Ideja se marrëveshja për shitjen e avionëve ushtarakë Rafale nga autoritetet franceze dhe presidenti Emmanuel Macron do ta afrojë Serbinë me Bashkimin Evropian është një iluzion, vlerëson për Zërin e Amerikës Florent Marsiak, bashkëpunëtor i Institutit Francez për Marrëdhënie Ndërkombëtare. .
Marsijak gjithashtu vuri në dukje atë që ai e quajti “kontradiktë” në atë që Franca dhe BE flasin për demokracinë dhe stabilitetin në rajon, ndërsa në të njëjtën kohë refuzojnë të njohin problemet e brendshme me të cilat përballet shoqëria serbe, protestat për zgjedhjet dhe projektin e minierës së litiumit. , si dhe tensione në veri të Kosovës, shkruan Zëri i Amerikës.
Qëllimi i vizitës ishte promovimi mbi të gjitha i interesave ekonomike të Francës, ndaj kjo ishte në plan të parë. Është marrëveshja e finalizuar për Rafale, e cila vazhdon në vizitën e mëparshme në mars, por edhe bashkëpunimi në fushën e energjisë bërthamore, si dhe në inteligjencën artificiale. Franca dhe Macron e shtynë atë përpara dhe shmangën, ose nuk u angazhuan aq shumë në ndonjë çështje tjetër politike. Ky është kufizimi kryesor i kësaj vizite, nga e cila përfitojnë autoritetet në Beograd, prandaj nuk ka pasur kritika nga pala franceze”, thotë Marsijak.
Zëri i Amerikës: Ju përmendët kryeministrin hungarez Orbán dhe një situatë të ngjashme, por cili është ndryshimi? Pse Franca dhe BE-ja kritikojnë Orbanin dhe Hungarinë, por shpeshherë “bëjnë një sy qorr” kur bëhet fjalë për Vuçiqin?
Marsijak: Është kontradiktë absolute të thuash nga njëra anë se nuk duam më shumë Orban në Evropë, kemi nevojë për kohezion, duam më shumë demokraci, dhe nga ana tjetër të shkojmë në Serbi të takohemi me Vuçiqin dhe të themi se Serbia po shkon drejt Bashkimit Evropian. Të thuash se litiumi është çështje e sovranitetit kombëtar të Serbisë, se nuk duhet ta shikojmë, se nuk duhet të kritikojmë shembjen e demokracisë, se nuk duhet të kritikojmë “botën serbe”. Kjo është një kontradiktë dhe duhet ta theksojmë.
Zëri i Amerikës: A ka të bëjë kjo marrëdhënie me qëndrimin e Serbisë ndaj luftës në Ukrainë dhe aktit balancues të Beogradit midis Perëndimit dhe Rusisë?
“Është një iluzion që Franca apo Macron me sa duket kanë – se shitja e disa Rafales do ta drejtojë Serbinë drejt BE-së ose Evropës”. Është iluzion të mendosh se për shkak se Serbia furnizon me municion Ukrainën, atëherë ajo është e përkushtuar ndaj Evropës. Sepse Serbia ashtu siç është, ambicia e saj nuk është të kthehet drejt Evropës, por Vuçiqi të mbetet në pushtet, të konsolidojë autoritarizmin e tij dhe këtë e bën pikërisht duke balancuar disi mes Perëndimit dhe Lindjes. Por Serbia nuk vendosi sanksione ndaj Rusisë, as nuk kritikon Moskën, por Perëndimin. Ka narrativa revizioniste që po shtyhen gjithmonë. Ajo destabilizon vendet përreth Serbisë. Prandaj, problemi nuk është Serbia, por qeveria në Beograd. Franca dhe Evropa duhet të zgjedhin aleatët në Serbi, ata që duan vërtet që vendi të shkojë në një drejtim progresiv. Kjo nuk është ajo që ne bëjmë”.
Zëri i Amerikës: Cili është qëndrimi i Francës dhe presidentit Macron për dialogun mes Beogradit dhe Prishtinës për normalizimin e marrëdhënieve?
“Beogradi po përdor veriun e Kosovës për destabilizimin dhe për të frikësuar Perëndimin me përshkallëzim edhe më të madh”. Dhe pastaj perëndimi reagon duke kërkuar nga Beogradi që të qetësojë veriun dhe është mirë me Serbinë. Pra ne vazhdimisht kemi një lloj shantazhi. E kemi pasur pas Ohrit, kështu është edhe tani. Beogradi është i kënaqur me status quo-në në Kosovë, sepse nuk dëshiron njohje. Përkundrazi, kështu merr votat, fiton zgjedhjet. E njëjta gjë është edhe në rastin e Bosnjës. Franca dhe Gjermania, në vend që të merren me rrënjën e problemit, që është regjimi në Beograd, zgjodhën të bëjnë presion në pjesën më të dobët, që është Prishtina, e cila është ende nën sanksione, ndërsa Serbia jo”.
Marsiak: Prishtina nuk po sillet në mënyrë perfekte, por mungon ekuilibri mes mënyrës se si trajtohen palët në këtë dialog. Serbia nuk ka interes t’i japë fund dhe mesa duket Prishtina synon t’i japë fund. Por problemi është se ne kemi negociata teknike, jo se cili është qëllimi përfundimtar i dialogut. Dhe për sa kohë që ne nuk flasim për ato qëllime, dhe kjo është një njohje de facto, ne do të përdorim vetëm në të njëjtën mënyrë si më parë. Franca tha se ishte e zhgënjyer nga vonesa në zbatimin e marrëveshjes, por kjo ishte gjithçka që mund të bënte. Dialogu është bllokuar plotësisht. Nuk ka asnjë mënyrë të lehtë për ta rifilluar atë, nëse nuk e vendosim sërish kauzën politike në vend të parë dhe ne kemi një sërë marrëveshjesh teknike që nuk shkojnë askund. Mendoj se kjo duhet të vërë në pikëpyetje qasjen e mëparshme ndaj Beogradit. Franca, për shkak të lidhjeve të gjata me Serbinë, po i pranon shumë interesat e Serbisë në Kosovë. Në letrën e tij drejtuar serbëve, presidenti Macron tha se ekziston një lidhje shumë e fortë mes serbëve të Kosovës në veri dhe Beogradit. Sigurisht, këto janë lidhje të forta, por në kontekstin aktual, vënia në pah e tyre është thjesht përsëritje e asaj që Vuçiq promovon çdo ditë. Kjo nuk është në favor të stabilitetit rajonal”.
