Natën kur sy e veshë ishin te Komisioni Qendror i Zgjedhjeve në Kosovë, platforma online e këtij institucioni doli nga sistemi për orë të tëra.
Ndërprerja shkaktoi konfuzion te publiku që priste publikimin e rezultatit të zgjedhjeve parlamentare të 9 shkurtit, edhe pse zyrtarët e KQZ-së siguruan se mbledhja manuale e të dhënave, nuk do të ketë ndikim në rezultat.
Këtë e konfirmon edhe ish-shefi i KQZ-së, Adnan Merovci, i cili thotë se, pavarësisht klimës së paqartësisë që ka shkaktuar, problemi nuk e ka ndikuar saktësinë apo besueshmërinë e votave.
Platforma online e KQZ-së u bë vështirë e qasshme shumë shpejt pas mbylljes së vendvotimeve në orën 19:00, ndonëse një pasqyrë të përgjithshme të të dhënave arriti ta sillte.
Ajo u rikthye në funksion mëngjesin e së hënës, por edhe gjatë kësaj dite kishte probleme të kohëpaskohshme.
Çka i shkaktoi problemet?
Kryetari i KQZ-së, Kreshnik Radoniqi, njoftoi të dielën vonë se softueri i numërimit të votave ka dështuar, por nuk i bëri të qarta arsyet.
“Në këto rrethana, e kemi shqyrtuar situatën dhe do t’i mbledhim të dhënat në mënyrë manuale. I sigurojmë qytetarët se mostransmetimi i të dhënave preliminare përmes platformës elektronike, nuk ka ndikim në rezultat. Pasi t’i grumbullojmë, do t’i publikojmë”, tha Radoniqi.
Radio Evropa e Lirë pyeti KQZ-në për arsyet e dështimit të platformës dhe nëse e ka testuar paraprakisht atë, por nuk mori përgjigje.
“Në orët e hershme të mëngjesit të së hënës është tejkaluar problemi. Mediat dhe qytetarët mund t’u referohen rezultateve preliminare që po shfaqen në platformën elektronike”, thuhet në përgjigjen e marrë.
Çka tha kompania që zhvilloi softuerin?
Kompania CACTTUS, e cila zhvilloi aplikacionin softuerik për Qendrën e Numërimit dhe Rezultateve në KQZ, tha përmes një deklarate për mediat se funksioni themelor i këtij aplikacioni, për regjistrimin e të dhënave të futura nga qendrat e votimit, funksionoi siç ishte projektuar deri në orën 19:00 – pra deri në përfundimin e procesit të votimeve.
Sipas kësaj kompanie, problemi ka lindur nga “vëllimi i paprecedentë i trafikut” në faqen e internetit.
“Pasi është analizuar problemi dhe është identifikuar shkaku rrënjësor, është përcaktuar se cilësimet (konfigurimet) e aplikacionit Cloudflare nuk ishin optimizuar për të trajtuar ngarkesën ekstreme. Duke punuar së bashku, aplikacioni Cloudflare u konfigurua siç duhej, për t’iu përgjigjur kërkesave – gjë që më pas rivendosi funksionalitetin e plotë të sistemit”, thuhet në deklaratën për media të kompanisë kosovare, e cila ofron shërbime në fushën e teknologjisë së informacionit dhe të telekomunikimit.
Blerton Abazi, ekspert i sigurisë kibernetike në Kosovë, pohon se arsye të dështimit të kësaj platforme janë ngarkesa e madhe në të dhe kapaciteti i pamjaftueshëm i softuerit.
Sipas tij, platforma është dashur të testohet paraprakisht, në mënyrë që “problemi teknik të mos shfaqej në momentin më të rëndësishëm – gjatë publikimit të rezultateve paraprake”.
“… sepse, është ai piku, kur të gjithë dëshirojnë të marrin shërbime dhe informacione, dhe sistemi bllokohet ose ngufatet. Kështu, pastaj, vjen edhe deri te kthimi i përgjigjes negative apo mospasja e qasjes në sistem”, thotë Abazi për Radion Evropa e Lirë.
Radoniqi njoftoi për bllokimin e platformës pas orës 23:00, apo rreth 4 orës pas mbylljes së vendvotimeve.
Por, shumë shpejt pas orës 19:00, qasja në këtë sistem është shoqëruar me pengesa, derisa është bërë krejtësisht e pamundur.
Merovci thotë se gabim i KQZ-së ka qenë mosinformimi i menjëhershëm i publikut për problemet teknike.
“Është dashur ta pranojë atë realitet, sepse roli i KQZ-së, pas mbylljes së qendrave të votimit, është ta njoftojë opinionin sa më shpejt dhe më saktë”, thotë Merovci për Radion Evropa e Lirë.
Por, me gjithë problemet, ai shpreh bindjen se “saktësia dhe fshehtësia e votave nuk janë rrezikuar”.
Mbrojtjen e tyre, përkatësisht numërimin e saktë e ka kërkuar edhe presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, menjëherë pas njoftimit për dështimin e softuerit.
Ajo ka thënë se është në kontakt me të gjitha institucionet përkatëse, për t’u siguruar se i gjithë procesi zgjedhor “zhvillohet në përputhje me standardet më të larta demokratike dhe në përputhje me vullnetin qytetar”.
Si mund të shmangen problemet e tilla?
Probleme të ngjashme, KQZ-ja kishte edhe gjatë proceseve të mëhershme zgjedhore, ndonëse më të shkurtra në kohëzgjatje.
Abazi thotë se incidenti i fundit mund t’i shërbejë KQZ-së si mësim i rëndësishëm për të ardhmen.
Sipas tij, KQZ-ja ka të dhëna se sa kërkesa kanë qenë në sistem, në kohën kur ai ka rënë, dhe në bazë të tyre mund t’i rrisë kapacitet në softuer.
“Në atë mënyrë, pastaj, ato do të mund t’i përpunojnë qindra mijëra kërkesa”, thotë Abazi.
E kontaktuar nga Radio Evropa e Lirë, Prokuroria e Shtetit tha se nuk ka dhënë urdhër për nisjen e ndonjë hetimi eventual kundër Komisionit Qendror të Zgjedhjeve – i cili është një organ i përhershëm i pavarur – pas problemeve me platformën.
Gjatë ditës së hënës, KQZ-ja vazhdoi me përditësimin e rezultateve nga zgjedhjet e 9 shkurtit. Deri në orët e pasdites janë numëruar mbi 95 për qind e votave dhe, në bazë të tyre, Lëvizja Vetëvendosje ka dalë e para me rreth 41 për qind të votave, e pasuar nga Partia Demokratike e Kosovës me rreth 22 për qind, Lidhja Demokratike e Kosovës me rreth 17 për qind dhe Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës – Nisma me rreth 7 për qind.
