut, negociatat me Gjermaninë në lidhje me minierat e litiumit në Serbi u zhvilluan. Litiumi është i nevojshëm edhe nga e gjithë Evropa dhe veçanërisht nga Gjermania për industrinë e saj të automobilave, e cila e përdor atë për makinat elektrike. “Prandaj, kujt tjetër mund t’i përkasë litiumi sesa Gjermanisë,” përfundoi Djukic.Marija Stojanoviq, gazetare e portalit European Western Balkans, beson se nënshkrimi i Memorandumit mund të interpretohet në këtë mënyrë dhe thekson se është evidente se Vuçiq dëshiron të fitojë sa më shumë mbështetje politike nga Gjermania si anëtarja më e fuqishme e BE pranë Francës.
“Vuçiq duket se është veçanërisht i ndjeshëm ndaj kritikave që vijnë nga Berlini. Dëshmi për këtë janë reagimet e tij të dhunshme ndaj deklaratave të deputetit Josip Juratoviq”, thotë Stojanoviq, duke tërhequr vëmendjen se shefja e diplomacisë gjermane, Analena Berbok, sulmohet shpesh nga tabloidët pro regjimit në Serbi.
Megjithatë, Stojanović beson se, megjithëse ekonomia është e rëndësishme për Gjermaninë, Berlini nuk do të mbyllë sytë ndaj sundimit të ligjit në Serbi.
“Gjermania ka pasur marrëdhënie të shkëlqyera me vendin tonë në fushën e ekonomisë, por ka kritikuar autoritetet në Beograd, gjë që vihet re sidomos pasi Angela Merkel nuk është në pushtet”, thekson Stojanoviq dhe shton se litiumi është i rëndësishëm për Gjermaninë, por për ta është e rëndësishme edhe tema e demokracisë.
“Ai, për shembull, pohon se gjermanët po armatosin edhe Kurtin dhe pastaj nuk e fsheh kënaqësinë që kancelari Soltz e vizitoi Beogradin”, shpjegon Stojanoviq dhe përfundon se një trend i tillë ambivalent me shumë mundësi do të vazhdojë.
Dushko Lopandiq, president i Forumit për Marrëdhënie Ndërkombëtare, beson se litiumi dhe Gjermania janë një arsye e mirë që Vuçiq “të vrasë disa zogj me një gur”.
“Me fjalë të tjera, është një arsye e mirë që Vuçiq të sigurojë një marrëdhënie transaksionale me Gjermaninë, siç ka tashmë me disa vende të tjera”, pohon Lopandiq.
Bashkëbiseduesi ynë shpjegon se koncesioni i Vuçiqit, pas Kosovës, tashmë lidhet me interesin afatgjatë të Gjermanisë dhe BE-së për përdorimin e litiumit, ndërsa përveç përfitimeve ekonomike, ai merr edhe një pozicion më të mirë ndërkombëtar si eksportues i litiumit.
Gjithashtu, pohon Lopandić, autoritetet në Serbi tani po marrin “një ose dy sy qorr” nga Gjermania dhe BE-ja në lidhje me çështjen e demokracisë dhe respektimit të shtetit ligjor në Serbi.
Vuçiq e sheh këtë si një situatë “win-win” pa marrë shumë parasysh pakënaqësinë e thellë të publikut serb në lidhje me biznesin e litiumit dhe mosbesimin ekstrem të publikut në lidhje me vullnetin dhe aftësinë e institucioneve dhe autoriteteve serbe për të kontrolluar respektimin e standardet e jetesës nga Rio Tinto ”, pohon ai. Lopandić.Në fund, Lopandiq thekson se përparësia shtesë reflektohet edhe në pritjen se BE-ja nuk do të insistojë shumë në parakushtet politike dhe ligjore nga Serbia për zbatimin e Planit të Rritjes dhe Agjendës së Reformës, që nënkupton fonde shtesë për buxhetin e Serbisë.
