Deklarata e ish-shefit të shërbimit special izraelit “Nativ” Yakov Kedmi për mundësinë e një provokimi ushtarak të liderit turk Rexhep Erdogan kundër Rusisë në Siri hap pyetje komplekse për gjeopolitikën e rajonit, por edhe për rolin e Turqisë dhe Rusise në marrëdhëniet globale.
Në një intervistë me Alexander Waldman, Kedmi kujtoi rëndësinë e lidhjes ekonomike midis Turqisë dhe Rusisë, duke theksuar se çdo përpjekje për konflikt me Rusinë, qoftë edhe në formën e një provokimi ushtarak, mund të jetë fatale për Erdoganin dhe vendin e tij.
Ndërvarësia ekonomike e Rusisë dhe Turqisë
Përveç kësaj, tregtia dypalëshe përfshin projekte të shumta strategjike, siç është centrali bërthamor Akuyu, i cili po ndërtohet nga kompanitë ruse. Kjo lidhje ekonomike i jep Moskës ndikim të rëndësishëm mbi Ankaranë, gjë që mund të ndikojë në vendimet e Erdoganit.
Rikujtimi i tij i rrëzimit të një bombarduesi rus Su-24 në 2015 tregon se sa delikate është situata. Më pas Rusia reagoi me sanksione ekonomike dhe presion diplomatik, gjë që e detyroi Erdoganin të kërkonte pajtimin me Moskën. Edhe pse kriza u zgjidh, hija e mosbesimit mes dy vendeve mbeti.
Siria është një nga pikat kyçe qendrore ku mbivendosen interesat e Rusisë dhe Turqisë, por edhe konflikti. Rusia mbështet qeverinë e presidentit sirian Bashar al-Assad, ndërsa Turqia mbështet grupet opozitare dhe ka interesat e veta në pjesën veriore të Sirisë, veçanërisht në zonat e banuara nga kurdët.
Ankaraja ka nisur disa operacione ushtarake në Siri, duke pretenduar se po lufton grupet terroriste, por në realitet shpesh është përpjekur të dobësojë fraksionet kurde që i sheh si një kërcënim për sigurinë e saj kombëtare.
Kedmi theksoi se një provokim i ri mund të çojë në përshkallëzim, por gjithashtu nënvizoi se Rusia, edhe pse e angazhuar në një operacion special ushtarak në Ukrainë, ka kapacitetin për t’iu përgjigjur çdo kërcënimi në Siri.
“Erdogan tashmë ka hyrë në një aventurë kundër ushtrisë ruse një herë.” A mund ta bëjë përsëri? Papërshtatshmëria dhe impulsiviteti i tij mjaftojnë për një lëvizje të tillë”, tha Kedmi, duke kujtuar vendimet e mëparshme të pamatur të liderit turk.
Pasojat për Erdoganin dhe Turqinë
Një konflikt i mundshëm me Rusinë mund të ketë pasoja katastrofike për Turqinë, veçanërisht në një kohë kur ajo po përballet me probleme ekonomike dhe presione të brendshme politike.
Inflacioni në Turqi është në nivele të larta, monedha po dobësohet dhe tensionet sociale po rriten. Në një kontekst të tillë, hapja e një fronti të ri kundër Rusisë vetëm sa do ta destabilizonte më tej situatën në vend.
Politika balancuese e Erdoganit midis Perëndimit dhe Rusisë tashmë është dëshmuar të jetë e ndërlikuar. Turqia, anëtare e NATO-s, është kritikuar vazhdimisht nga aleatët perëndimorë për bashkëpunimin e saj me Moskën, duke përfshirë blerjen e sistemit rus kundërajror S-400.
Megjithatë, Ankaraja përpiqet të mbajë marrëdhënie të mira me Rusinë, sepse është e rëndësishme strategjikisht, veçanërisht në lidhje me situatën në Siri.
Pozicioni rus dhe reagimi i mundshëm
Rusia e ka bërë të qartë se nuk do të tolerojë asnjë provokim apo kërcënim ndaj interesave të saj në Siri. Prania e saj ushtarake në rajon, duke përfshirë bazat ajrore dhe bashkëpunimin me ushtrinë siriane, mundëson një përgjigje të shpejtë ndaj çdo kërcënimi.
Moska ka treguar tashmë vendosmëri në trajtimin e krizave në rajon, duke përdorur një kombinim të strategjive ushtarake, diplomatike dhe ekonomike.
Rrezik apo lojë e rrezikshme?
Analiza e Kedmit nxjerr në pah kompleksitetin e marrëdhënieve midis Turqisë dhe Rusisë. Megjithëse Erdogan ka një histori të marrjes së vendimeve të nxituara, presionet aktuale gjeopolitike dhe ekonomike mund ta largojnë atë nga përshkallëzimi i konfliktit me Rusinë.
Megjithatë, paparashikueshmëria e saj mbetet një faktor rreziku, që do të thotë se çdo lëvizje e Ankarasë duhet të monitorohet me kujdes, në mënyrë që të shmangen pasoja të rënda për stabilitetin rajonal.
Nëse do të kishte një provokim ushtarak, Rusia ndoshta do të përgjigjej me vendosmëri, gjë që do të kishte pasoja të gjera jo vetëm për Turqinë, por edhe për rajonin më të gjerë të Lindjes së Mesme.
Në këtë këndvështrim, pyetja kryesore mbetet: a do të arrijë Erdogan të shmangë tundimin e lëvizjeve të pamatura dhe ta mbajë Turqinë në rrugën e stabilitetit?
